ChúngTa.com

Tiến sĩ Nguyễn Sĩ Dũng là người rất gần gũi với báo chí và công chúng. Ông nhìn nhận, đánh giácác vấn đề xã hội theo cách riêng của mình, thường là với những lập luận sắc sảo và đầy tinh thần trách nhiệm.

Trao đổi với Doanh Nhân về cơ hội, thách thức của VN khi "ra biển lớn" - một vấn đề dù còn nguyên tính thời sự nhưng đã được báo chí mổ xẻ rất nhiều, ông nói:

Tôi cho rằng, với VN, năm 2006 là năm tiền hội nhập, năm giải quyết những vướng mắc cuối cùng để vào WTO. Và năm 2007 là năm đầu của thời kỳ hội nhập hoàn toàn. Chưa bao giờ VN có được cơ hội to lớn để phát triểnnhư hiện nay.

Không còn sáng đúng, chiều sai...

- Thưa ông! Chúng ta đã nói rất nhiều đến những cơ hội của VN khi gia nhập sân chơi chung của thế giới (WTO). Vậy, trong cái nhìn của ông,những cơ hội lớn nhấtWTO mang lại cho VN là gì?

Đầu tư nước ngoài là rất quan trọng, vì lợi ích có được không chỉ là tiền bạc, mà còn là mối quan hệ, tri thức, sự hiểu biết và công nghệ. Cái gì cũng cần cho công cuộc hiện đại hoá đất nước của chúng ta.

Ngoài ra, chúng ta có thể sử dụng những cơ chế của WTO để bảo vệ lợi ích của mình. Mặc dù, cũng phải thấy rằng tình trạng chưa có được quy chế kinh tế thị trường đang hạn chế đáng kể khả năng này của chúng ta.

- Một trong những lợi ích thường được nhắc đến là, vào "chợ" WTO, ta sẽ bán được nhiều hàng hóa cho thế giới. Kim ngạch xuất khẩu hiện đang tăng nhanh là một ví dụ?

Đúng là như vậy. Chúng ta vẫn phải sống và vẫn phải có việc làm, vì vậy điều quan trọng là hàng hoá làm ra phải bán được cho ai đó. Mặc dù xét về mặt lợi ích, thì bán ít mà thu được nhiều tiền thì vẫn có lợi hơn là bán nhiều mới thu được nhiều. Thực ra, XK nhiều về khối lượng chỉ làm cạn kiệt môi trường và sức lao động của chúng ta. Muốn xuất khẩu ít về khối lượng, nhưng thu lợi nhiều về giá trị thì hàm lượng chất xám trong sản phẩm phải cao và phải xây dựng được thương hiệu. Đây là hai việc làm sắp tới các DN VN phải coi là những nhiệm vụ chiến lược của mình.

Nhà nước cũng phải chịu sự điều chỉnh của pháp luật

- Trong những năm qua, chúng ta đã cố gắng sửa đổi và ban hành nhiều luật mới cho phù hợp với những nguyên tắc cơ bản của WTO. Ngoài việc tạo niềm tin cho các nhà đầu tư, sự thay đổi này còn mang lạinhững lợi ích gì?

Nếu niềm tin cho các nhà đầu tư là quan trọng, thì niềm tin cho người dân còn quan trọng hơn. Một sự thay đổi theo hướng minh bạch hoá sẽ giúp cho người dân hoạch định được công chuyện làm ăn của mình dễ dàng và vì vậy sẽ dễ thành đạt. Đồng thời, việc hạn chế tham nhũng, tiêu cực cũng có thể đạt được. Về nguyên tắc, những gì pháp luật không cấm thì người dân đều có thể làm.

- Luật pháp không cấm nhưng các văn bản dưới luật lại cấm, thưa ông?

Văn bản dưới luật thì không thể to hơn luật. Mọi sự vượt quyền như vậy đều cần bị kiện ra toà án. Mặc dù, kiện ra toà án về sự lạm quyền mới chỉ là thông lệ của quốc tế, chưa phải thông lệ của chúng ta. Thế nhưng, nước ta đã hội nhập với thế giới rồi, thì chẳng nhẽ chúng ta lại cứ tiếp tục sống mãi theo cách riêng của mình đối với những vấn đề quan trọng nhất?.

- Làm sao có thể chế ước được nhà nước, khi luật pháp do chính nhà nước đẻ ra?

Thứ nhất, các quyền của người dân được Hiến pháp bảo vệ, luật pháp không thể cao hơn Hiến pháp. Thứ hai, luật pháp phải được cơ quan đại diện cho dân thông qua, không phải luật pháp gì cũng có thể được thông qua dễ dàng.

Cần phải tổ chức mô hình kinh tế mạng

- Năm 1997 xảy ra khủng hoảng tài chính trong khu vực, ta gần như không bị ảnh hưởng. Nay đã vào "quỹ đạo", chuyển động theo thế giới, làm gì đề có thể tránh được những tác động không mong muốn, thưa ông?

Việc khủng hoảng tài chính năm 1997 xảy ra có nguyên nhân do chính sách tiền tệ khiếm khuyết của người Thái lúc bấy giờ và có nguyên nhân do sự lũng đoạn của giới đầu cơ tiền tệ. Đã hội nhập với thế giới, chúng ta cần rút bài học kinh nghiệm về việc đông cứng tỷ giá đồng Bath quá lâu của người Thái. Đồng thời cũng cần phi tập trung hoá hệ thống để tránh sự sụp đổ từ trên xuống dưới.

- Nhưng kinh tế của ta là mô hình kinh tế hình tháp, kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo?

Đó có thể là một rủi ro khá lớn. Mặc dù, tình hình đã có rất nhiều cải thiện. Thực ra, căn cứ vào tỷ lệ đóng góp cho GDP của đất nước, thì phần lớn nền kinh tế của chúng ta đang nằm trong khu vực dân doanh và các DN đầu tư nước ngoài.

Một mô hình kinh tế mạng cần phải được thiết kế để thay thế cho mô hình kim tự tháp. Các tổ chức kinh tế, các DN gắn kết với nhau, nhưng độc lập tương đối với nhau. Việc tái cấu trúc và tái liên kết có thể diễn ra rất nhanh chóng và dễ dàng khi thị trường thế giới có biến động.

- Một câu hỏi cuối cùng: Chúng ta đang đứng ở đâu trong "dòng biển lớn"? Ông đánh giá thế nào về thời khắc chuyển đổi hiện nay, như người ta thường nói, "cửa đã mở, hãy thẳng tiến tới tương lai"?

Dù đã chính thức gia nhập WTO, chúng ta vẫn còn ở giai đoạn đầu của thời kỳ hội nhập. Trong giai đoạn này, phương pháp "thử nghiệm và phạm sai lầm" có thể vẫn đang được thực hành khá phổ biến. Tuy nhiên, nhiều khi đấy lại là một sự lựa chọn bắt buộc. ít nhất là cho đến khi, chúng ta học được cách tiến hành công việc theo phương pháp khoa học (dựa trên các giả thuyết được chứng minh bằng lý thuyết và bằng thực nghiệm).

Nói một cách công bằng, chưa bao giờ chúng ta có được một vận hội tươi sáng như thế này. Cần phải nhanh chóng đổi mới tư duy và hành động để hiện thực hoá được ước mơ đang ở trong tầm tay về tự do và thịnh vượng.

- Xin cảm ơn ông!