Giáo dục Khai Phóng
Nếu trả lời “phải” thì chữ “thành công” sẽ có vô vàn định nghĩa khác nhau; nếu “thành công” được hiểu như giàu có và địa vị xã hội, thì câu trả lời là không. Chẳng hạn trường Davidson nêu rõ mục tiêu cơ bản của trường là “hỗ trợ sinh viên phát triển bản tính nhân đạo và trí tuệ có kỷ cương và sáng tạo để sống cuộc đời cống hiến và lãnh đạo.” Để đạt mục tiêu này, Davidson đã chọn là một “liberal arts college” – dịch từng chữ là “đại học nghệ thuật khai phóng”. “Nghệ thuật” thường được hiểu là âm nhạc, hội họa, kịch nghệ, văn chương…; nhưng “nghệ thuật” dùng ở đây theo nghĩa thời Trung cổ ở Âu châu, là những bộ môn tri thức được dạy trong trường học thời đó. Gọi là “nghệ thuật khai phóng” vì mục tiêu của truyền dạy những tri thức đó nhằm đào tạo con người tự do, thoát ra những mục tiêu kinh tế, học không phải để có bằng cấp kiếm sống, mà để theo đuổi khoa học theo nghĩa nghiêm túc của từ này, để trở thành trí thức.
Dĩ nhiên từ thời trung cổ tới nay đã có nhiều thay đổi. Những môn triết học, thần học, thiên văn học, toán học cùng các môn khoa học tự nhiên không còn bao gồm trong từ “nghệ thuật” hiểu theo nghĩa ngày nay nữa. Nhiều người đã bỏ từ “nghệ thuật”, gọi chung xu hướng giáo dục này là “liberal education”, giáo dục khai phóng. Nhưng phần lớn vẫn thích giữ nguyên tên gọi “liberal arts college”. Các trường này phần lớn là trường tư, qui mô nhỏ, với số sinh viên từ 1.000 đến tối đa 2.500, chương trình cử nhân 4 năm, không có chương trình cao học hay hậu đại học, chú trọng vào dạy – học nhiều hơn nghiên cứu, tập trung vào các môn kiến thức căn bản : triết học, lịch sử, văn chương, ngoại ngữ, các khoa học xã hội và tự nhiên, toán, lý, sinh … Đa số sinh viên sau khi ra trường với căn bản kiến thức ấy tiếp tục vào các trường chuyên sâu, như trường y, hay theo đuổi các chương trình nghiên cứu hậu đại học, hay tự thiết kế chương trình học suốt đời từ cuộc sống.
Đặc điểm các trường này là tất cả sinh viên đều nội trú suốt 4 năm học. Do đó tạo được một cộng đồng nuôi dưỡng tính cách của những trí thức trẻ, thiết lập mạng lưới quan hệ bạn bè thầy trò thân thiết, bền bĩ. Những người ra trường rồi vẫn duy trì những quan hệ đó suốt đời. Nhiều trường nghệ thuật khai phóng tiếp tục tồn tại và phát triển chính là nhờ mạng lưới cựu sinh viên của trường: họ là nguồn đóng góp tài chánh quan trọng. Đầu niên học, chẳng những sinh viên đang học rộn ràng trở về trường, mà các buổi họp lớp của các khóa đã ra trường cũng tưng bừng. Bốn năm ở trường là bệ phóng, mạng lưới quan hệ thiết lập ở trường là nguồn hổ trợ quan trọng lâu dài. Quan sát một buổi “họp lớp” ở trường Davidson, tôi thấy tình thầy trò, tình đồng môn của người ta cảm động lắm. Chắc những người thầy ở đó đã thực hiện phương châm: dạy là hành động của yêu thương.
Trường Davidson có kiến trúc rất đẹp: tất cả các tòa nhà đều xây bằng gạch thẻ màu nâu đỏ, nằm rải rác trong khuôn viên đầy cây xanh. Trường được xếp hạng 8 trong top 100 “liberal arts college” ở Mỹ. Không chỉ riêng ở Mỹ, loại trường này có ở nhiều nước khác, mặc dù gần đây tôn chỉ giáo dục của các trường này đã ít nhiều lung lay, thay đổi. Mấy năm trước, giáo dục khai phóng đã nhường bước dần cho khuynh hướng giáo dục thực tiễn, nhắm vào đào tạo kỹ năng làm việc chuyên môn, tuy vẫn mang tên trường nghệ thuật khai phóng, nhưng chương trình giáo dục thực dụng hơn, mở thêm những ngành đào tạo nghề nghiệp như kỹ sư, luật sư, hay quản trị kinh doanh. Người ta đã lo rằng sự chuyển hướng này sẽ khiến cho nền giáo dục khai phóng dần dà biến mất không kèn không trống.
