ChúngTa.com

Nhưng cũng có thể coi như là một lần "hội nhập" - hội nhập (văn hoá) Đông và Tây (Ta và Tây): Hội nhập giữa lúc uống trà (Tàu) hút thuốc (Lào) và thói "sáng rượu sâm-banh, tối sữa bò", giữa quốc phục (áo trùng, khăn xếp, giày Gia Định) và Âu phục (complê, cổ cồn, càvạt, giầy giôn (vàng) hoặc đơ-cu-lơ (hai màu), giữa tóc búi tó và húi cua (cắt ngắn) giữa đi hát ả đào (đi chơi cô đầu) và đi đăngxinh (nhảy đầm)...

Thế là nghe được - cũng lúc bấy giờ - những lời - chẳng hạn - như: "Văn minh Đông Á trời thu sạch/ Đến lúc cương thường đảo ngược ru?", và rút vào lĩnh vực (vấn đề) gia đình thì: "Nhà kia lỗi đạo: con khinh bố/ Mụ nọ chanh chua: vợ chửi chồng!"...

Bây giờ thì, từ tết Xuân này - với sự kiến chính thức trở thành thành viên thứ 150 của WTO - Việt Nam ta chính thức bắt đầu cuộc hội nhập của buổi đầu thế kỷ 21.

Cuối năm 2006, ở cuộc họp Hội đồng tư vấn về lĩnh vực văn hoá của Uỷ ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, một vị giáo sư đầu ngành về văn hoá dân gian ở/và từ/ xứ Nghệ, sau khi kiểm điểm và phân tích những nét tiêu điều, tệ hại trong bức tranh văn hoá-xã hội đêm trước ngày hội nhập, đã đề xuất một giải pháp khắc phục là: Khôi phục duy trì nền nếp gia phong, và: Muốn có gia phong, phải có gia giáo, gia lễ, gia huấn, gia phả" và đến lúc nào đó cả "gia huy" nữa!

Nghe cứ như là những lời về "cương thường" (tam cương - ngũ thường) và "lỗi đạo" (đạo lý Nho gia) ở chuyện trăm năm trước - thời "Duy Tân"! Nhất là lại nghe được cả một kiến nghị: "Đảng và Nhà nước nên có một văn bản chính thức về văn hoá gia đình, bao gồm những bổn phận cụ thể, cách ứng xử cụ thể, của các thành viên trong gia đình như những điều mà các sách thuộc về Nho giáo đã dạy (tôi lưu ý - L.V.L), không thể chỉ là khẩu hiệu chính trị và những tiêu chuẩn chung chung"!

Thành ra, tuy nhiều phần đồng tình với đồng nghiệp - nhất là về những hỗn hào và hỗn loạn, nhố nhăng và lai căng, tệ hại và tệ nạn, nguy hiểm và hiểm hoạ... được chỉ ra giữa tình hình văn hoá-xã hội hiện nay - nhưng kinh nghiệm nghề nghiệp vẫn khiến tôi "cảnh giác" tính suy: những lo toan bây giờ đang có vẻ giông giống với những thở than ở đầu thế kỷ trước như thế này, liệu có chung số phận bị cuốn phăng đi trong thời hội nhập, giống như lịch sử 100 năm của "thế kỷ máu và hoa" vừa qua, đã vượt qua (bỏ qua) những phàn nàn trách cứ - không thiếu gì tâm huyết và bức xúc - ở buổi "Duy Tân" đầu thế kỷ 20?

Ngẫm lại việc trăm năm trước, thì lại còn thấy dường như có cả cái "lôgích" này nữa: Nếu không "Duy Tân" (tức: Không "đảo ngược cương thường", không "lỗi đạo") thì làm sao có được việc "Nên vành hoa đỏ, nên thiên sử vàng" trên những mốc son chói lọi của lịch sử thế kỷ 20? Nhưng ngẫm đi tất phải nghĩ lại: Thật ra, vấn đề ở đây là hệ tư ưởng. Những than phiền chỉ trích hồi đầu thế kỷ 20 thuộc về/ và có nền tảng là/ hệ tư tưởng Nho giáo (Nho học).

