Hiện đại & hại điện!
Tính tương thích đòi hỏi cả về lý thuyết và thực hành đều có kết quả phù hợp, vì thế một số tục lệ truyền tống cũng được hiện đại hóa cho thuận tiện, văn minh ví dụ: cúng ông Công ông Táo bằng cá chép giấy, mùng một Tết kiêng quét nhà thì dùng máy hút bụi, xá tội vong nhân hóa cả ngoại tệ… Nói về phong tục truyền thống chưa thuyết phục bằng việc thật trong cuộc sống, phải mất nhiều thời gian và giấy mực mới có thể kể hết được chi tiết, nhưng nếu phân tích một vài vấn đề khoa học thì chắc chắn mở đầu là khí hậu và sinh thái, tận thu và cũng tận diệt thiên nhiên. Thế mới có chuyện mưa trái mùa, tuyết mùa hè, lốc xoáy bất chợt, bão dạo chơi vòng vo như du lịch lữ hành, các dòng sông đều cạn, khí thải, hiệu ứng nhà kính…
Mạng Internet rõ ràng là thuận tiện, cập nhật thông tin đến từng bàn làm việc, thậm chí giường ngủ như sinh ra chít chát tối ngày, chơi điện tử thâu đêm suốt sáng rồi mua bán vũ khí, khí tài ảo; tin tặc bẻ khóa đột nhập tài khoản, tung virút phá hoại. Một số kiều nữ hành nghề tươi mát có thêm webcam để trình làng mẫu mã; vài kẻ bắt ép các nhân vật nổi tiếng một cách bất đắc dĩ bởi phim ảnh nóng… đặc biệt nhiều blog cá nhân đưa lên những hình ảnh phản cảm, sử dụng ngôn từ tổng hợp vắn tắt chẳng ra tiếng nước nào, tạo ra trào lưu sử dụng từ ngữ mạng trong ngôn ngữ giao tiếp hàng ngày và bệ cả vào văn viết khiến cho sự cộc cằn và rối rắm của tiếng Việt không ai hiểu nổi, chỉ còn cách botay.com. Điện thoại di động rất phổ biến và vô cùng nóng vì thị trường trưng model mới từng ngày, các hãng điện thoại ưu đãi tối đa cho thượng đế nuôi dế. Tiện lợi sẽ giúp cho lười biếng phát triển, chẳng cần thăm nom gặp gỡ ai cho vất vả, bấm vài số phím thăm là ổn, muốn văn thơ tế nhị hơn thì nhắn tin, nhất ngón đa năng tiện. Và cũng nhờ có dế mà nói dối, nói thác, từ chối tự nhiên như thật bởi chẳng ai phân biệt được nơi này nơi kia, tỉnh nhà tỉnh khách qua dế. Khá nhiều dế đời mới còn có chức năng quay phim chụp ảnh tạo ra vô số scandal bi hài ký trong tình trường, tiền trường và quan trường.
Cuộc sống đô thị không thể tách rời chủ điểm giao thông. Số lượng xe máy tăng lên chóng mặt, còn xe ô tô mặc dù đắt rùng mình nhưng vẫn có khách hàng thi nhau mua. Từ lâu ở các nước tiên tiến, hiện đại người ta đã nhận định: tắc đường là hệ quả của công nghiệp phát triển, còn ta chưa được xếp hạng trong những nước công nghiệp mới (NICs) nhưng đã tắc đường nghiêm trọng do quy hoạch giao thông không chuẩn, ý thức vô luật lệ và vì sự phát triển không đồng bộ giữa hạ tầng giao thông và phương tiện. Muốn giảm phương tiện cá nhân phải tăng xe công cộng, nhưng chính xe bus hay coi thường luật giao thông nhất? Tắc đường triền miên gây ô nhiễm khói bụi và âm thanh khiến cho tình trạng stress tâm lý ngày càng nặng nề dẫn đến hiệu quả công việc giảm sút và lãng phí nhiên liệu và điều quan trọng nhất ta lại không được công nhận là thành phố công nghiệp nhờ tắc đường. Cũng vì đối phó với thiên nhiên bất thường nên con người tự chăm lo bản thân bằng tiện nghi sinh hoạt và thuốc. Nào điều hòa, máy sưởi, chăn điện, gối hơi, quạt đá, đệm lò xo, bình nóng lạnh, bồn ngâm chân… (tất nhiên phải nộp nhiều tiền điện hơn) và chăm sóc sức khỏe bằng máy matxa, giảm mỡ, máy tập, đặc biệt là mua đủ các loại thuốc bổ uống quanh năm ngày tháng (đến nỗi thừa vitamin gây tác dụng phụ vẫn không biết). Thoáng sổ mũi nhức đầu là uống ngay kháng sinh (dẫn đến tình trạng nhờn thuốc đối với một số vi trùng gây bệnh). Sức ép công việc và nhu cầu ham muốn ngày càng tăng khiến cho người ta khao khát thúc đẩy tiến độ và tranh thủ thời gian từng phút từng giây. Vì đó mà thức ăn nhanh và cơm hộp ra đời. Tiện lợi quá rõ, nắng mưa kệ trời, cứ ngồi trong phòng mà ăn uống xong có người đến dọn đi ngay, nhưng có ai nghĩ rằng ăn như thế liệu có vệ sinh (rất nhiều trường hợp ngộ độc thức ăn tập thể). Gần đây các con số thống kê còn cho thấy số người béo phì tăng nhanh, đành rằng nhiều dinh dưỡng no đủ thì tốt nhưng từ thức ăn mỡ đạm sinh ra vô số bệnh: gút, thận, gan, dạ dày, trĩ… và hóa chất đóng hộp, đồ nguội chế biến sẵn góp phần tạo nên ung thư, u bướu, nhất là lại chuốc nhau rượu bia, nước ngọt có ga, châm thêm điếu thuốc thơm thật không biết bệnh nào mà lần!
