Minh bạch và công khai
Minh bạch là một khái niệm khá trừu tượng. Để đo lường tính minh bạch là một công việc hết sức khó khăn. Nhiều người vẫn thường hiểu minh bạch đồng nghĩa với công khai. Thực ra, khái niệm minh bạch là khái niệm rộng hơn, nó bao gồm cả cơ hội, tính bình đẳng trong tiếp cận thông tin, tính tin cậy, nhất quán của thông tin, tính dự đoán trước được và sự cởi mở của cơ quan cung cấp thông tin.
Vai trò của minh bạch
Đối với xã hội, minh bạch sẽ giúp phân bổ nguồn lực xã hội một cách hiệu quả. Khi minh bạch, về nguyên tắc, tài sản và nguồn lực của xã hội sẽ có cơ hội tìm đến người sử dụng nó hiệu quả nhất. Chắc chắn rằng, việc đấu giá đất công khai sẽ chọn ra được ông chủ sử dụng một cách hiệu quả hơn nhiều so với cơ chế giao đất, phân đất “trong bóng tối”.
Đối với nhà đầu tư, sự minh bạch có ý nghĩa quan trọng đối với việc giảm thiểu chi phí, giảm rủi ro cho DN và nhà đầu tư. Khi nhà đầu tư dễ dàng trong tiếp cận thông tin, nhanh chóng trong thực hiện các thủ tục hành chính, tiên liệu được các thay đổi về chính sách thì rõ ràng có động lực để quyết định đầu tư lớn và lâu dài.
Đối với bộ máy nhà nước, như ánh sáng mặt trời đối với vi trùng, minh bạch có vai trò rất quan trọng trong giảm thiểu tham nhũng. Đòi hỏi về minh bạch còn tạo ra được sức ép để bộ máy nhà nước vận hành tốt hơn. Như ý kiến của giáo sư Stiglitz (người đoạt giải Nobel về kinh tế), việc quan chức muốn che giấu thông tin không chỉ là che giấu chuyện tham nhũng mà cả sự bất lực của mình.
Không như cơ sở hạ tầng “cứng” (đường sá, cảng biển, chất lượng nhân lực...) khó cải thiện trong một sớm một chiều, tính minh bạch chính là một trong những cơ sở hạ tầng "mềm" mà địa phương có thể tập trung cải thiện trong thời gian ngắn để cạnh tranh hơn trong thu hút đầu tư và phát triển doanh nghiệp. đây có thể được xem là lựa chọn khôn ngoan trong điều kiện nguồn lực có hạn. |
Minh bạch ở VN
Một thực tế đáng phải suy nghĩ mà các DN VN đề cập đến nhiều lần, đó là thông tin đàm phán của Việt Nam trong quá trình gia nhập WTO. Với nhiều nước, những yêu cầu, đòi hỏi của DN nhanh chóng chuyển thành yêu cầu của quốc gia đó trên bàn đàm phán, thì đối với VN những cam kết mở cửa thị trường, những thông tin trong quá trình đàm phán khác của VN dường như là những thông tin không thể tiếp cận đối với DN.
Công khai mà không minh bạch là nhận định của nhiều DN, chuyên gia về cách thức lấy ý kiến văn bản pháp luật của nhiều cơ quan nhà nước hiện nay. Nhiều ý kiến đóng góp, phản hồi về văn bản, chính sách từ DN, hiệp hội DN đối với cơ quan nhà nước như rơi vào khoảng không thinh lặng. Không phản hồi, không giải trình, không lập luận, không phản biện tại sao không tiếp thu từ chính cơ quan lấy ý kiến. Đây thường là cách thức lấy ý kiến cho đủ thủ tục, tỏ ra cầu thị mà không đạt mục tiêu như mong muốn là văn bản pháp luật cần phản ánh được, cân nhắc đầy đủ các quan điểm khác nhau trong xã hội.
