Gian nan chuyện văn chương lên sóng

03:00 CH @ Thứ Ba - 21 Tháng Chín, 2010
Chúng ta đang sống trong thời kinh tế thị trường, thời đại mà bất kỳ sản phẩm nào do con người làm ra - dù đó là sản phẩm tinh thần hay sản phẩm vật chất - cũng đều có thể và cần phải trở thành thương phẩm. Người ta vẫn nói vậy, và điều đó hẳn phải có cái lý của nó.

Khi tất cả đã là thương phẩm, điều tất yếu kéo theo là thương phẩm cần phải được đưa vào guồng máy tuyên truyền quảng bá, càng sớm càng tốt, càng rộng càng liên tục càng hay, cái đích chót cùng của việc này là tạo sự hấp dẫn cho thương phẩm, hút người tiêu dùng đến với nó.

Với loại thương phẩm vẫn được định tính là "đặc biệt" như tác phẩm văn chương, cứu cánh của việc tuyên truyền quảng bá, ngoài lợi nhuận kinh tế, còn có một ý nghĩa nhân văn: chắp đôi cánh cho sự kết tinh giá trị nghệ thuật và tư tưởng của người nghệ sĩ ngôn từ được bay cao hơn, xa hơn trên những khung trời tiếp nhận.

Đã nói tới cứu cánh ắt phải nói tới phương tiện. Không cần biện giải dài dòng thì ai nấy cũng đều biết một sự thực: trong số những phương tiện đã và đang được sử dụng vào việc tuyên truyền quảng bá cho thương phẩm (nói chung) hiện nay, truyền hình là phương tiện mang nhiều lợi thế nhất, và có thể nói là mạnh nhất. Một quan chức cấp cao của Đài Truyền hình Việt Nam (VTV) có lần cho biết: Một chương trình bất kỳ của VTV, phát ở kênh nào và phát vào giờ nào, dù là giờ "dở hơi" nhất trong số 24 giờ của một ngày, cũng có ít nhất 5 triệu khán giả!



Không chắc đây đã là số liệu chính xác có được từ một thống kê xã hội học nghiêm chỉnh, nhưng theo cảm nhận chủ quan của tôi, số liệu này không cách xa sự thực là mấy. Vì thế, có thể nói, nó là một con số đáng thèm muốn đối với các tờ báo giấy: trong làng báo Việt Nam hiện tại, một vài tờ báo được coi là có lượng phát hành lớn, thì cũng chỉ "lớn" đến mức ba, bốn trăm ngàn bản/số là cùng.

Độ chênh lệch ấy chính là lời cắt nghĩa thuyết phục nhất cho việc bất kỳ người kinh doanh nào cũng coi chuyện tuyên truyền quảng bá sản phẩm của mình trên sóng truyền hình là mục tiêu hàng đầu trong chiến dịch PR. Nếu người kinh doanh không làm, chẳng qua là anh ta chưa đủ sức để làm, vì mức chi phí cho quảng cáo sản phẩm trên sóng truyền hình không nhẹ nhàng chút nào.

Nhưng, với tác phẩm văn chương, tạm gác bài toán lợi nhuận kinh tế của việc nó được tuyên truyền quảng bá trên truyền hình - tương quan giữa chi phí đầu vào và hiệu quả đầu ra - sang một bên, thì vấn đề khó khăn nhất là vấn đề của người làm truyền hình, mà cụ thể là những người chịu trách nhiệm làm chương trình để tuyên truyền, quảng bá, giới thiệu, phổ biến tác phẩm văn chương trên sóng. Xin hãy tạm hình dung như sau:

1. Tác phẩm văn chương quyết không phải là sản phẩm cùng loại với chai bia Heineken, bánh xà bông hiệu Lux, chiếc tivi Sony Bravia hay vỉ sữa chua Ba Vì v.v... Nó là một cái gì đó khác, rất khác- tôi sẽ không sa đà vào việc phân tích sự khác biệt này - vì thế mà người làm truyền hình không thể nghĩ đến việc thực hiện chương trình quảng cáo cho nó theo cách anh ta thường làm với những sản phẩm kia: những clip sống động, vui nhộn, ngộ nghĩnh, bốc lửa, giật gân, kỳ quặc, gây sốc v.v... chắc chắn là không phù hợp với tác phẩm văn chương.

