Hoàng Tụy (1927 - 2019) :: Suy ngẫm & Tự vấn

Hoàng Tụy (1927 - 2019)

11:37 SA @ Thứ Bảy - 27 Tháng Sáu, 2009

Giáo sư Hoàng Tụysinh ngày 7 tháng 12 năm 1927, vừa từ trần hồi 15h30 ngày 14 tháng 7 năm 2019 tại Hà Nội. Hưởng thọ 92 tuổi.

Ông là giáo sư, nhà toán học tiêu biểu của Việt Nam. Cùng với Giáo sư Lê Văn Thiêm, ông là một trong hai người tiên phong trong việc xây dựng ngành Toán học của Việt Nam. Hoàng Tụy được coi là cha đẻ của lĩnh vực Tối ưu hóa toàn cục (Global Optimization) trong Toán học Ứng dụng.

Không chỉ là một nhà Toán học, Hoàng Tụy còn có nhiều đóng góp cho giáo dục Việt Nam. Ông cũng là sáng lập viên Viện Nghiên cứu Phát triển IDS mà ông là Chủ tịch Hội đồng Viện.

Vĩnh biệt Ông, một cây đại thụ của nền toán học Việt Nam, một nhân cách lớn của trí thức Việt Nam, chúng ta biết ơn về những đóng góp của Ông và cùng cầu nguyện để anh linh Ông về đoàn tụ với thế giới người hiền của Nước Đại Việt, trong đó có người Ông Bác của Ông là Tổng đốc Hà Nội Hoàng Diệu.

Xin kính cẩn chia buồn cùng gia quyến của Giáo sư Hoàng Tuỵ!

GS. HOÀNG TỤY(sinh 7-12-1927, mất 14-7-2019)

- Ông sinh ngày 7-12-1927 trong một gia đình Nho học tại Điện Bàn, Quảng Nam, là cháu nội của người em ruột cụ phó bảng Hoàng Diệu. Ông mồ côi cha lúc lên 4.

- Đỗ đầu thi Tú Tài I tháng 5 tại Huế, dù nhảy hai lớp. Bốn tháng sau đó đỗ đầu kỳ thi Tú Tài II ban toán ở Huế.
- Năm 1946, giai đoạn Kháng chiến toàn quốc, ông về quê làm giáo viên trường trung học Lê Khiết ở Liên khu V.
- Năm 1951, ông vào Việt Bắc học trường đại học khoa học cơ bản do GS Lê Văn Thiêm mở. Nhưng ông được cử đi dạy và trở thành thầy dạy toán giỏi vì đã tự học hết chương trình toán của những năm đầu tiên.

Hành trình từ Quảng Ngãi về Bắc để dạy học của Giáo sư Hoàng Tụy.
.
- Năm 1954, ông bắt đầu dạy toán tại trường Đại học Khoa học, sau là Đại học Tổng hợp
- Năm 1995, ông được cử làm Trưởng ban cải cách hệ thống các trường trung học

Một trang viết tay của Giáo sư Hoàng Tụy, trong giáo trình Hình học do Giáo sư soạn vào năm 1949, khi giảng dạy toán học tại Quảng Ngãi, thuộc Liên khu 5 - giáo trình toán học đầu tiên được xuất bản bằng tiếng Việt tại Chiến khu trong suốt cuộc Kháng chiến chống Pháp (1946-1954).