Còn tảng nền của những thành tựu vĩ đại của dân tộc ta và lịch sử thế kỷ 20, là: Tinh thần yêu nước, mà ở/và từ/ khoảng giữa thế kỷ, thì được lý luận nâng lên thành "chủ nghĩa yêu nước".

Chủ nghĩa yêu nước có thành và là một hệ tư tưởng hay không, thì còn phải được lý luận tiếp, nhưng chắc chắn - cũng trong khoảng giữa thế kỷ 20 - với khẩu ngữ (khẩu lệnh): "Yêu nước là yêu chủ nghĩa xã hội", thì đã có một hệ tư tưởng đích thực rồi - được đem gắn bó, làm nền tảng và định hướng phát triển cho chủ nghĩa yêu nước - là: Chủ nghĩa xã hội, là hệ tư tưởng xã hội chủ nghĩa. Từ đó mà có văn hoá xã hội chủ nghĩa, lối sống xã hội chủ nghĩa, con người xã hội chủ nghĩa, và tất nhiên: gia đình xã hội chủ nghĩa.

Nghị quyết Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ 5, khoá 8 (sau đây sẽ gọi tắt là "Nghị quyết 5") ở vào/và thuộc về/ thời kỳ đổi mới, từ cuối thế kỷ 20, ngoài việc rất hay mà chỉ ra những điều cực kỳ quan trọng về văn hoá - như: Là động lực, là mục tiêu của phát triển... thì cũng có những câu trở thành khẩu ngữ: "Xây dựng một nền văn hoá tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc", "Giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc"...

Mươi năm qua, gối từ cuối thế kỷ 20 sang đầu thế kỷ 21, đây là những điều được nhắc đến nhiều, thậm chí: chỉ được nói đi nói lại nhiều, khiến cho có thể nghĩ rằng "dân tộc" dường như thành được một "bảo bối" - nếu không hoặc chưa phải thành một "hệ tư tưởng", giống như/hoặc thậm chí: thay cho/hệ tư tưởng xã hội chủ nghĩa - để làm tảng nền cho văn hoá và đời sống văn hoá (trong đó, có gia đình và văn hoá gia đình) ở thời kỳ đổi mới.

Nhưng xem ra, cứ bằng vào thực tiễn đang diễn thì có vẻ như "bảo bối" chưa thật có hiệu quả nhiều, đối với việc - chỉ riêng ở lĩnh vực gia đình và văn hoá gia đình - làm sao cứu vãn được "nhiều gia đình có cuộc sống chao đảo. Dấu hiệu sa lầy của gia đình, của thành viên trong gia đình đã rõ. Sự ly tán có cơ hội diễn ra.

Cấu trúc gia đình đã có phần thay đổi..." - như tôi vừa nghe được ở cuộc hội thảo khoa học xây dựng gia đình văn hoá... ở cuối năm 2006 ấy. Vả chăng, dường như đã bắt đầu diễn ra bước chuyển biến - nếu không phải là bước ngoặt của/ và từ/ thời kỳ đổi mới, sang/ và thành/ thời kỳ Hội nhập, mà Nghị quyết 5 thì lại ở/ và của/ đầu thời đổi mới - "trước", tức là "cũ" - rồi?

Cho nên, chắc là cần lắm và cần gấp rồi, một "Nghị quyết 5 của/và cho/ thời hội nhập" (là cái thời mà sẽ được "quốc tế hoá" tên gọi thành "Hoi nhap") chứ không chỉ là "một văn bản chính thức về văn hoá gia đình của Đảng và Nhà nước" - như nhà "nghệ học" của chúng ta đã kiến nghị - mà thôi đâu.