Tính cách người Nam Bộ qua ca dao
Nói đến tính cách của người Nam bộ, chúng tôi muốn đi vào tìm hiểu những nét riêng trong cử chỉ, tính tình của người Nam bộ được thể hiện qua các mốiquan hệ trong xã hội. Thực ra, người Nam bộlà một trong những bộ phận cấu thành của dân tộc Việt nam cho nên dù người Nam bộ hay Bắc bộ cũng đều có những đặc tính chung nhất định của người Việt Nam. Nhưng do điều kiện địa lý, nét văn hóa khác nhau của từng vùng, miền mà tính cách của con người cũng có khác nhau...
Vùng đất
Tới đây xứsở lạ lùng
Chim kêu cũngsợ, cá vùng cũng ghê.
Họ lo sợ trước cảnh tượng lạ lùng chẳng bao lâu, họ lại lo sợ đến thú rừng, nào là cọp um, sấu lội, đỉa đeo:
Dướisông sấulội, trênrừng cọp um.
Rồi họ bắt đầu lo sợ đến thiên nhiên vô cùng bi ẩn của những buổi đầu khai phá:
Chèo ghesợ sấu cắn
Chính cái bí ẩn của thiên nhiên còn hoang sơ với đầy rẫy những hiểm nguy, bất trắc là sợi dây liên kết những con người xa lạ với nhau. Trước cảnh tượng rừng hoang cỏ rậm, đồng ruộng hoang vu nên họ cần phải sống nương tựa vào nhau, tất cả hết lòng vì việc nghĩa. Điều này đã hình thành nên tính cách trọng nghĩa khinh tài ở trong họ. Bởi họ ý thức được rằng: trước điều kiện thiên nhiên như vậy, họ chia rẽ là chết. Tinh thần đoàn kết, sống với nhau vì nghĩa không chỉ giúp cho họ sẻ chia công việc với nhau, hợp sức đánh đuổi các loài ác thú mà còn là để cho có bạn, để giúp đỡ nhau trong những lúc hoạn nạn, ốm đau:
Ví dầu cá bóng xích đu
Tôm càng hát bội, cá thu cầm chầu.
Câu ca dao tuy nói về động vật, nhưng nó phản ánh một tập thể có tổ chức. Tất cả cùng làm, cùng vui đùa bên nhau. Làm thì làm hết mình, chơi thì cũng chơi “tới bến". Đó là những lúc cùng làm, cùng chơi. Còn khi hữu sự, họ chẳng màng đến gian khổ, hiểm nguy để hành hiệp trượng nghĩa, thậm chí sẵn sàng chấp nhận hy sinh tính mạng của mình để làm tròn đạo nghĩa:
Dấn mình vôchốn chông gai
Kề lưng cõng bạn ra ngoài thoát thân
Lao xao sóng bủa dưới lùm
Thò tay vớt bạnchết chìm cũngưng.
Bởi, nếu thấy việc nghĩa mà không làm thì không phải là người anh hùng:
Có câu: kiến nghĩa bất vi
Làm người như thế cũng phi anh hùng.
Đó là trong lúc hữu sự, còn trong lúc bình thường họ cũng qúy mến bạn bè. Bởi phần lớn, họ đều là những người xa gốc gác, cội nguồn, họ phải sống nương nhờ bè bạn, tất cả cùng hoạn nạn có nhau - "Bán anh em xa mua láng giềng gần”. Với tâm lý của cư dân Bắc bộ "Một giọt máu đàohơn ao nước lã”, nên khi có bạn bè đến chơi, khách đến nhà, dù gia cảnh có bần hàn đến đâu, họ cũng cố gắng đãi đằng bạn một cách cho tươm tất:
Bắt con cá lóc nướng trui
Làm mâm rượu trắng đãi người bạn xa.
Cũng chính tâm lý này mà người
Tiền tài như phấn thổ
Nhân nghĩa tựa thiên
Bởi đứt dây nên gỗmới chìm
Tạiai ở bạc nên mới tìmnơi xa.
Còn nếu sống có tình, có nghĩa thì khó khăn nào họ cũng chịu, gian khổ mấy họ cũng sẵn sàng chấp nhận:
Dẫu mà không chiếu trải tơi mà nằm.
Ngoài tính cách trọng nghĩa khinh tài, nghĩa khí hào hiệp, người
Thuyền dời màbến chẳngdời
Khăng khăng mộtlời quân tử nhất ngôn.
