Làm người khó hơn làm quan

01:36 CH @ Thứ Năm - 02 Tháng Bảy, 2009

Quan trọng nhất, cha mẹ, người lớn phải làm gương. Cha mẹ, người lớn nói hay mà làm dở, nói tốt mà làm xấu… thì con cái, dù có được hưởng thụ nhờ cha, mẹ “làm quan” nhưng lớn lên, nó sẽ khó làm người cho ra con người.

Lâu nay công luận nhức nhối bởi các tệ lậu về đỏ đen nơi sòng bạc, thuốc lắc ở vũ trường, đua xe trên đường phố, đánh nhau tại quán nhậu, đâm nhau trong trường lớp…Các kết quả tra cứu của ngành công an khi truy xuất nguồn cội của các quý tử nói trên đều cho thấy, đa phần trong họ là những tay “anh chị” và là con em của nhiều gia đình khá giả.

“Văn hóa cậy thế”

Giá trị và danh vọng của những gia đình đó “được” chính những người con này đem đánh đổi bằng sự đua đòi xả láng, bằng lối sinh hoạt trác táng, bằng việc ném tiền qua cửa sổ và nhiều khi ném cả mạng sống lên xa lộ, để mặc cho tử thần phán xét.

Trong khi các bậc song thân của họ say sưa với “văn hóa” làm giàu và “văn hóa” quyền lực, thì họ lại mê mẩn với thứ “văn hóa dựa hơi”, “văn hóa cậy thế” hòa quyện trong những thứ “văn hóa ăn chơi bạt mạng” để chứng tỏ đẳng cấp “ta đây” trước thiên hạ và bạn bè.

Họ xuất thân từ những gia đình có trình độ văn hóa, thậm chí trình độ cao. Đúng vậy, vì bố mẹ của họ là những vị chức sắc. Nhưng khi làm những điều đó, chính các quý tử ấy, những cậu ấm cô chiêu ấy đã gây tổn hại cho danh gia vọng tộc, cho văn hóa gia đình.

Điều trớ trêu, không phải vị song thân nào cũng “ngộ” ra điều đó cho tới khi con mình gây họa cho xã hội, cho chính gia đình, thậm chí đứng trước vành móng ngựa.

Cũng không phải các vị đó mù quáng mà không nhận ra. Vấn đề là có một khoảng cách giữa việc nhận ra và việc chú tâm giáo dục con cái sao cho đúng phép. Khoảng cách đó nói lên văn hóa dạy dỗ.

Nhiều người nhầm tưởng rằng hai thứ này- văn hóa gia đình và văn hóa dạy dỗ là một, đồng nhất. Nhưng thực tế không hẳn lúc nào cũng vậy. Thường là không có sự đồng nhất giữa chúng, đặc biệt với những gia đình có nhiều quyền lực, nhiều quyền thế, và cả… nhiều quyền lợi.

Làm người khó hơn làm quan!

Phép cơ bản nhất trong văn hóa dạy dỗ là luyện nhân tính, thay vì thả nổi để con cái chạy theo bản năng tầm thường. Càng dấn sâu vào bản năng hưởng thụ vung vít hay bản năng bạo lực tranh giành, con người càng được “tôi luyện” chất “con” nhiều hơn chất người, thú tính nhiều hơn nhân tính.

Văn hóa dạy dỗ con cái dựa trên những căn bản về tính nhân văn, về văn hóa làm người của mỗi con người. Trong đó, lấy văn hóa ứng xử làm cốt cách. Trong văn hóa ứng xử thì coi trọng giá trị nhân cách hơn giá trị đồng tiền và mọi thứ giá trị khác. Theo nghĩa đó thì làm người khó hơn làm quan.

Bởi ngày nay, có một số không ít vị quan chức tuy có chức sắc, chức trách to đấy, nhưng khái niệm “nhân cách làm người” lại hơi nhỏ, thậm chí không có. Vì người lao động chân chính họ không hề ăn cắp của công. Nhưng những vị đó lại mượn “cái ghế” (có khi cũng là đi mua) để làm điều xằng bậy, thậm chí làm hại lợi ích quốc gia.

