Phương pháp tiếp cận nhân văn: nhân cách người dạy - nhân cách người học

04:26 CH @ Thứ Năm - 21 Tháng Mười Hai, 2006

Thực hiện đường lối đổi mới, hội nhập, mở cửa, chúng ta đã thu được nhiều kết quả tất đẹp, trong đó có giáo dục: Việt Nam đã tham gia vào Tuyên bố Giôm chiêng (1990) và Chương trình hành động Daka (2000) về giáo dục cho mọi người và đã tích cực thực hiện Tuyên bố Giôm chiêng, 96% dân cư biết chữ hoàn thành phổ cập giáo dục tiểu học tháng 12/2000, 2003 Chính phủ Việt Nam đã công bố kế hoạch hành động Quốc gia về giáo dục cho mọi người, bao gồm 4 ngành học: mầm non, tiểu học, trung học cơ sở và giáo dục thường xuyên.

Giáo dục cho mọi người là một bộ phận quan trọng trong chiến lược phát triển giáo dục 2001 - 2010 với tư tưởng cơ bản là "tiếp tục quán triệt quan điểm giáo dục là quốc sách hàng đầu và tạo sự chuyển biến cơ bản, toàn diện trong phát triển giáo dục và đào tạo", trong đó đổi mới chương trình và sách giáo khoa và phát triển đội ngũ nhà giáo là các giải pháp trọng tâm". Chính phủ đang chuẩn bị Đề án "xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục", nhằm một lần nữa khẳng định vai trò quyết định của nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục trong việc thực hiện chất lượng giáo dục, đặt đội ngũ này trước những yêu cầu cấp thiết của thời đại đòi hỏi phải bảo đảm đủ về số lượng, cân đối về cơ cấu, nâng cao chất lượng và hiệu quả của công việc giảng dạy, giáo dục, đào tạo, theo hướng chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội hoá.

Thời đại của chúng ta là thời đại của công nghệ thông tin, toàn cầu hoá và kinh tế tri thức, và ở Việt Nam đó là thời fđại công nghiệp hoá, hiện đại hoá. Người ta cũng gọi thời đại này là "Thời đại học tập" (Bộ giáo dục và việc làm Anh, 1998 công bố văn bản “Thời đại học tập: phục hưng vì một nước Anh mới"), và nhiều nơi đang đưa ra khẩu hiệu tiến tới một xã hội học tập. Người đầu tiên đưa ra cái tên của xã hội mới này xã hội hậu công nghiệp là Edgar Faure trong tác phẩm nổi tiếng của ông "Học tập để tồn tại" (1972), và sau này nhiều tác giả khác tiếp tục phát triển, như P.Jarvis, chủ biên cuốn "Thời đại học tập, giáo dục và xã hội học tập", London, 2001… Xã hội học tập là một quan điểm, một cách tiếp cận mới khẳng định vai trò ngày càng quan trọng, cũng có thể nói là quyết định, của giáo dục đối với xã hội tương lai của loài gười, làm cho mọi người có đầy đủ tinh thần công dân, có tính tích cực xã hội cao, thực hiện được mục tiêu dân chủ thực sự và công bằng xã hội. Quan điểm xã hội học tập cho ta một cách nhìn khách quan về vai trò to lớn của giáo dục đối với kinh tế, và vai trò quyết định đối với kinh tế tri thức. Xã hội học tập là một xã hội mà mọi người đều vận dụng một cách phổ biến phương pháp tiếp cận học tập vào giải quyết mọi vấn đề của cuộc sống, làm cho bản thân mình phát triển bền vững thành những con người ("tồn tại người"- ở phương Tây hay nói như vậy) cá thể tích cực, có tinh thần hợp tác, những người lao động có chuyên môn tốt và kỹ xảo tay nghề thành thạo. Xã hội học tập cũng có khi gọi là xã hội tri thức.

Hội nghị bàn tròn các Bộ trưởng giáo dục họp ngày 09 và 10/10/2003 tại trụ sở UNESCO ở Paris đã đưa ra thông cáo "Hướng tới xã hội tri thức" (cũng có thể dịch là Hướng tới các cộng đồng tri thức), nhằm xây dựng một cộng đồng toàn cầu hoà bình, dân chủ, bình đẳng, kinh tế phát triển, thịnh vượng và các công dân có cuộc sống có chất lượng. Thông cáo nhấn mạnh: xây dựng xã hội tri thức là con đường nhân văn hoá quá trình toàn cầu hoá, bảo đảm quyền con người, nhân phẩm và đoàn kết. Hội nghị đưa ra các nguyên tắc của xã hội tri thức là:

1. Tự do ngôn luận.
2. Mọi người được tiếp cận với thông tin và tri thức.
3. Tôn trọng nhân phẩm và đa dạng văn hoá, đa dạng ngôn ngữ.
4. Giáo dục có chất lượng cho mọi người.
5. Đầu tư vào khoa học và công nghệ.
6. Chấp nhận, thông hiểu các hệ thống tri thức khác nhau.

Nói đến giáo dục có chất lượng cho mọi người trước hết phải nói đến đội ngũ giáo viên và các cán bộ quản lý giáo dục, như ở trên đã trình bày. Và Chương trình hướng dẫn (FPTQ) của tổ chức UNESCO, ILO và giáo dục quốc tế (EI) về giáo viên và chất lượng giáo dục cũng khẳng định là muốn đạt các mục tiêu của giáo dục cho mọi người một cách có chất lượng thì trước hết phải nói tới việc nâng cao chất lượng của các giáo viên. Đó là những yêu cầu truyền thống của xã hội lâu nay vẫn đề ra với đội ngũ giáo viên. Nhưng ngày nay chúng ta đã đi vào thế kỷ XXI, thời đại mới đòi hỏi cách tiếp cận mới đối với vấn đề chất lượng giáo viên nhằm thực hiện các mục tiêu giáo dục cho mọi người.