Lợi lộc thì họ ham, nhưng họ không vì danh lợi mà phải làm những công việc không tương xứng với công sức mình bỏ ra, và nhất là trong quyền lợi đó ẩn chứa bao điều phi nghĩa, trái với tinh thần nghĩa khí hào hiệp của họ:
Đừng ham hốt bạc ghechài
Cột buồm cao bao lúa nặng, tấm đòn dàikhó đi
Và ta hãy xem đây, một lời đề nghị của cô gái có phần dí dỏm, mỉa mai, chứa đựng một sự phản đối đối với một người đàn ông đang chọc ghẹo mình:
Anh có thương em thìcho em một đồng
Để em mua gan công, mật cóc thuốc chồng em
Trước lời đề nghị độc ác, trái với luân thường đạo lý như thế, anh con trai hết sức nổi giậnmột sự nổi giận rất cương trực.
Nghehò tao bắt nổi xung
Taocho một phảngchết
Nổi bật trong tính cách của người
Trời sinh câycứng lá dai
Gió lay mặcgió, chiều ai khôngchiều.
Chính tính cách này giúp họ sống hòa thuận với nhau, liên kết cộng đồng, cùng
Sau những vất vả, gian lao của buổi đầu khai phá, vùng đất
Đồng
Nước ThápMười lấp lánh cá tôm.
Hoặc:
Bình Đại biển lúa sông tôm
Hay
Ba phen quạ nói với diều
Cù lao ông Chưởng có nhiều cá tôm.
Nhưng cuộc sống sung túc, thanh bình của người dân nơi đây bỗng dưng bị đảo lớn khi thực dân Pháp đến xâm lược. Được hun đúc bởi tinh thần yêu nước, khí phách anh hùng của người dân
Đắngkhổ qua,chua là chanh giấy
Dầu ngọt thế mấy cũng tiếng cam sành
Giặc Lang Sa đánh tới châu thành
Dù ai ngăn qua đón lại,dạ cũng không đành bỏ em.
Trước thực tế đau xót đó, họ kêu gọi mọi người đứng lên làm cuộc khởi nghĩa, đánh giặc cứu nước:
Làm traiđứng ở trên đời
Sao choxứng đáng giống nòi nhà ta
Ghé vai gánh đỡsơn hà
Saocho tỏ mặt mới là trượng phu.
Và người phụ nữ
Anh đi đánh giặc Lang Sa
Để thiếp ở nhà, lo tần lo tảo
Chén cơm manh áo, nhà cửaruộng vườn
Để anh lên ngựa đề thương
Thiếp về mặc thiếp liệu lường nuôi con.
Ca dao
Có chồng đilính nghĩa binh
Dầu nghèo dầu cực vẫn thương mìnhai ơi.
Lấychi cái lũ báo đời
Chuyên nghề bánnước pháđời hạidân.
Nhắc nhở moi người không nên vì tham danh lợi mà đi làm tôi tớ cho Pháp:
Đừng tham đồng bạc con cò
Bỏcha bỏ mẹđi phò Lang Sa…
Trở lên là tính cách của con người
Nội dung khác
Tại sao con người cần phải học?
15/09/2016Nguyễn Hữu ĐổngTìm kiếm danh phận
22/07/2011Nguyễn Văn Trọng7 phát hiện bất ngờ sau khi đọc nguyên tác "Hành trình về phương Đông"
03/08/2023Thái Đức PhươngNói với các doanh nhân: "Đỉnh của bạn đâu" để có được...
03/08/2023Nguyễn Tất ThịnhThiên thần” vỗ về những đêm dài thao thức.
03/08/2023Tiểu Mai"Đỉnh Ngu" từ Hiệu ứng Dunning & Kruger
05/06/2022Ngọc HiếuToàn cầu hoá và chuyện thịnh suy của môn văn học
31/01/2006Ngô Tự LậpBóng đá: trò chơi cũ kỹ theo một trật tự cũ kỹ và trong một thế giới cũ kỹ
22/06/2006Trà ĐoáCái tâm đời thường
20/10/2005Phan Chí Thành“Gã nhà quê làm thương hiệu”
25/04/2005Văn hóa đọc cho thiếu nhi - cần không?
09/07/2005Phan ĐăngTri thức có thúc đẩy quá trình tiến hóa hay không?
26/07/2006Đỗ Kiên Cường