Làm người khó lắm. Nhưng để dạy trẻ nên người, từ trong gia đình, điều tối kỵ là không được dùng bạo hành. Không hình thức bạo hành nào được chấp nhận, kể cả bạo hành hay ức hiếp về tinh thần mỗi khi con cái lầm lỗi. Biện pháp được sử dụng nhiều nhất là gần gũi thân thiện để cởi mở và lắng nghe, để thuyết phục trên cơ sở cùng nhau bàn bạc cách giải tỏa những bế tắc của con cái (nếu có).

Ngay cả biện pháp thuyết phục thì tránh giảng giải một chiều, mà cốt để nghe con cái bày tỏ, đối thoại, trên nền tảng đó mà phân tích điều hơn lẽ thiệt. Mặt khác, để có sức thuyết phục, không gì bằng tấm gương chính diện của mẹ cha, của người lớn.

Kèm theo thuyết phục là sự khích lệ động viên được coi trọng hơn biện pháp khiển trách kỷ luật. Lấy cái tốt của con làm điểm tựa để chế ngự và đẩy lùi cái xấu của nó.

Có người hỏi, khi con mắc lỗi có nên dùng biện pháp chế tài và cấm vận ? Bác sĩ Benjamin Spock (chuyên gia hàng đầu của nước Mỹ về tư vấn giáo dục gia đình và văn hóa dạy dỗ) có nói, đại ý : Đó chỉ là giải pháp tình thế, không nên lạm dụng. Khi nó lầm lỗi, có thể cắt chi viện hoặc cấm giao lưu, nhưng hãy mở cho nó một lối thoát. Đó là lối thoát lập công. Chỉ nên chế tài và cấm vận khi nó chưa lập công.

Đó là sự dẫn dắt con khi vào đời. “Vào đời”- theo nghĩa tổng quát nhất mà BS. Benjamin Spock khái quát là, tránh gây tội lỗi, và nếu lỡ bị lầm lỗi thì phải tìm cách lấy công chuộc tội.

Nhưng quan trọng nhất, cha mẹ, người lớn phải làm gương. Cha mẹ, người lớn nói hay mà làm dở, nói tốt mà làm xấu, thuyết giảng “đạo đức” về lẽ sống thì hay, mà sống chỉ vì cá nhân mình, vì lợi lộc của mình, thì con cái, dù có được hưởng thụ nhờ cha, mẹ “làm quan” nhưng lớn lên, nó sẽ khó làm người cho ra con người.

Sống để làm người thật khó. Ai đó đã tổng kết rất hay: Hành vi và con người bạn có thể lừa được một người, lừa được hai người, lừa được một tập thể, nhưng không lừa được cuộc đời.

LinkedInPinterestCập nhật lúc:

Nội dung liên quan

  • Chỉ nghĩ đến tiền cũng làm người ta ích kỷ

    14/12/2017Chỉ cần một ý nghĩ về tiền bạc cũng biến một con người trở nên ích kỷ, làm cho người đó ít sẵn lòng giúp đỡ người khác hơn và chỉ thích "độc lập tác chiến"...
  • Con người - Đời người - Làm người

    28/03/2016TS. Hồ Bá ThâmĐây thật sự là vấn đề triết học nhân văn mà chưa thấy bàn nhiều ở nước ta với một tư cách là một chuyên đề độc lập trong các giáo trình và các chuyên luận. Hồ Chí Minh cho rằng: mọi vấn đề qui đến cùng là vấn đề ở đời và làm người. Các triết học và tôn giáo ít hoặc nhiều đều động chạm đến vấn đề đó với các góc độ, khía cạnh khác nhau...
  • Cái chết đầy tự trọng

    04/06/2009Nguyễn Hoàng HàTrung Quốc, Việt Nam, Triều Tiên và Nhật vẫn tự cho mình là xứ sở của đạo lý thánh hiền. Người ta thường nhắc lời của Khổng Tử nói rằng: "Làm người phải biết tự trọng và biết xấu hổ khi làm việc không tốt, còn làm lãnh đạo đất nước thì càng phải biết tôn trọng nhân phẩm danh dự và càng phải biết xấu hổ."
  • Cải cách giáo dục bắt đầu từ dạy làm người