Chúng tôi gọi cách tiếp cận đó là cách tiếp cận nhân văn. Cách tiếp cận này dựa trên cơ sở quan hệ nhân văn giũa người dạy và người học trước hết là quan hệ giữa con người và con người: nhân cách của người dạy tác động lên nhân cách của người học. Cuối thế kỷ XX đầu thế kỷ XXI vấn đề con người cùng với vấn đề văn hoá đã nổi lên hàng đầu trong các vấn đề của thời đại (Phạm Minh Hạc, Vấn đề con người đầu thế kỷ XXI, Tạp chí Nghiên cứu Con người, số 01/ 2002). Ở nước ta từ 1991 liên tục có chương trình khoa học công nghệ cấp Nhà nước về nghiên cứu con người (KX-07, KHXH-04, KX-05)2 coi con người là mục tiêu và động lực của phát triển kinh tế xã hội và là trung tâm của toàn bộ chiến lược xây dựng và bảo vệ đất nước. Báo cáo của Hội nghị Thiên niên kỷ của LHQ, Tổng thư ký LHQ đã lấy tiêu đề "Chúng ta là những con người" như trong hiến chương LHQ đã ghi, nhấn mạnh chúng ta xây dựng một tương lai trên cơ sở của nhân tính chung của toàn nhân loại trong sự đa dạng của các dân tộc, các con người. Trong Báo cáo này có tư tưởng: "Chúng ta phải đặt con người vào trung tâm của mọi việc chúng ta làm". Tư tưởng này có liên quan mật thiết với tư tưởng xây dựng một "môi trường học tập hướng vào người học" đã khẳng định trong chương trình hướng dẫn FPTQ của ba tổ chức nói ở trên. Sau này nói tới cả "lớp học hướng vào người học", "việc giảng dạy hướng vào người học", cũng có thể nói gộp lại là phương pháp tiếp cận hướng vào người học. Theo tôi, nói ... "hướng vào người học" là cất lõi của cách tiếp cận nhân văn trong giáo dục, nói vậy chính xác hơn là " ... lấy người học làm trung tâm". Nói "lấy người học làm trung tâm" có thể nhầm với quan điểm (Childcentrism) là quan điểm sai lầm do triết học thực dụng và giáo dục học thực dụng đưa ra đầu thế kỷ XX và đã bị lên án, loại bỏ khỏi các chính sách giáo dục của tất cả các nước. Lý luận con người là trung tâm (anthropocentrism, do Philip K.Bách đặt tên) đã từng bị phê phán (Vũ Minh Chi - Tiến hoá văn hoá và cạn kiệt môi trường. Tạp chí Nghiên cứu con người, số 6/2008).

Các Rôgiơ (1902 - 1987), một nhà tâm lý học Mỹ nổi tiếng, là người đầu tiên đưa ra phương pháp giảng dạy hướng vào con người từ những năm 60 của thế kỷ trước. Đây là ý tưởng chính trong phương pháp tiếp cận nhân văn đối với vấn đề chất lượng giáo viên. ông đã trình bày khá đầy đủ, chi tiết nhiều kết quả thực nghiệm của phương pháp này trong cuốn "Tự do học tập" (1969, 1983, 1994 tiếng Anh, 2002 tiếng Nga). Cơ sở triết lý của phương pháp này trước hết là tư tưởng coi trọng con người, người học trước hết là con người, người dạy trước hết là con người, quan hệ dạy và học trước hết là quan hệ con người với con người, hết sức tin 'tưởng ở mỗi con người đều có khả năng tiềm tàng rất phong phú. Trong Tâm lý học, để giải thích bản chất con người, khoa học đã đoạn tuyệt với các thuyết duy tâm coi con người do thần thánh quyết định, chuyển sang thuyết quyết định luận sinh vật (coi cơ thể, di truyền là quyết định) rồi thuyết quyết định luận xã hội (coi hoàn cảnh xã hội là quyết định)... nay người ta đi đến lý thuyết tự quyết định luận: mỗi người tự quyết định số phận của bản thân mình. Trong phương pháp sư phạm hướng vào người học trước hết xuất phát từ nhân tính của con người để đi đến hình thành và phát triển nhân tính ở thế hệ trẻ để mỗi con người phát huy hết tính độc lập, tự chủ, sáng tạo, đi đến việc truyền thụ (giảng dạy, giáo dục) có chất lượng và có hiệu quả, thể hiện cuối cùng là ở thế hệ trẻ lĩnh hội được các tri thức, kỹ năng, thái độ, các giá trị của thế hệ trước truyền cho và tự thế hệ mình tiếp tục duy trì và phát triển. Trong đó về mỗi phía, trong nhân cách của mỗi người, phải có thái độ khoan dung là thái độ cơ bản của cách ứng xử của bản thân đối với người khác, như Nguyễn Ái Quốc đã viết trong Đường cách mệnh (1927). Gần đây UNESCO đã xây dựng cả một luận điểm về văn hóa khoan dung và lấy năm 1995 là năm khoan dung. Khoan dung là một nội dung cất lõi của phương pháp tiếp cận nhân văn đối với vấn đề chất lượng giáo viên trong thời nay.

Chúng ta đều biết con người hiện đại đã vượt xa được về cơ bản khỏi sự khống chế của thế giới sinh vật để thành người bắt đầu từ khoảng mươi vạn năm nay với con người được đặt tên là người Homo Sapiens nghĩa là con người lý trí. Tuy vậy đến cuối thế kỷ XX - đầu thế kỷ XXI người ta lại chú ý với cả chỉ số thông minh (IQ) lẫn chỉ số xúc cảm (EQ) và một số chỉ số khác như chỉ số sáng tạo (CQ) trong năng lực trí tuệ của con người, rất gần với quan điểm lý - tính của phương Đông. Nói chung lại, chất lượng giáo dục trong thời đại mời phải đáp ứng được yêu cầu của công việc truyền thụ tri thức và giáo dục đạo đức là hoạt động nghề nghiệp chính của người dạy học. Khi bàn về chất lượng giáo dục đầu thế kỷ XXI tôi đã viết bài "Tầm nhìn về chất lượng giáo dục ở Việt Nam" (Tạp chí Giáo dục, số l0/2008).