Sẽ là một sơ suất rất lớn nếu bỏ qua vấn đề giáo dục giữa xu thế hiện đại. Học hành thời mới rất tiện lợi, giáo dục từ xa đến gần, nhưng tinh thần và ý thức học tập của một số học sinh đô thị đang xuống cấp, trong khi đó tại các vùng chưa hiện đại lắm thì học sinh không có đủ điều kiện như trường học, tiền học, sách học mà phải bỏ học. Tuy vậy, mục đích chung của học hành sau 12 năm phổ thông chỉ là đại học hóa! Muốn gì cũng phải vào đại học – ra đại học rồi ngồi chơi xơi nước cũng vẫn oai, thế là kết quả chúng ta thừa thầy – thiếu thợ triền miên, đến công nhân kỹ thuật cao mà tay nghề chỉ như thợ thủ công.
Cũng từ chữ danh ấy mà sinh ra trào lưu sính bằng cấp ngoại (ngoại tại chỗ cũng vênh vang không kém ngoại bản xứ), thế rồi đua nhau khoe bằng xí chỗ ngồi đến nỗi tỷ lệ học hàm học vị của ta so với khu vực cao ngất ngưởng nhưng công trình khoa học tìm mãi chưa ra hoặc có thì chưa được ứng dụng thực tiễn. Còn vô số sinh viên đạt chuẩn mực số lượng bằng cấp đại học (hoặc cao hơn), văn bằng hai (thậm chí ba), tin học, ngoại ngữ ấy vậy mà vẫn khó tìm việc làm. Như thế giáo dục hiện đại một cách ồ ạt thành ra thiếu chỗ thể hiện những gì đã học?
Hiện đại hiểu đơn giản chỉ là tất cả những gì thuộc về thời đại ngày nay, mà bây giờ dường như tự nhiên cũng thay đổi: rét nàng Bân không còn cắt da cắt thịt nữa vì áo len ngoại nhập nhiều chỉ cần dán mác lên là xong; ông bà Ngâu xa nhau là thế nhưng bớt than vãn tỉ tê vì hàng không quốc tế thuận tiện, vài phút bay là gặp gỡ nhau, đâu phải đợi cầu Ô Thước!
Nhân vật cổ tích là vậy, trong thực tiễn con người mới là nhân tố lớn nhất, chủ thể của xã hội. Nếu ta không khắc phục những mặt hạn chế kỹ thuật tất nhiên sẽ bị hại điện. Còn không cải tiến được những suy nghĩ yếu kém thì không những ta gây hại điện mà còn hại nhân dài dài nữa!
Nguồn:
Nội dung khác
Tại sao con người cần phải học?
15/09/2016Nguyễn Hữu ĐổngTìm kiếm danh phận
22/07/2011Nguyễn Văn Trọng7 phát hiện bất ngờ sau khi đọc nguyên tác "Hành trình về phương Đông"
03/08/2023Thái Đức PhươngNói với các doanh nhân: "Đỉnh của bạn đâu" để có được...
03/08/2023Nguyễn Tất ThịnhThiên thần” vỗ về những đêm dài thao thức.
03/08/2023Tiểu Mai"Đỉnh Ngu" từ Hiệu ứng Dunning & Kruger
05/06/2022Ngọc HiếuTản mạn nghịch lý và tại sao???
29/12/2007Linh LinhToàn cầu hoá và chuyện thịnh suy của môn văn học
31/01/2006Ngô Tự LậpBóng đá: trò chơi cũ kỹ theo một trật tự cũ kỹ và trong một thế giới cũ kỹ
22/06/2006Trà ĐoáCái tâm đời thường
20/10/2005Phan Chí ThànhVề tật xấu của người Việt: Tre Việt Nam trong thế kỷ 21
09/05/2008Phong Doanh“Gã nhà quê làm thương hiệu”
25/04/2005