ChúngTa.com

Dưới triều vua Tự Đức, năm 1863, sau khi triều đình nhà Nguyễn thỏa hiệp ký hiệp ước Nhâm Tuất (1862) trao 3 tỉnh miền Đông Nam Kỳ cho quân Pháp, vua Tự Đức cử một phái đoàn đi sứ của Đại Nam qua Pháp hy vọng "chuộc" lại 3 tỉnh. Đây cũng là hoạt động ngoại giao đầu tiên của Nhà nước Việt Nam với một quốc gia ở châu Âu...

Sứ đoàn do Thượng thư Phan Thanh Giản và phó chánh sứ là đại thần Phạm Phú Thứ. Sứ đoàn khởi hành ngày 21.6.1863 và trở về cảng Thuận An vào ngày 28.3.1864, trọn một năm và một tuần. Đoàn đi bằng tàu biển "Européen" theo hải trình Sài Gòn, cảng Singapore- Mã Lai, vượt Ấn Độ Dương vào biển Hồng Hải, đến Ai Cập. Sứ đoàn phải lên bộ đi tàu hỏa ghé thủ đô Le Caire, vào thành phố Alexandire để vào Địa Trung Hải. Bằng tàu biển đi ngang Thổ Nhĩ Kỳ, Iatlia rồi cập cảng Toulon của Pháp ngày 9.9.1863 rồi lên tàu hỏa đến Marseille rồi đến Paris tối ngày 13.9.1863.

Vài chi tiết thú vị về văn hóa của chuyến đi:

- Khi tàu tới cảng Suez của Ai Cập (17.8.1863), Đại Nam được yêu cầu trưng quốc kỳ. Lá cờ Hoàng triều lúc đó chỉ toàn màu vàng (theo thông lệ đó là ký hiệu dịch bệnh) nên Chánh sứ bèn lấy bút chấm son để viết thêm 4 chữ đỏ "Đại Nam Khâm sứ" lên lá cờ.

- Khi Bộ trưởng ngoại giao Pháp làm việc với sứ đoàn mới biết rằng toàn bộ sứ đoàn ta định đi chân đất để tỏ lòng thành kính nguyên thủ chủ nhà. Phía sứ đoàn còn nói có gì che chân lại là thất lễ. Thuyết phục mãi sứ đoàn mới hiểu rằng không đi chân trần là thất lễ. Vì thế sứ đoàn chấp nhận để thợ đóng giày Hoàng gia Pháp cấp tốc đóng giày. Mọi người đi giày theo nguyên tắc Chánh sứ đoàn đi ủng cao tới đầu gối, cứ thế thấp dần theo cương vị và phẩm hàm trong đoàn.

- Người trong đoàn cũng phải thay đổi thói quen dùng tay khéo léo lau chùi khi ăn uống để tập thói quen dùng khăn tay lau chùi khi ăn uống...

- Khi đến Paris, các thành viên đoàn được phía chủ nhà yêu cầu cho thợ chụp ảnh chụp hình để hoàng đế biết trước dung nhan các sứ thần từ xa tới. Bởi vậy chúng ta có bức hình Chánh sứ và Phó chánh sứ.

Ảnh: 1-Chánh sứ Phan Thanh Giản, 2- Phó chánh sứ Phạm Phú Thứ

Một trong những tấm ảnh đầu tiên về Việt Nam và là chuyến đi ngoại giao đầu tiên của Việt Nam với một nước ở châu Âu:

Quang cảnh Hoàng đế Pháp Napoléon III tiếp sứ đoàn Việt Nam dưới triều vua Tự Đức do Thương thư Phan Thanh Giản làm Chánh sứ để tạo quan hệ hòa hiếu và tìm cách "chuộc" lại ba tỉnh miền Đông Nam kỳ, tại Cung điện Tuileries, chiều ngày 5-11-1863.

Ảnh bản khắc trên tờ Thế giới Họa báo (Le Monde Illustré)