"Trong thời đại ngày nay việc truyền thụ tri thức phải đáp ứng được yêu cầu của 3 thời kỳ: trước hiện đại (từ Cổ đại), hiện đại (từ Thế kỷ XVII, XVIII), sau hiện đại (từ cuối thế kỷ XX, đầu thế kỷ XXI) Ngày nay vẫn phải giữ đặc điểm của thời trước hiện đại là thời uy quyền và truyền thống có giá trị rất cao, nhất là giữ gìn và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc trong giáo đục thế hệ trẻ. Chúng ta phải đặc biệt quan tâm đến truyền thụ các tri thức khoa học - kỹ thuật - công nghệ bắt đầu có từ thế kỷ ánh sáng (Thế kỷ XVIII) và tinh thần duy lý từ R.Descartes (1596 - 1650). Nhất là ở nước ta đang trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa nước nhà đã coi khoa học công nghệ cùng với giáo dục là quốc sách hàng đầu, chúng ta cần có tư duy khoa học, tư duy lý luận, thoát khỏi cái biển của tác phong nông nghiệp, làm sao đại trà có tác nhong công nghiệp. Chúng ta lại cũng đang tiến lên hiện đại hóa, tức là phải tiếp cận dần với tinh thần, đặc điểm của hậu hiện đại (cũng có người coi là hậu công nghiệp, hậu hiện đại) Trong thời đại mới này, như trên đã nhấn mạnh, tri thức phải trở thành kinh nghiệm, trải nghiệm, tức là các công cụ tâm lý có tác dụng tích cực đối với việc định hướng, triển khai và điều chỉnh các hoạt động của con người, cộng đồng và xã hội. Trong kinh nghiệm, trải nghiệm chứa đựng cả truyền thống và thế tục, uy quyền và tự chủ cá nhân, duy lí và trực giác, hiện hữu và tiềm tàng, giá trị tinh thần và giá trị vật chất, lợi ích của cá nhân và lợi ích của cộng đồng, văn hoá tin học hoá, đa dạng và bản sắc, khoan dung và bình đẳng... Tóm lại, tri thức chuyển thành thông thái (wisdom), như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói năm 1946: "Chúng ta phải biến dân tộc ta thành một dân tộc thông thái, tức là một dân tộc có dân trí cao và thông minh trong cuộc sống, đủ sức để xây dựng cho mình cuộc sống ấm no, hạnh phúc".

Phương pháp tiếp cận nhân văn đối với chất lượng đội ngũ giáo viên phải bám sát yêu cầu truyền thụ tri thức trong thời đại ngày nay.

Trong văn bản hướng dẫn ba bên (FPTQ), như trên đã trích dẫn, đã nói đến "môi trường giảng dạy hướng vào người học" tức là có yêu cầu về nhiều mặt, trong đó có yêu cầu về phía người dạy, yêu cầu về phía người học, tức là hai nhân vật chính của hoạt động dạy và hoạt động học phải có sự hợp tác rất nhịp nhàng, rất tích cực thì mới đạt được kết quả và hiệu quả của việc dạy và học. Có dịp chúng tôi đã trình bầy hoạt động dạy (bao gồm cả giáo dục) đi liền với hoạt động học và có thể gộp lại là hoạt động dạy, học là hoạt động cùng nhau của người dạy và người học, nghĩa là một hoạt động có chung lý tưởng, động cơ, mục đích xa, mục đích gần, có cùng thao tác, hành động, hoạt động nối tiếp nhau, cả thầy và trò đều là chủ thể của hoạt động này. Phương pháp tiếp cận nhân văn trở thành phương pháp hoạt động cùng nhau, cùng nhau thông cảm, cùng nhau chia sẻ khó khăn, phù hợp với nhau, cùng vui với kết quả, cùng buồn khi chưa đạt được mục đích đặt ra. Tác phẩm nổi tiếng "Giáo dục của cải nội sinh" do J.Đơlơ chủ biên đã khẳng định: đi vào thế kỷ XXI vấn đề quan hệ thầy trò sẽ nổi lên là một vấn đề quan trọng hàng đầu trong đời sống nhà trường. Đây chính là phương hướng nhân văn hoá giáo dục và giảng dạy, hạt nhân của tư tưởng nhân văn hóa nhà trường: Nhân cách văn hoá của người dạy tác động lên sự hình thành và phát triển nhân cách văn hoá của người học. Đây là nội dung cất lõi của việc nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên trong thời đại ngày nay.

Nói một cách cụ thể về quan hệ cùng là chủ thể trong hoạt động cùng nhau của người dạy và người học, các tác giả tham gia chương trình nghiên cứu của Các Rôgiơ, như Aspy, Roebuch (1975) đã đề xuất một số yêu cầu đối với người dạy:

1. Hãy quan tâm thường xuyên hơn đến tình cảm của người học.
2. Thường xuyên tận dụng hơn mục đích của người học trong tác động qua lại trong giờ học.
3. Đối thoại nhiều hơn với người học.
4. Khen người học thường xuyên.
5. Giao tiếp thích hợp hơn (bớt nghi lễ).
6. Thường xuyên gắn nội dung học tập với kinh nghiệm cụ thể của từng người học (lời giảng nhằm thoả mãn các nhu cầu trực tiếp của người học).
7. Hãy cười nhiều hơn với học sinh". [Sđd. Các Rôgiơ. Tự do học tập, Bản tiếng Nga, Nxb. Smưsl, Mátxcơva, 2002, tr.360-361].