    30/03/2009"Phải làm triệt để. Tất cả các em đến tuổi phải học hết tiểu học, học đàng hoàng, và phải dạy đạo đức sao cho khi các em tốt nghiệp tiểu học phải xứng đáng là những thiếu niên ham học hỏi, hiền ngoan, có thái độ và hành động đúng mực ở nơi công cộng và đối với các quan hệ xã hội". - GS Trần Văn Thọ
  • Làm người

    28/04/2008Tiểu phẩm của Xuân GiangĐảo một vòng qua các kệ chẳng thấy, tôi vừa tính quay ra, gã chủ cửa hàng sách cũ đã bước đến đon đả: - Thưa… ông định tìm loại sách nào? - Ở đây có sách dạy làm người không?
  • Học để làm người và học để sống với nhau

    23/05/2007Sự mở rộng kinh tế thị trường vừa tạo điều kiện vật chất cho con người nhưng cũng đang tạo ra những thách thức gay gắt về đạo lý, về cách hưởng thụ văn hóa và thành tựu của văn minh, khoa học kỹ thuật. Đổi mới giáo dục ở nước ta nhất thiết phải bắt đầu từ bên trên, từ chuyển động ở cấp vĩ mô...

  • Hệ lụy gia đình - nhà trường

    03/11/2006Trầm Thiên ThuGiáo dục không chỉ đơn thuần là nuôi con cái đầy đủ về vật chất, mà giáo dục chủ yếu nhăm giúp con cái trở nên người hữu dụng, một công dân tốt cho gia đình, cho xã hội, đất nước và cho giáo hội (với những người có tín ngưỡng). Chúng sẽ là những người cha, người mẹ trong tương lai. Vậy thì về tâm sinh lý, trưởng thành nghĩa là biết dẹp bỏ "cái tôi" để biết vì người khác. Cái Tôi là đáng ghét...
  • Trong thế giới sách dạy làm người thành công

    15/09/2006Quỳnh NhưCó những lúc trong cuộc sống bản cảm thấy mất phương hướng. Bạn cần ai đó bên cạnh yêu thương bạn và khuyên bạn cách giải quyết những rắc rối cuộc đời. Bạn nhớ lại lời khuyên khuyết danh từng đọc ở đâu đấy: Hãy đến với sách. "Một cuốn sách thay cho một ngày cuối tuần buồn bã, không biết làm gì. Ít ra cũng bổ ích hơn nửa két bia và mười hai điếu thuốc”...
  • Lạm phát sách… “dạy làm quan”!

    08/08/2006Phạm Khải"Dạy làm quan" - Điều ấy không phải không cần thiết, nhưng trước nhất hãy dạy con người sống đúng với đạo lý làm người, thẳng thắn, chân thành và biết yêu thương đồng loại...
  • Phải dạy làm người

    24/02/2006Mai Chí ThọSinh thời, khi xem chương trình của chín lớp tiểu học và trung học cơ sở, Bác Hồ đã phát biểu: “Sao dạy làm người ít quá”.
  • Đạo kinh doanh cũng là đạo làm người

    02/02/2006Vốn là cán bộ đoàn, học sư phạm, tôi làm doanh nhân do… thời thế. Gọi nôm na là nghề chọn mình. Không được đào tạo bài bản, chỉ qua trường đời. Từ thực tiễn tôi có một góc nhìn riêng về đạo đức kinh doanh...
  • Thời của sách học làm người

    05/07/2005Nhật LệTheo thống kê mới nhất của Nhà xuất bản Trẻ (TPHCM), hiện nay, tủ sách học làm người đang là bộ sách best-seller, dẫn đầu về doanh số và tốc độ tái bản. Một dự báo mới về văn hóa đọc - và có thể là một hiện tượng đáng được các nhà phê bình lưu tâm, suy ngẫm.
  • xem toàn bộ