ChúngTa.com

Từ lâu, người ta đã bắt đầu đo lường sự sung túc của con người và xã hội không chỉ bằng GDP (tổng thu nhập ròng quốc nội) và GNP (tổng sản phẩm ròng quốc dân) mà còn bằng và đặc biệt bằng BNB (hạnh phúc ròng quốc dân). Thật phù hợp với quy luật phát triển của con người và xã hội!

Vậy để đạt được hạnh phúc, con người cần phải thỏa mãn những nhu cầu nào? Vai trò của đời sống vật chất và đời sống tinh thần trong nhu cầu chung của con người ra sao? Tôi nhớ tới Thuyết Kim tự tháp các nhu cầu do nhà tâm lý học theo chủ nghĩa hành vi Abraham Maslow đề xướng từ năm 1943. Đáy kim tự tháp của ông là những nhu cầu thiết yếu của đời sống con người như ăn, uống và các tiện nghi vật chất khác. Tầng trê là nhu cầu được an toàn và được bảo vệ. Sau đó là các nhu cầu được yêu thương và tùy thuộc, nhất là nhu cầu được gia đình, tập thể và cộng sự đồng nghiệp chấp nhận. Trên nữa là nhu cầu biết ơn, nhu cầu tự trọng và được người khác tôn trọng. Cao nhất, trên đỉnh tháp, là điều mà ông gọilà nhu cầu hoàn thiện cá nhân, nghĩa là nhu cầu đem lại hạnh phúc cho con người sau khi đã phát huy hết năng lực tiềm ẩn của bản thana.

Abraham Maslow còn khẳng định, nhu cầu hoàn thiện cá nhân là động lực cao nhất của con người khi đã thỏa mãn các nhu cầu bậc thấp hơn. Như vậy, vật chất rõ ràng là rất quan trọng nhằm thỏa mãn các điều kiện thiết yếu cho cuộc sống. Nhưng vật chất chỉ là cơ sở ban đầu giúp xã hội vươn tới những nhu cầu tinh thần ở bậc cao hơn, giàu chất người hơn. Đáng lưu ý là các cuộc điều tra xã hội học đã xác nhận tính thuyết phục của Thuyết Kim tự tháp các nhu cầu của ông. Trong thực tế, những người có thu nhập thấp sẽ trở nên hạnh phúc rõ rệt khi có thu nhập cao hơn, giàu chất người hơn. Đáng lưu ý là các cuộc điều tra xã hội học đã xác nhận tính thuyết phục của Thuyết Kim tự tháp các nhu cầu của ông. Trong thực tế, những người có thu nhập thấp sẽ trở nên hạnh phúc rõ rệt khi có thu nhập cao hơn. Tuy nhiên, khi đã vượt qua mức thu nhập nào đó (chừng 10.000 $ mỗi người một năm), thì những khoản thu nhập bổ sung chỉ làm tăng rất ít hạnh phúc con người và xã hội (theo Báo Quốc tế, số 33/2003).

Rõ ràng, theo thuyết này của Abraham Maslow, thì cuộc sống càng hiện đại, văn chương càng cần thiết trong việc thỏa mãn những nhu cầu ngày một cao của con người. Các nhà văn chúng ta hoàn toàn có đủ lý do để hiến thân cho sự nghiệp sáng tạo cao quý vì nhu cầu tinh thần vô hạn của con người và xã hội.