Tăng cường đạo đức và nâng cao tay nghề của giáo viên là như Khung chương trình hành động đã chỉ ra, để đảm bảo chất lượng giáo dục cho mọi người, cụ thể là làm sao cho mọi người được tiếp cận với việc học, bảo đảm được môi trường học tập hướng vào người học, nuôi dưỡng văn hoá học tập trong lớp học, trong nhà trường. Quan hệ nhân văn giữa người dạy và người học diễn ra trong một môi trường cụ thể. Thầy cô giáo, nhà trường cùng gia đình, xã hội, đoàn thể quần chúng phải thường xuyên cùng chăm lo đến môi trường này, làm cho nó thực sự là môi trường sư phạm thuận lợi cho việc tiến hành hoạt động sư phạm. Môi trường này là môi trường văn hoá chứa đựng các giá trị vật thể và phi vật thể của văn hoá cộng đồng (nơi trường đóng), cũng chứa đựng bản sắc của văn hoá dân tộc, văn hoá văn minh Việt Nam và tinh hoa văn hoá nhân loại.

Cách tiếp cận nhân văn trong giáo dục, trong nhà trường, trong phương pháp dạy-học gắn liền vôi cách tiếp cận giá trị là một quy luật tổng quát trong xã hội có nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Trước hết mỗi một con người, mỗi một hoạt động như hoạt động dạy và hoạt động học ở đây, mỗi một cuộc sống riêng của cá thể người phải được coi là một giá trị, mà trong thời cổ đại Protagor (khoảng 490 - 420 TCN) đã coi "con người là thước đo của vạn vật". Mà nghề thầy giáo lại là "một nghề cao quý nhất trong các nghề cao quý" (Phạm Văn Đồng). Trong xã hội văn minh người ta lấy nghề dạy học là thước đo. Xã hội Việt Nam từ xưa đến nay có truyền thống "tôn sư trọng đạo" cùng với truyền thống hiếu học, thực sự là giá đỡ cho bao nhiêu người tài đã thành tài phụng sự đất nước, và cũng tạo được nền móng xây dựng nên một hệ thống giáo dục tốt đẹp như ngày nay. Người thầy giáo được xã hội, Nhà nước, nhân dân tôn vinh, người dạy học cũng là người mang hệ thống các giá trị của xã hội, nhất là các giá trị truyền thống, giá trị nhân văn đến với người học, từ thế hệ này đến thế hệ khác, bảo đảm dòng đời liên tục mang đậm bản sắc dân tộc và tinh hoa văn hoá nhân loại. Người dạy học là người định hướng giá trị cho người học và cả thế hệ trẻ, cho đời này và cho mai sau. Trong nội dung chương trình học tập ngày nay bao gồm cả tổ thức, kỹ năng, thái độ và giá trị. Phương pháp tiếp cận nhân văn trong giáo dục coi mỗi một con người cả người dạy lẫn người học, trước hết là một trong những giá trị quý nhất của xã hội, của cộng đồng, và mỗi một con người trong cuộc đời của mình mang một hệ thống giá trị thước đo giá trị, thang giá trị, định hướng giá trị, phản ánh cách chấp nhận của từng người đối với hệ thống giá trị, thước đo giá trị, thang giá trị, định hướng giá trị của gia đình, xã hội... mà người đó là thành viên. Đó chính là nhân cách mà nhà trường chúng ta phải giáo dục cho thế hệ trẻ. Cách chấp nhận này được hình thành và phát triển (thay đổi) tuỳ theo thời điểm và hoàn cảnh, điều kiện giáo dục, tự giáo dục, hoạt động, thích nghi và sáng tạo của từng người. Cách chấp nhận này phản ánh khoảng cách càng nhỏ, giá trị nhân cách càng lớn, và ngược lại khoảng cách càng lớn, giá trị nhân cách càng nhỏ, và trường hợp khoảng cách là số âm là trường hợp suy thoái nhân cách.

Ở nước ta hiện nay trong quá trình nâng cao chất lượng của đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục, chúng ta phải làm cho đội ngũ này tự giác ngộ sứ mệnh vẻ vang của mình, tự bồi dưỡng nâng cao tay nghề, tự tu dưỡng và giáo dục thế hệ trẻ theo hệ thống giá trị mà Hội nghị lần thứ 5 BCH Trung ương khoá VIII đã khẳng định (Văn kiện Hội nghị lần thứ năm BCH Trung ương khoá VIII, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1998, tr.58 - 59):

" Có tinh thần yêu nước, tự cường dân tộc, phấn đấu vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, có ý chí vươn lên đưa đất nước thoát khỏi nghèo nàn lạc hậu, đoàn kết với nhân dân thế giới trong sự nghiệp đấu tranh vì hoà bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến hộ xã hội.

Có ý thức tập thể, đoàn kết, phấn đấu vì lợi ích chung.

Có lối sống lành mạnh, nếp sống văn minh, cần kiệm, trung thực, nhân nghĩa, tôn trọng kỷ cương phép nước, quy ước của cộng đồng, có ý thức bảo vệ và cải thiện môi trường sinh thái.

Lao động chăm chỉ với lương tâm nghề nghiệp, có kỹ thuật sáng tạo, năng suất cao vì lợi ích của bản thân, gia đình, tập thể và xã hội.

Thường xuyên học tập, nâng cao hiểu biết, trình độ chuyên môn, trình độ thẩm mỹ và thể lực".