Một thực tế khác, những thông tin cơ bản về tình hình xuất nhập khẩu các mặt hàng, tình hình kinh doanh của các ngành hàng, diện tích, sản lượng canh tác nguyên liệu… DN thường không biết tìm đâu ra. Các cơ quan nhà nước quản lý chuyên ngành, cơ quan chuyên về thống kê cũng chỉ có thói quen báo cáo theo yêu cầu của cấp trên. Thái độ không thiện chí trong cung cấp thông tin cũng phần nào từ tình trạng thông tin gì cũng có thể dễ dàng quy là thông tin mật. Cung cấp được các thông tin cơ bản, tin cậy để mọi DN, nhà đầu tư khi đang tìm cơ hội làm ăn có thể sử dụng thực ra mang lại rất nhiều lợi ích đối với nền kinh tế nói chung. Lợi ích mang lại ở đây cho nhà đầu tư nhiều khi còn lớn hơn nhiều so với những ưu đãi đầu tư.
Minh bạch và câu chuyện thu hút đầu tư Trên thực tế, nhiều nhà đầu tư rất ngán ngẩm khi không biết, không dự đoán được sự thay đổi bất ngờ trong cách hành xử của nhiều cơ quan khác nhau trong bộ máy địa phương. Thường, DN rất khó để tiếp cận những thông tin cần thiết. Kém minh bạch luôn đi kèm với nhũng nhiễu. Nhiều địa phương đua nhau đưa ra các chính sách ưu đãi riêng biệt, trong khi điều mà nhiều nhà đầu tư cần thực ra là sự đơn giản và minh bạch về thủ tục, sự ổn định, nhất quán trong áp dụng và thực hiện chính sách… Theo một điều tra vừa được công bố gần đây của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) và Dự án Nâng cao Năng lực cạnh tranh VN (VNCI), tính minh bạch được các DN tư nhân đánh giá là cản trở nhất trong môi trường kinh doanh hiện nay. Kém minh bạch dường như là vấn đề chung của tất cả các địa phương. Để nâng cao tính minh bạch, công khai thông tin thôi chưa đủ. Cần thúc đẩy khả năng tiếp cận thông tin cho các DN, công bằng trong việc tiếp cận thông tin đối với mọi đối tượng, nhất quán trong cung cấp thông tin và thực hiện, mọi chính sách đưa ra có khả năng dự đoán trước và có thái độ cởi mở. Công khai tất cả các thông tin về chính sách thu hút đầu tư, quy hoạch, định hướng, kế hoạch phát triển kinh tế của tỉnh, các thống kê về tình hình kinh tế - xã hội của địa phương, các thủ tục hành chính cụ thể… là yêu cầu quan trọng. Để mọi DN, đặc biệt là các DN nhỏ và vừa có thể tiếp cận, những thông tin này cần được niêm yết công khai, thuận tiện cho người cần sử dụng như đưa lên Internet qua trang web của tỉnh, cung cấp các thông tin có liên quan bằng CD room, đĩa mềm, phát hành các bản tin định kỳ miễn phí, thành lập các bộ phận hỗ trợ cung cấp thông tin tại các cơ quan xúc tiến đầu tư và liên quan đến hoạt động đầu tư… Việc tiếp cận thông tin cần phải bình đẳng giữa các nhà đầu tư, các DN. Các quy hoạch đều được công khai cho tất cả mọi người. Thủ tục hành chính, thủ tục đầu tư cần được công bố công khai và được thực hiện một cách nhất quán. Để bảo đảm quy trình này cần thành lập bộ máy để tiếp nhận nhanh chóng các phản hồi từ nhà đầu tư và DN. Bên cạnh đó, chính quyền cần thường xuyên hay định kỳ, cần tổ chức đối thoại công khai, cởi mở, cầu thị và thực chất giữa cơ quan Nhà nước có liên quan và các DN. |
Nội dung khác
Tại sao con người cần phải học?
15/09/2016Nguyễn Hữu ĐổngTìm kiếm danh phận
22/07/2011Nguyễn Văn TrọngNói với các doanh nhân: "Đỉnh của bạn đâu" để có được...
03/08/2023Nguyễn Tất Thịnh"Đỉnh Ngu" từ Hiệu ứng Dunning & Kruger
05/06/2022Ngọc Hiếu“Gã nhà quê làm thương hiệu”
25/04/2005Văn hóa đọc cho thiếu nhi - cần không?
09/07/2005Phan ĐăngCon người hiểm độc
01/01/1900Phạm QuỳnhThấy gì qua lối sống sinh viên thời nay?
21/10/2003Trương Hiệu