- Năm 1957 ông sang Liên Xô học tiếp. Tháng 3/ 1959 ông bảo vệ thành công luận án Phó tiến sĩ trường Đại học tổng hợp Mạc tư khoa về giải tích thực
- Năm 1960-1969 ông là Chủ nhiệm khoa toán lý của Đại học Tổng hợp Hà Nội.
- Năm 1961 ông chuyển hướng sang nghiên cứu vận trù học để thiết thực hơn với tình hình cụ thể Việt Nam. Một quyết định có ảnh hưởng đến sự nghiệp lâu dài của ông.
- Năm 1962, Ông gửi bài báo đầu tiên về vận trù học cho GS. Leonid Kantorovich (Giải Nobel kinh tế năm 1975 chung với T. C. Koopmans) và có hai chyến thăm ông tại Novosibirsk năm 1962 và 1964.
- Năm 1962-1968 ông cùng GS. Lê Văn Thiêm và Bộ trưởng Tạ Quang Bửu thực hiện nhiều chương trình để nâng cấp chất lượng khoa học cho cán bộ giảng dạy, mở nhiều lớp chuyên đề bồi dưỡng, thành lập Hội Toán (1963), thành lập tạp chí Toán học, kiến nghị mở kỳ thi giỏi toán miền bắc hàng năm, mở các lớp "Toán đặc biệt", tuyển chọn học sinh có năng khiếu...
- Năm 1964 ông công bố công trình toán học với một phương pháp "cắt", sau này được giới toán học thế giới trong ngành gọi là "Lát cắt Tụy", không những để giải nhiều bài toán tối ưu toàn cục, mà còn để giải những bài toán quy hoạch tổ hợp. Công trình được xem như đánh dấu sự ra đời ngành toán học mới: Tối ưu toàn cục
- Năm 1970: ông cùng GS Lê Văn Thiêm thành lập Viện toán học Việt nam và hoạt động ở đó cho đến nay.
- Từ 1976-1979: ông được mời giảng bài tại nhiều đại học hàng đầu trên thế giới cho đến nay.
- Năm 1980: ông chính thức phong hàm Giáo sư
- Năm 1980-1990: ông là giám đốc Viện toán và Tổng thư ký Hội toán học Việt Nam
- Năm 1990-1992: Ông là chủ tịch Hội đồng Toán học, Trung tâm Quốc gia Khoa học và Công nghệ
- Năm 1996: Ông được tăng Huân chương Hồ Chí Minh cho những đóng góp khoa học.
- Năm 2004: Ông tổ chức xemina kéo dài 3 tháng về giáo dục gồm nhiều nhà khoa học trong và ngoài nước tham gia. Bản Kiến nghị chấn hưng, cải cách, hiện đại hóa giáo dục được 24 giáo sư, trí thức trong và ngoài nước ký tên.

.
Quan điểm sáng tác
- Hãy hết lòng với khoa học, trong khó khăn hãy vươn lên, người trí thức không thể sống hèn.

- Những điều trải qua trong những năm chiến tranh đóng vai trò chính yếu trong việc hình thành nhân cách tôi và chúng trở thành một phần của tôi.

- Cái ta cần hơn vào lúc này là những ngọn đèn pha để đưa ta đến bến, những nguyên tắc, quan niệm để dẫn dắt chúng ta đến một nền Giáo dục phù hợp yêu cầu cuộc sống hiện đại, xã hội hiện đại, thế giới văn mình hiện đại.

- Đối với tôi, dù nghỉ hưu hay còn trong biên chế, tôi vẫn làm việc đều đặn, vẫn nghiên cứu và hướng dẫn nghiên cứu Toán học, đồng thời quan tâm thiết tha đến sự nghiệp chấn hưng giáo dục, khoa học của đất nước, chừng nào còn đủ sức, vì đó là điều thiết yếu, nguồn vui trong cuộc sống của tôi.

- Con người không có cảm xúc, không rung động, vô cảm trước mọi việc thì không thể làm được bất cứ việc gì.

- Cái chính là có niềm đam mê với cuộc sống, say mê với điều mình đã tin tưởng và lựa chọn, nó giúp mình vượt qua tất cả những gì đắng cay, buồn bã nhất.

Các sách chuyên đề đã xuất bản

Giải tích hiện đại (1959)
Lý thuyết quy hoạch tuyến tính (1967)
Phân tích hệ thống và ứng dụng (1987)
Global Optimization; Deterministic Approaches (Tối ưu toàn cục - những cách tiếp cận tất định, viết chung với R. Horst, Springer, 1990)
Optimization on Low Rank Nonconvex Structures (viết chung với H. Konno, Phan Thiên Thạch, NXB Kluwer Academic Publishers, London, 1997