Ai có ý định quảng cáo tác phẩm văn chương theo kiểu này, người đó nên chuẩn bị căng tai đón nhận những tiếng la ó phản đối từ phía công chúng khán giả nói chung và giới cầm bút nói riêng. Cần phải chậm rãi từ tốn hơn, và đó là cách mà chuyên mục "Mỗi ngày một cuốn sách" của VTV đang làm.

Thời gian đầu, hiệu quả của chuyên mục này là khá rõ: tác phẩm nào được giới thiệu ở đây ngay lập tức sẽ được người đọc tìm mua kìn kìn ngoài hiệu sách. Nhưng sau một thời gian vận hành thì nảy sinh bất cập, mà hẳn là những người làm cũng tự nhận thấy: sự đơn điệu về hình ảnh.

Vài phút trên sóng thực ra cần rất nhiều hình, thế nhưng người xem chỉ thấy hình ảnh của cuốn sách bị "vần vò" trước mắt mà thôi: hết bìa một lại bìa bốn, hết trang đầu lại trang giữa, lia ngang rồi lia dọc, zoom ra rồi zoom vào. (Nói vậy, nhưng với tư cách một người làm truyền hình, nếu tôi được cấp trên giao cho làm chuyên mục này, thú thực là tôi cũng chẳng thể nào làm khá hơn).

Nếu nói thêm, thì phải nói ý này: sự đơn điệu khó tránh về hình ảnh có thể được giảm nhẹ phần nào bằng sự đa dạng hóa và cá tính hóa của lời bình, nhưng có vẻ như những người làm chương trình lại bị phụ thuộc khá nhiều vào lời giới thiệu và những lời bình luận mà người làm sách đã chuẩn bị sẵn trên sản phẩm của họ. Có lẽ chăng, do khối lượng công việc nhiều quá, dày quá, liên tục, nên họ đọc không xuể?
FacebookTwitterLinkedInPinterestCập nhật lúc:

Nội dung liên quan

  • Con người không chỉ cần sống

    09/01/2018William FaulknerBi kịch của đời tôi trước kia là: mọi người đều sợ sự đau khổ về thể xác nhưng thời gian lâu dần thì sự sợ hãi đó cũng trở nên quen hơn, mà mọi người lại tập trung vào sự đau khổ về tinh thần, họ luôn nói rằng: Liệu đến bao giờ mình sẽ bị nổ tung đây?

  • Đừng làm rối trí người đọc

    18/06/2016Nguyễn Văn DânMỗi lý thuyết, mỗi phương pháp đều có thể bộc lộ những hạn chế của nó mà những lý thuyết và phương pháp khác có thể bổ sung, chỉnh lý. Không nên lúc hứng lên thì chúng ta đề cao văn bản và từ đó cổ xuý cho chủ nghĩa cấu trúc, đến khi thấy có ai đó đề cao người đọc thì chúng ta lại quay lưng lại chủ nghĩa cấu trúc để tung hô cho chủ nghĩa hậu cấu trúc đến mức coi nó là một cuộc “biến đổi có tính cách mạng” mà không thấy rằng đây là một lý thuyết phá huỷ văn học một cách cực đoan như thế nào!

  • Bài diễn thuyết bằng chữ quốc văn

    17/06/2016Phạm QuỳnhBan Văn học Hội Khai Trí chúng tôi muốn nhân ngày giỗ này đặt một cuộc kỉ niệm để nhắc lại cho quốc dân nhớ đến công nghiệp một người đã gây dựng cho quốc âm ta thành văn chương, để lại cho chúng ta một cái "hương hỏa" rất quý báu, đời đời vẻ vang cho cả giống nòi.

