Việt Nam là cái nôi của nền văn minh nhân loại?

Mặc dù giới khảo cổ học thế giới chỉ ra dấu vết của người cổ xưa nhất được xác định ở châu Phi, Trung Cận Đông nhưng với phát hiện tại Gia Lai, các nhà khoa học Việt - Nga có bằng chứng cho thấy, tổ tiên trực tiếp của người hiện đại có thời gian tồn tại và cư trú tại Việt Nam...

Bước ngoặt soi tỏ căn tính tộc người

Công trình khai quật, nghiên cứu hệ thống di tích khảo cổ học thời đại đá cũ vùng thượng lưu sông Ba - tỉnh Gia Lai là chương trình hợp tác với Viện Khảo cổ dân tộc học Novosibirsk, Nga, tiến hành giai đoạn từ năm 2015 - 2019. Kết quả sơ bộ tại thời điểm này đã hé lộ nhiều thông tin gây chấn động về nơi cư trú và chế tác công cụ đá của người nguyên thủy.

Theo Giáo sư Nguyễn Xuân Thắng, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam, đợt khảo sát này đã phát hiện thêm 2 rìu tay ở di tích Rộc Giáo và Rộc Lớn. Cùng với 2 rìu tay phát hiện trước đây ở Rộc Tưng và Gò Đá, đến nay đã có một sưu tập 4 rìu tay tiêu biểu, điển hình cho rìu tay sơ kỳ đá cũ thế giới.

Những rìu tay được phát hiện ở An Khê.

.

Đặc biệt, đoàn nghiên cứu đã phát hiện 11 di tích sơ kỳ đá cũ nằm xung quanh khu vực Rộc Tưng, chúng hợp thành một quần thể di tích tập trung trong thung lũng bồn địa xã Xuân An, thị xã An Khê. Những phát hiện này mang tính bước ngoặt cho việc soi tỏ căn tính tộc người của các nền văn minh nhân loại.

Theo đánh giá ban đầu, tổ hợp công cụ và niên đại của di tích An Khê tương đương với giai đoạn người vượn đứng thẳng (Homo erectus) và là một trong những tổ tiên trực tiếp của người hiện đại trên thế giới.

Những phát hiện di tích sơ kỳ đá cũ ở An Khê có thể coi là bằng chứng khẳng định thượng lưu sông Ba, vùng An Khê là địa bàn sinh sống của cộng đồng dân cổ cách đây khoảng trên 80 vạn năm. Đây cũng tạm thời được xem như mốc mở đầu cổ nhất hiện biết về sự xuất hiện của con người và di tồn văn hóa của họ trên lãnh thổ Việt Nam.

Theo TS.Nguyễn Gia Đối, Phó Viện trưởng Viện Khảo cổ học, còn đợi kết quả phân tích bằng phương pháp quang học kích thích phát quang OLS và phân tích tuổi chính của các mẫu hóa thạch.

“Nhưng bước đầu có thể khẳng định, các di tích khảo cổ An Khê đều nằm trên thềm cổ nhất của sông Ba, cách đây khoảng trên 1 triệu năm và tuổi các chế phẩm bằng đá do con người làm ra ở An Khê ít nhất tương đương 77 - 80 vạn năm hoặc thậm chí có niên đại lâu hơn thế”, GS. Đối nhấn mạnh.

Ông cũng cho biết, khi phân tích, so sánh về mặt hình thái và kỹ thuật sưu tập công cụ đá ở An Khê với một số di tích sơ kỳ khác ở Trung Quốc hay Ấn Độ, những người tham gia khai quật của đoàn nghiên cứu Việt - Nga đều cho rằng các chế phẩm tìm thấy ở An Khê còn có một số nét cổ xưa hơn.

Cần có cơ sở khoa học vững chắc

Tiến sĩ Nguyễn Gia Đối khẳng định các phát hiện di tích sơ kỳ Đá cũ ở thị xã An Khê, tỉnh Gia Lai, tạm thời được xem như là mốc mở đầu cổ nhất hiện biết về sự xuất hiện của con người và di tồn văn hóa của họ trên lãnh thổ Việt Nam.

“Các di tích vừa được phát hiện ở khu vực sông Ba, vùng An Khê, Gia Lai với niên đại khoảng 70 - 80 vạn năm đã chứng minh di tích ở Việt Nam còn cổ hơn ở một số di tích cổ đã khai quật trên thế giới”, ông cho biết.

.

Trước đây, những dấu vết của người cổ xưa nhất mới được xác định ở châu Phi, Trung Cận Đông và một số điểm đơn lẻ. Nhưng với những phát hiện tại An Khê, Gia Lai, các nhà khoa học Việt – Nga có thêm những bằng chứng thuyết phục cho thấy, người vượn đứng thẳng Homo erectus, tổ tiên trực tiếp của người hiện đại Homo sapiens có thời gian tồn tại và cư trú tại Việt Nam.

Tuy nhiên, GS.TSKH Lưu Trần Tiêu, Chủ tịch Hội Di sản Văn hóa Việt Nam, cũng chia sẻ, đây là phát hiện cực kỳ quan trọng. Đứng về mặt niên đại, đây là những hiện vật thời đại đồ Đá cũ mà chúng ta có thể tự hào. Tuy nhiên, theo ông, cũng cần xem lại niên đại tuyệt đối bởi niên đại cụ thể mà chỉ dựa vào tectit (mảnh thiên thạch, hóa thạch – PV) là chưa chuẩn.

“Cần phải đưa các nhà địa chất vào xác định địa tầng. Ngoài ra, cần phải xác định bằng các phương pháp khác. Rìu tay và các hiện vật đồ đá… cần căn cứ vào đó để tìm niên đại chính xác. Cần phải chờ thời gian để nghiên cứu tiếp. Nghiên cứu kỹ thuật rèn bằng cách phóng đại dưới kính hiển vi. Nên mời các chuyên gia địa chất vào cuộc vì trong nhiều cuộc địa chất tìm niên đại, địa tầng rất tốt”, GS.TSKH Lưu Trần Tiêu nhấn mạnh.

Đồng tình với quan điểm này, GS sử học Dương Trung Quốc cho rằng đây mới chỉ là những kết quả ban đầu được đánh giá bằng cảm quan, chúng ta chỉ nên ghi nhận chứ chưa nên kết luận. Nếu dựa vào kết quả này để khẳng định người vượn thông minh xuất hiện đầu tiên trên thế giới là ở Việt Nam thì ông “cho rằng hơi vội vàng và còn nhiều vấn đề phải giải quyết ở đây”. Vì vậy, việc đưa các thiết bị khoa học vào đánh giá lại càng trở nên cấp thiết.
Với những phát hiện nổi bật và ý nghĩa quan trọng như vậy, điều quan tâm của giới chuyên môn là tình trạng của cụm di tích này hiện nay như thế nào. Theo TS. Nguyễn Gia Đối, tình trạng các điểm di tích tại thị xã An Khê vào năm 2014, khi các nhà khoa học Việt Nam và Nga tiếp cận được là tương đối tốt.

Được biết, Viện Hàn lâm khoa học xã hội đang có kế hoạch kết hợp với tỉnh Gia Lai tiếp tục khảo cổ và lấy ý kiến các chuyên gia địa chất, lịch sử. Dự kiến, các nhà khoa học sẽ tổ chức hội thảo quốc tế để làm rõ hơn những phát hiện khảo cổ học này. Hiện, Viện Khảo cổ học đã đề nghị đặc cách công nhận khu di chỉ khảo cổ học tại thị xã An Khê, Gia Lai là Di tích cấp quốc gia đặc biệt.