Nguồn:
LinkedInPinterestCập nhật lúc:

Nội dung liên quan

  • Giáo dục, trí thức và nửa đường còn lại

    24/09/2012Ngô Tự Lập...việc xây dựng một đội ngũ trí thức, hay nói đúng hơn, việc biến đội ngũ nửa trí thức của chúng ta thành một đội ngũ trí thức thực thụ, đủ khả năng đảm đương vai trò đầu tàu của nó trong sự nghiệp phát triển của dân tộc, cũng chính là chặng đường còn lại của nền giáo dục dân tộc. Ðó là một nhiệm vụ cấp bách và to lớn, không chỉ đòi hỏi nhiều tiền của, thời gian và ý chí, mà còn cả những thay đổi triệt để trong quan niệm và phương pháp giáo dục.
  • “Emile, hay vấn đề giáo dục”

    22/08/2013Dương Thị Ngọc DungEmile, hay vấn đề giáo dục chính là "tuyên ngôn giải phóng tuổi trẻ " với lý luận đòi tự do cho con người cá nhân ở lứa tuổi thiếu niên. Xuyên suốt năm quyển - tương ứng với năm giai đoạn phát triển khác nhau của thời kỳ niên thiếu, từ lúc mới sinh ra cho đến khi trở thành một công dân trong xã hội - tư tưởng của Rousseau đều nhằm vào một mục đích duy nhất là tạo ra mẫu người công dân tự do cho một xã hội dân chủ lý tưởng...
  • Giáo dục và ý nghĩa cuộc sống

    28/12/2011Hoài Khanh dịch và giới thiệu (1972)Các hệ thống dù là giáo dục hay chính trị, đã không được đổi thay một cách huyền diệu, chúng chỉ chuyển hóa khi nào có một sự thay đổi nền tảng trong chính chúng ta. Cá nhân là quan trọng trên hết, chứ không phải hệ thống và bao lâu cá nhân không hiểu biết toàn thể quá trình của mình, thì không có một hệ thống nào, dù là ở phe tả hay phe cánh hữu có thể mang đến trật tự và hòa bình cho thế giới...
  • Lại bàn về giáo dục

    15/01/2011Phạm Duy HiểnKhông riêng gì ở Việt Nam, giáo dục hiện đang là bài toán khó, ngay ở những nước tiền tiến nhất trên thế giới. Trong xã hội hiện đại, thành bại là do vốn văn hoá, khoa học, công nghệ của con người quyết định, nên giáo dục đương nhiên là mặt trận xung yếu nhất của mọi quốc gia.
  • Cần thay đổi triết học giáo dục

    05/12/2006Nguyên NgọcTrong một bài viết ngắn gần đây trên Tia sáng, Giáo sư HoàngTụy có nói: "Để khắc phục khó khăn hiện nay, chỉ có một lối thoát duy nhất là hiện đại hóa giáo dục”. Tôi hoàn toàn đồng tình với phương hướng đó. Nhưng thế nào là hiện đại hóa giáo dục, thế nào là một nền giáo dục hiện đại?
  • Khoa học giáo dục so sánh

    18/11/2006Ngô Văn KhởiẤy vậy mà trong nghiên cứu giáo dục của những nước tiên tiến người ta dạy gì, học gì, dạy và học như thế nào không phải là vấn đề quá khó và không có tiền lệ, nhưng hình như không thể thực hiện...
  • Giáo dục nhân cách sáng tạo và phát triển bền vững

    09/09/2006Vũ Minh TâmNhân cách sáng tạo là một phẩm chất phát triển của con người, trong đó con người, thông qua hoạt động sống của mình, tạo nên những giá trị tinh thần, giá trị vật chất có tính mới về chất đối với nhu cầu và lợi ích của sự phát triển xã hội. Bản chất con người vốn có khả năng sáng tạo, song, tiềm lực này có được "thực tế hóa" hay không, lại phụ thuộc vào điều kiện xã hội, giáo dục cộng đồng và ý thức cá nhân...
  • Những yêu cầu đổi mới cơ bản giáo dục nước ta

    07/08/2006GS. TS. Phạm Tất DongKhái niệm học tập suốt đời cần phải được hiểu khác trước thì nó mới có tác dụng như một chiếc chìa khóa để giải quyết những vấn đề đặt ra trong những năm đầu của thế kỷ 21 như tăng trưởng kinh tế nhanh, phát triển xã hội bền vững, xóa nghèo toàn diện: nghèo về tri thức, nghèo về nhân văn và nghèo về thu nhập. Như vậy, sự hiểu biết của chúng ta về học tập suốt đời là phải từ bỏ quan niệm và thái độ truyền thống về phân biệt giữa giáo dục ban đầu và giáo dục liên tục....
  • Để hội nhập, phải hiện đại hóa giáo dục

    01/06/2006GS Hoàng Tụy vừa trở về từ Mỹ trong một dự án hợp tác khoa học. Trong bộn bề công việc, ông vẫn dành cả một buổi chiều để cùng PV Đại Đoàn Kết trao đổi về những việc của khoa học và giáo dục...
  • Giải pháp nào cho giáo dục đại học?

    01/04/2006Giáo sư Hoàng TụyCuộc cách mạng công nghệ và xu thế kinh tế tri thức từ vài thập kỷ lại đây càng nêu cao vai trò của giáo dục đại học, không chỉ đối với các nước tiền tiến mà cả đối với các nước khác(2). Cho nên tuy hiện nay dư luận xã hội đang quan tâm nhiều nhất về chất lượng giáo dục phổ thông, tôi vẫn nghĩ giáo dục đại học mới là cái đáng lo hơn cả.
  • Chi tiêu cho giáo dục: Những con số "giật mình"!

    16/02/2006Vũ Quang Việt (chuyên viên Thống kê cao cấp của Liên Hợp Quốc, New York, Mỹ)Từ New York (Mỹ) chuyên viên thống kê cao cấp của Liên Hợp Quốc Vũ Quang Việt gửi tới VietNamNet những phân tích thú vị về chi tiêu cho giáo dục Việt Nam rút ra qua những số liệu tính và phương pháp tính toán của bản thân...
  • Giáo dục ở nước ta hiện nay, đi ra bằng con đường nào?