  • Lang thang và tư duy

    21/03/2014Ngân Hà (thực hiện)Tháng 9.2009, cuốn Alain Robbe–Grillet: Sự thật và diễn giải đã gây chú ý với giới phê bình, nghiên cứu và nhiều nhà văn Việt Nam. Nó chính là một luận án tiến sĩ được đại học Paris 7 xếp vào hạng “tối ưu” (très honorable avec félicitations). Tác giả cuốn sách để lại dấu ấn khá đậm nét trên diễn đàn văn chương những tháng vừa qua lại là một cô gái nhỏ nhắn, có nụ cười duyên dáng. Chị là Nguyễn Thị Từ Huy, giảng viên khoa văn đại học Sư phạm Hà Nội.

  • Điện ảnh Việt Nam phản ánh hiện thực cuộc sống như thế nào?

    28/08/2010TS Ngô Phương LanPhải chăng không có nhiều phim phản ánh hiện thực cuộc sống đương đại? Hoặc nếu có nhiều phim loại này thì tại sao các phim phản ánh hiện thực cuộc sống hôm nay lại không tạo nên được dấu ấn đậm nét bằng phim chiến tranh?

  • Vì đâu chất thép nhạt nhòa?

    30/07/2010Vũ HạnhSuốt hai cuộc chiến – chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ - hầu hết người làm văn nghệ đều đã thể hiện vai trò chiến sĩ của mình. Nhưng sau 1975, khi cuộc chiến kết thúc, trong mấy thập niên vừa qua chất thép ở trong đa số người làm văn nghệ hầu như đã bị nhạt nhòa.

  • Giả mạo trong nghệ thuật có thật sự đáng bị lên án?

    07/07/2010Theo Lan Phương (LĐ/The Independent)Trong khi phần đông ý kiến lên án việc giả mạo trong nghệ thuật, thì một số người lại cho rằng không phải tác giả mà chính chất lượng của tác phẩm mới là yếu tố cần được quan tâm.

  • Có nên để “cái hùng” thành một phạm trù mỹ học độc lập hay không?

    19/04/2010Cao Huy ĐỉnhVề vấn đề thuật ngữ, hiện nay có hiện tượng chúng ta thường dịch những thuật ngữ của mỹ học tư sản nói riêng hay của mĩ học phương Tây ra từ của ta rồi căn cứ vào đó mà “đả kích” lại những thuật ngữ ấy. Bởi chưng chúng ta dùng cái chữ mà bản thân nó khó xác định nên dễ gây ra những cuộc tranh luận sôi nổi nhưng kết quả cuối cùng thì không đi tới đích...

  • Văn chương trẻ tăng tốc trong mơ hồ

    19/03/2010Lê Thiếu NhơnNhìn lại năm 2009, chợt nhận ra một điều tương đối kỳ lạ: Cuộc suy thoái kinh tế ảnh hưởng đến mọi ngành, mọi nghề nhưng không hề ảnh hưởng đến hoạt động văn chương. Đặc biệt là văn chương trẻ, tác phẩm vẫn công bố rôm rả, tác giả vẫn đăng đàn hoan hỉ.

  • Nghệ thuật rực rỡ thời 2.0

    16/02/2010Nguyễn Phương LinhNếu bạn nghĩ nghệ thuật là những bức tranh, những điều khắc đẹp đẽ… và bạn đứng lặng yên chiêm nghiệm chúng; nghệ thuật là những thứ hàn lâm và bạn là người đứng xem từ phía bên ngoài…

  • “Người đàn bà thép” của văn chương hậu hiện đại

    28/10/2009Khánh PhươngTri thức cũng như lan toả muôn vàn chiều kích khác của ngôn ngữ đặc thù, thì sáng tác văn chương theo khuynh hướng hậu hiện đại dường như còn được kỳ vọng hơn thế, tại lãnh địa vốn dĩ là suy tưởng và tự nhận thức của nó.
  • xem toàn bộ

Nội dung khác

Tư liệu mới
© 2003 - 2024 ChúngTa.com
quynhorange.comfirephoenixteam.com