ChúngTa.com

Như nhiều người dân khác, đọc thư của ông tân Bộ trưởng trên báo Tuổi Trẻ (số ra ngày 2.7.2006), tôi thật sự phấn khởi bởi đã có tinh thần đối thoại, lắng nghe. Do vậy, tôi xin mạo muội góp nhặt vài điều qua thư ông Bộ trưởng:
Cho rằng bệnh thành tích nếu được "các em học sinh, các bậc phụ huynh chống lại... và "các bậc phụ huynh và học sinh phải kiên quyết từ chối việc thi cử, đánh giá học sinh bằng điểm thi cao hơn khả năng thuộc về các em" thì "chắc chắn là không" còn bệnh thành tích!

Nói như vậy tôi nghĩ chắc chắn lại sa vào việc duy ý chí, quá đề cao tính tốt của con người mà thiếu biện pháp kiềm chế tính xấu. Trong con người theo như tôi hiểu, thì tính chủ quan là một thuộc tính cơ bản khó thay đổi. Điểm ra bệnh thành tích là đúng rồi, nhưng chủ thể của bệnh thành tích chính là ở hệ thống giáo dục, là con người trong bộ máy đang vận hành nền giáo dục quốc gia.

Chống bệnh thành tích là chống ở bộ máy đang hư hỏng cho ra sản phẩm xấu, chứ không thể chống ở người tiêu dùng, vì bao giờ người tiêu dùng cũng mong muốn được sử dụng sản phẩm tốt hơn, cho dù nó mới chỉ tốt hơn ở bao bì. Cho nên ngày nay, nếu có tiền lập tức phụ huynh nào cũng nghĩ đến việc chọn trường tây (nước ngoài hoặc trong nước) cho con em mình. Đó chính là lúc người tiêu dùng chọn bộ máy đào tạo khác, để mong con em mình là sản phẩm khác hơn cái sản phẩm đang được đào tạo từ bộ máy giáo dục của ta.

Nguồn gốc của bệnh thành tích có lẽ chính là nhiều thứ giả đang tồn tại trong xã hội chúng ta. Sống giả, làm giả, quan hệ giả... thì học làm sao thật được, thi làm sao thật được? Chống bệnh thành tích cơ bản là chống sự giả dối trong cuộc sống của xã hội chúng ta.

2. Đừng nên xem thường nền giáo dục "thuộc lòng". Bởi chính sự "tầm chương trích cú" của lối học từ chương, khoa cử xưa kia đã tạo ra biết bao hiền tài giúp ích đất nước ta. Học "Tử viết..." như ngày xưa, hay thuộc lòng "các bài văn mẫu" như ngày nay thì có gì là xấu! Nó chỉ không đúng khi cả hệ thống giáo dục chúng ta buộc học sinh chỉ đúng khi chép ra những bài văn mẫu trong bài thi của mình. Nó chỉ không đúng khi chỉ dạy thuộc lòng mà không dạy thực nghiệm cái sự thuộc lòng ấy, không khơi gợi sự sáng tạo từ cái thuộc lòng ấy. Vậy nó là lỗi của hệ thống, của phương pháp chứ không phải lỗi của việc "tầm chương trích cú" này.

3. Khi góp ý thường ít ai nói nhiều về thành tích, về cái được của nền giáo dục chúng ta đã làm, đã có mà lại hay nói đến cái xấu, cái chưa được. Nhưng cũng không vì thế mà chúng ta quên hay không thừa nhận rằng, nhờ nền giáo dục ấy, con cái chúng ta ngày nay giỏi hơn chúng ta ngày trước. Chúng biết nhiều ngoại ngữ, vi tính..., ngồi đây có thể liên lạc Đông - Tây, tìm ra chuyện kim - cổ từ một vài phím nhấn (trên vi tính).

Vấn đề là thời gian! Cùng thời gian ấy 30 năm qua, thế giới đang ở đâu, phát triển đến đâu và cái được trong giáo dục của ta so với ai, có xứng đáng với sự nghiệp giải phóng đất nước mà dân tộc ta đã bỏ bao xương máu để giành được hay không?