Người ta tiếc vì các trường giáo dục khai phóng đã đóng góp cho lịch sử và xã hội Mỹ những trí thức, lãnh tụ cộng đồng, và những nhà cách tân vĩ đại. Những người ủng hộ giáo dục khai phóng cho rằng chính trong suy thoái hiện nay, càng cần phải củng cố giáo dục khai phóng, đào tạo trí thức vì cộng đồng hơn là huấn luyện những kẻ tham lam vị cá nhân. Cuộc suy thoái kinh tế hiện nay khiến nhiều trường buộc phải có những thay đổi quan trọng liên quan đến tài chánh. Trường Davidson từ niên học này thực hiện chính sách “không nợ”. Học phí của trường vào khoảng 35.000 đô một năm. Trường tuyển chọn sinh viên theo tiêu chí “phẩm chất tốt, năng lực học thuật cao, bất chấp hoàn cảnh kinh tế, miễn là sẵn sàng chia sẻ những giá trị học thuật và hứa hẹn là người hữu ích cho xã hội.”
Nếu một sinh viên trúng tuyển mà không có tiền đóng học phí thì sẽ được cấp học bỗng không hoàn lại, chứ không cần phải vay mượn. Vì vay nợ ăn học thì sau khi tốt nghiệp, người ta phải kiếm công ăn việc làm, phải kiếm tiền để trả nợ, mà cuộc mưu sinh có thể khiến cùn lụt những hoài bão lớn lao của tuổi trẻ. Nhà trường muốn rằng khi rời khỏi cổng trường này, người trí thức trẻ hướng đến những chân trời khoa học bao la hay nhận lãnh những trách nhiệm xã hội, chứ không bận tâm đến nợ áo cơm. Vậy những khoản tiền học bỗng không hoàn lại đó ở đâu ra? Từ đóng góp của những người đã từ ngôi trường này ra đi và thành đạt.
Ghi chú thêm của chungta.com:
Khai sáng - cơ chế mới (từ thế kỷ 17)cho nhà nước hiện đại và con người hiện đại:
- Khai Sánglà tinh thần dám suy nghĩ một cách độc lập, tự tin vào khả năng của bản thân để có thể thực hiện được ước mơ và hoài bão của mình. Giai đoạn Khai Sáng, đề cao lý tính con người bắt nguồn từ giai đoạn thế kỷ 18 mở đầu cho nhiều phong trào thời hiện đại, ảnh hưởng xa hơn đến nền tảng các chính quyền dân chủ, có hiến pháp, thỏa ước xã hội tôn trọng Nhân quyền, Dân quyền của người dân. Nền giáo dục Khai sáng (Khai phóng)nảy sinh từ phong trào Khai sángvới mục tiêu không phải là sản sinh ra những nhà khoa học mà là tìm cách để phát triển ra những con người tự do biết cách sử dụng trí tuệ của mình và có thể độc lập suy nghĩ. Đến nay, những con người được khai sáng là cơ sở căn bản để mỗi người tự vươn lên hoàn thiện để có thể làm một người tự lập- tự do - tự chủ, tiến bộ của thời hiện đại.
Nguồn:
Nội dung khác
Tại sao con người cần phải học?
15/09/2016Nguyễn Hữu ĐổngTìm kiếm danh phận
22/07/2011Nguyễn Văn TrọngNói với các doanh nhân: "Đỉnh của bạn đâu" để có được...
03/08/2023Nguyễn Tất ThịnhThiên thần” vỗ về những đêm dài thao thức.
03/08/2023Tiểu Mai"Đỉnh Ngu" từ Hiệu ứng Dunning & Kruger
05/06/2022Ngọc HiếuTản mạn nghịch lý và tại sao???
29/12/2007Linh LinhToàn cầu hoá và chuyện thịnh suy của môn văn học
31/01/2006Ngô Tự LậpSống chậm giữa đời nhanh
02/07/2010Lê Thiếu NhơnTương lai trong lòng quá khứ
06/02/2009Nguyễn QuânKế thừa tinh thần yêu nước truyền thống của dân tộc ta trong bối cảnh toàn cầu hóa
02/02/2010Mai Thị QuýBóng đá: trò chơi cũ kỹ theo một trật tự cũ kỹ và trong một thế giới cũ kỹ
22/06/2006Trà Đoá