    21/12/2005Nguyên NgọcKhi bàn về giáo dục ở nước ta hiện nay, nhiều người thường thống nhất với nhau: Thôi, không nên nói tình hình nữa, tình hình giáo dục, những căn bệnh của giáo dục đang khiến cả xã hội không thể yên tâm, thì ai cũng biết và nhận ra cả rồi. Vấn đề bây giờ là cần tìm giải pháp nào để thay đổi được. Tôi bây giờ nghĩ khác. Chúng ta có thể thấy rõ điều ta vẫn yên trí là vậy hóa ra không phải là vậy...
  • Về nhân cách lý tưởng của thời đại kinh tế tri thức

    20/12/2005Viễn Phố dịch từ tài liệu tiếng TrungBài viết nói về nhân cách lý tưởng trong thời đại kinh tế tri thức, trong đó vạch rõ nhân cách đó do nguyên tắc sản xuất xã hội của thời đại kinh tế tri thức quyết định và thể hiện yêu cầu của nguyên tắc đó. Do vậy nhân cách lý tưởng của thời đại kinh tế tri thức phải vừa đề cao lý tính lại vừa thấm đượm tinh thần nhân văn.
  • Sửa lại từ tiểu học

    07/12/2005Gs. Ts Lê Ngọc TràDư luận xã hội hiện nay đang nói nhiều về nhu cầu có một sự cải cách về giáo dục. Nhu cầu có là có thực. Nền giáo dục của chúng ta đã đi qua một chặng đường dài. Trong một hoàn cảnh hết sức khó khăn, nó đã làm được rất nhiều việc. Nhưng giờ đây đất nước đang đứng trước những cơ hội và thách thức mới, tất yếu giáo dục phải cải cách, phải thay đổi.
  • Mười vấn đề lớn của giáo dục

    21/11/2005Nguyên NgọcMột xê-mi-na độc lập về cải cách giáo dục, do giáo sư Hoàng Tụy đề xướng và chủ trì, được nhiều nhà khoa học và văn hoá trong ngoài nước tham gia thảo luận về các nội dung: Đánh giá thực trạng giáo dục, nêu những vấn đề giáo dục lớn hiện nay cần giải quyết và đề xuất các phương hướng chính chấn hưng giáo dục...
  • Kết hợp giáo dục lý luận với giáo dục lý tưởng đạo đức, cho sinh viên hiện nay

    18/11/2005TS. Nguyễn Ngọc ThuXác định đạo đức là "gốc" của người cách mạng, nó không chỉ là nền tảng nhân cách trong sự thống nhất với tri thức, mà còn là điều kiện tiên quyết để trau dồi tri thức nói chung, nâng cao trình độ lý luận nói riêng...
  • Đổi mới tư duy giáo dục phổ thông

    10/10/2005Nguyễn Kế HàoChúng tôi nói về tư duy giáo dục phổ thông chứ không bàn về tư duy giáo dục chung chung, vì trên thực tế, trong nhiều năm qua giáo dục phổ thông và giáo dục đại học đã không được dẫn dắt bằng tư duy phù hợp với hai bậc học này, mà khi thì đại học bị phổ thông hoá, lúc thì phổ thông lại bị đại học hoá...
  • Thêm đôi suy nghĩ về giáo dục

    30/09/2005Nguyên NgọcGiáo dục động chạm đến hàng chục triệu người, và những vấn đề của nó khiến hàng chục triệu người thấy đã đến lúc không thể ngồi yên. Tương lai của con cháu họ bị thách thức, thậm chí bị “uy hiếp” nghiêm trọng...
  • Xã hội hoá giáo dục

    15/09/2005Nguyễn Trần Bạt, Chủ tịch / Tổng giám đốc, InvestConsult GroupGiáo dục luôn là vấn đề trung tâm của đời sống xã hội vì nó quyết định tương lai của mỗi người và của cả xã hội. Thực trạng nhức nhối của nền giáo dục Việt Nam hiện nay - nguyên nhân làm trì trệ sự phát triển của Việt Nam - đặt ra vấn đề phải cải cách giáo dục và xã hội hóa giáo dục là một trong những giải pháp được đặt ra sôi nổi nhất. Phải khẳng định, xã hội hóa giáo dục là tinh thần, là nội dung quan trọng nhất của cải cách giáo dục, đảm bảo sự thành công của cải cách giáo dục?
  • Cải cách giáo dục

    09/09/2005Nguyễn Trần Bạt, Chủ tịch - Tổng giám đốc, InvestConsult GroupPhát triển con người là vấn đề trọng tâm của mỗi quốc gia. Hầu hết các nước trên thế giới đều giương cao khẩu hiệu "Giáo dục là quốc sách hàng đầu và dành nhiều tâm sức đề xây dựng và thực hiện các chương trình cải cách giáo dục. Tuy nhiên, nhìn nhận một cách khách quan, các chương trình cải cách giáo dục đó, tuỳ theo mức độ, đều có những hạn chế và sai lầm nhất định.
  • Chất lượng giáo dục của Việt Nam "có vấn đề"?

    06/09/2005Huỳnh DuyTheo những gì mà tôi quan sát và tìm hiểu được thì câu trả lời là: người bảo có và cũng có người bảo không. Những người bảo chất lượng giáo dục VN có vấn đề ở đây là các đại biểu quốc hội, những vị đại biểu của nhân dân mà kỳ họp nào cũng lên tiếng phàn nàn về chất lượng giáo dục yếu kém của nước nhà. Vậy có thực là có vấn đề hay chỉ là lo lắng thái quá ở một số người.
  • ''Không nên có ấn tượng giáo dục đang khủng hoảng!"

    22/07/2005Văn TiếnLà đại biểu Quốc hội nhưng cũng là giáo sư đại học, GS. TS. Nguyễn Lân Dũng đã thẳng thắn bộc bạch, tâm sự với VietNamNet về khó khăn và hiến kế cho giáo dục. Sau đây là cuộc trao đổi giữa ông với VietNamNet, ngày 30/10.
  • Làm gì để đổi mới tư duy giáo dục?

    12/07/2005Tố PhươngGS.TSKH Nguyễn-Đăng Hưng (Giáo sư trường ĐH Liège, Bỉ - Chủ nhiệm các chương trình Cao học Bỉ&Việt tại ĐHBK TP.HCM và Hà Nội) được mệnh danh là người "tiếp thị" chất xám Việt Nam, người "chở" chất xám về Việt Nam, người “đi tìm” tiến sĩ cho Việt Nam vì đã và đang thực hiện các chương trình đào tạo thạc sỹ Bỉ-Việt tại các Đại học Bách khoa Hà Nội và TP.HCM, với chương trình 50 tiến sĩ bằng học bổng Quốc gia…
  • Thêm một ý kiến về giáo dục

    12/07/2005Nguyên NgọcTôi có được đọc bản dự thảo báo cáo về tình hình giáo dục của Chính phủ sẽ trình Quốc hội trong kỳ họp tới. Theo tinh thần bản dự thảo báo cáo đó, quả Đại học của chúng ta đang có nhiều vấn đề, nhưng ở cấp phổ thông thì có thể khá yên tâm, thậm chí lạc quan.
  • Giáo dục phải có cuộc cách mạng đồng bộ

    12/07/2005Lê Văn Kiên (Thanh Hóa)Tôi rất đồng tình với các ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội, họ đã có những bài phát biểu rất tâm huyết và phản ánh rất đúng thực trạng hiện nay của nền giáo dục nước nhà. Tôi đặc biệt quan tâm tới một số ý kiến quan tâm tới vấn đề giáo dục và chủ thể của giáo dục (đối tượng của giáo dục) có thể nói đây là vấn đề chưa được nhắc tới nhiều khi đề cập tới sự yếu kém của nền giáo dục của chúng ta.
  • Cải cách giáo dục: Phá không phải là…Xây

    09/07/2005Nguyễn Minh Danh... Từ những ý kiến mang tính xây dựng theo kiểu mong muồn phá bỏ ngay những cái đang tồn tại trong bộ máy giáo dục nước nhà không hẳn khi nào cũng có thể mang tới những kết quả cần thiết. Giáo dục là một công việc tinh tế, đòi hỏi một thái độ ứng xử cẩn trọng và thực tế hơn là những khẩu hiệu dân tuý mang tính phủ nhận hiện trạng một cách đầy quyết liệt....
  • Giáo dục là hàng hoá?

    09/07/2005Nguyễn HươngHiện nay có ý kiến cho rằng cốt lõi đổi mới tư duy giáo dục là phải thừa nhận giáo dục là hàng hoá, coi giáo dục là thị trường, không để giáo dục quay lưng với kinh tế thị trường. Quan điểm đó có đúng không? Phải chăng đó là liều thuốc có thể chữa trị các căn bệnh trì trệ, bất cập, tụt hậu của giáo dục như nhiều người mong muốn?
  • Có hay không có thị trường giáo dục?

    09/07/2005Giáo sư Trần Phương“Chống thương mại hóa giáo dục”?Ai đó đã có lần đưa vào văn bản chính thức một cụm từ gây nhiều tranh cãi. Đó là cụm từ “chống thương mại giáo dục”. Theo cụm từ này thì thương mại hóa giáo dục vớinội hàm tiêu cực. Vậy mà chưa có một cuốn từ điển nào trên thế giới định nghĩa thương mại như thế cả. Các Mác từng định nghĩa “thương mại là sự trao đổi giữa các vật ngang giá”.
  • Giáo dục Việt Nam: những vấn đề căn bản

    06/07/2005Trương VũTrong suốt hơn một thập niên qua, những vấn đề giáo dục của Việt Nam thường là những đề tài gây tranh luận trên báo chí. Hầu hết đều ghi nhận truyền thống hiếu học của học trò Việt Nam và sự hy sinh của bố mẹ cho việc giáo dục con cái. Sinh viên Việt Nam tốt nghiệp ở các trường giỏi trong nước khi ra nước ngoài tiếp tục học ở các trường cấp trên thường đạt thành công không mấy khó khăn.
  • Kiến nghị: Chấn hưng, cải cách, hiện đại hoá giáo dục

    02/07/2005Bản kiến nghị này gồm ba phần. Phần đầu phân tích thực trạng của giáo dục để tìm ra cái gốc các khó khăn và bất cập hiện nay. Phần thứ hai đề xuất phương hướng hiện đại hoá giáo dục để khắc phục các khó khăn và bất cập một cách cơ bản. Phần thứ ba trình bày một số giải pháp cấp bách cần thực hiện để trả lại môi trường hoạt động bình thường cho giáo dục, và mở đường chuyển dần sang cải cách, hiện đại hoá toàn hệ thống.
  • Lạm bàn về giáo dục

    09/07/2005Phạm Duy HiểnKhông riêng gì ở Việt nam, giáo dục hiện đang là bài toán khó, ngay ở những nước tiền tiến nhất trên thế giới. Trong xã hội hiện đại, thành bại là do vốn văn hoá, khoa học, công nghệ của con người quyết định, nên giáo dục đương nhiên là mặt trận xung yếu nhất của mọi quốc gia. Nơi đây những người lãnh đạo cao nhất của đất nước thường phải vào cuộc.
  • Giáo dục ở nước ta hiện nay, đi bằng con đường nào?

    09/07/2005Nguyên NgọcĐã ít lâu nay, khi bàn về giáo dục ở nước ta hiện nay, hình như nhiều người thường thống nhất với nhau: Thôi, không nên nói tình hình nữa, tình hình giáo dục, những căn bệnh của giáo dục đang khiến cả xã hội không thể yên tâm, thì ai cũng biết và nhận ra cả rồi. Vấn đề bây giờ là cần tìm giải pháp nào để thay đổi được.
  • Làm thế nào để nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo?

    25/12/2003Ngày 23-12, tại Hà Nội, đã diễn ra cuộc hội thảo với chủ đề: "Làm thế nào để nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo?" do Bộ Giáo dục và Đào tạo cùng báo Nhân Dân phối hợp tổ chức. Sau đây là tổng thuật nội dung cuộc hội thảo...
  • Phải thay cách làm giáo dục

    21/12/2003Đây là bài phát biểu của GS-TSKH Hồ Ngọc Đại tại hội thảo “Làm thế nào để nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo?” với chủ đề: tiếp tục giải quyết mâu thuẫn lớn giữa yêu cầu vừa phát triển qui mô, vừa phải đảm bảo chất lượng với điều kiện hạn hẹp về nguồn lực, do Bộ Giáo dục - đào tạo và báo Nhân Dân phối hợp tổ chức tại Hà Nội ngày 23-12-2003...
  • Để hội nhập, phải hiện đại hóa giáo dục

    05/12/2003GS Hoàng Tụy vừa trở về từ Mỹ trong một dự án hợp tác khoa học. Trong bộn bề công việc, ông vẫn dành cả một buổi chiều để cùng chúng tôi trao đổi về những việc của khoa học và giáo dục. Ông vào đề trước...
  • 45 năm dạy học và mối bận lòng về giáo dục

    04/12/2003GS-TS. Dương Thiệu Tống dạy trung học từ năm 1945, rồi du học ở Anh lấy bằng cử nhân, sang Mỹ lấy bằng thạc sĩ, cuối cùng đậu tiến sĩ giáo dục ở ĐH Columbia của Mỹ. Hiện ở tuổi 80, GS vẫn một niềm say mê nghiên cứu và viết sách về giáo dục...
  • Giáo dục và quá tải!

    24/11/2003Dương Trung QuốcTrong phiên chất vấn Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Minh Hiển, tôi (tác giả - Dương Trung Quốc) có đăng ký phát biểu nhưng vì hết thời gian nên không có cơ hội trình bày. Lại thấy vấn đề mình quan tâm không thấy người hỏi và người trả lời đề cập tới. Do vậy, tôi viết ý kiến của tôi để ai quan tâm thì tham khảo...
  • Sàng lọc giáo viên - cuộc "cách mạng" đầu tiên trong giáo dục

    24/11/2003Làm quản lý bao giờ cũng có người ủng hộ, người chống. Nhưng làm để người ủng hộ nhiều hơn người chống là được”. Ông Lê Doãn Hợp, bí thư Tỉnh ủy Nghệ An đã thẳng thắn mở đầu cuộc trò chuyện với phóng viên TTCN. Làm chủ tịch tỉnh rồi bí thư tỉnh ủy, ông luôn dành nhiều tâm huyết cho lĩnh vực giáo dục với một mục tiêu xác định: Nghệ An sẽ “đi nhanh” bằng giáo dục, một tỉnh nhiều khó khăn như Nghệ An muốn phát triển trước hết phải phát triển giáo dục để nâng cao cả “dân trí” và “quan trí”... (Ông Lê Doãn Hợp - Bí thư tỉnh ủy Nghệ An)
  • Chấn hưng nền giáo dục nước nhà, bắt đầu từ đâu?

    11/11/2003Để chấn hưng nền giáo dục nước nhà - một nền giáo dục do đích thân Bác Hồ sáng lập và được xây dựng bằng trí tuệ và xương máu của nhiều thế hệ cách mạng - thì mọi vận động của nó phải theo quy luật vận động biện chứng của lịch sử và khoa học...
  • Về quản lý chất lượng trong giáo dục phổ thông hiện nay

    18/10/2003Phạm Quang HuânBài viết này đề cập một số suy nghĩ bước đầu về những bất cập chính trong thực tiễn QLCL ở nhà trường phổ thông hiện nay...
  • Giáo dục Việt Nam bước vào thế kỷ 21

    11/02/2003Cách đây 50 năm, có nhà khoa học khi bàn về thế kỷ mới đã sớm nhắc nhở bạn đọc hãy tích cực tham gia vào chứ không thể là một người đứng xem thế sự xoay vần. Trang đầu cuốn sổ tay của học sinh trung học Canada vào năm học 1999 đã ghi một câu hỏi "Sang thế kỷ 21 bạn sẽ làm gì? và bạn đã chuẩn bị gì cho công việc đầu thế kỷ mới?" Phải chăng đó cũng là lời khuyên và câu hỏi đang đặt ra cho tất cả chúng ta.
  • Những vấn đề bức xúc của giáo dục và đào tạo hiện nay

    10/02/2003Không ai có thể phủ nhận, với việc tiến hành ba cuộc cải cách giáo dục (CCGD) (1950, 1956 và 1979), ngành giáo dục và đào tạo (GD và ĐT) như một kiến trúc sư năng nổ đã thiết kế và xây dựng cho đất nước một hệ thống GD và ĐT đa dạng, khá hoàn chỉnh, từ mầm non đến đại học, trung học chuyên nghiệp và dạy nghề, thỏa mãn nhu cầu học của mọi tầng lớp nhân dân. Tuy nhiên, thực tiễn phát triển GD và ĐT đang đặt ra một số vấn đề bức xúc.
  • Những bất cập trong việc xã hội hóa giáo dục

    08/02/2003Bài viết của Giáo sư Hoàng Tụy đăng trên báo Nhân Dân điện tử ngày 18-5-2000 nêu ra: chấn hưng, cải cách, hiện đại hóa là nhiệm vụ cấp bách nhất của ngành giáo dục hiện nay.
  • Chấn hưng, cải cách, hiện đại hóa nền giáo dục

    08/02/2003Tôi có được đọc bản Dự thảo chiến lược phát triển giáo dục đến năm 2010 của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Cần nói đây là một văn bản được soạn thảo công phu, xuất phát từ ý tưởng tốt đẹp muốn đem lại cho đất nước một nền giáo dục tiên tiến, phục vụ yêu cầu sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa khi bước vào thế kỷ 21. Song rất tiếc, đọc xong bản dự thảo, tôi chưa thấy được rõ nét bằng cách nào từ chỗ yếu kém hiện nay nền giáo dục của ta có thể vươn lên đáp ứng yêu cầu đó. Tôi có cảm tưởng đây là một bản kế hoạch dựa trên cơ sở nền giáo dục đang phát triển lành mạnh, đúng hướng, trong một thời kỳ lịch sử bình lặng của nhân loại và đất nước, cho nên cái gì cũng tính toán chi li, như thể chúng ta nắm chắc hết mọi yếu tố cần
  • xem toàn bộ