Sống với tinh thần Einstein

04:26 CH @ Thứ Hai - 07 Tháng Mười Một, 2005
Dấu ấn của Einstein có trong mọi lĩnh vực tuy đậm nhạt khác nhau. Điều mà tất cả diễn giả đều tâm đắc (*)là sự đột phá mang tính cách mạng trong tư duy khoa học của Einstein.

Ông không chỉ đưa những hiểu biết của vật lý học đến một chân trời mới mà còn đảo lộn nhận thức của loài người, thách thức những tín điều tưởng như là “chân lý vĩnh cửu”. Trong vật lý học, “lý thuyết tương đối của Einstein không phải là sự bổ sung cho cơ học Newton mà là sự thay thế hệ thống khái niệm của cơ học Newton bằng những ý niệm mới” (Nguyễn Văn Trọng).

Về phương diện con người, một trong những nét tính cách của Einstein mà ông Lê Đăng Doanh ca ngợi là “cứng đầu cứng cổ”, không hoàn toàn đồng tình với các bậc lão làng và không đi theo những lối mòn trong tư duy khoa học. Như Einstein từng nói: “Khuất phục trước quyền uy là kẻ thù của chân lý”, suốt đời ông tôn trọng tự do và độc lập, kể cả trong đời sống thường nhật.

“Einstein căm ghét mọi sự trói buộc gò bó, ông không bao giờ chịu cúi đầu để thay đổi quan điểm của mình. Ông luôn có khả năng đặt ra những câu hỏi, suy nghĩ về những vấn đề mà người khác cho rằng đã trở thành chân lý” (Lê Đăng Doanh). Có lẽ đó là một trong những tư chất lớn nhất của thiên tài khoa học Einstein.

Từ phương Đông, các nhà nghiên cứu cũng tìm thấy ở Einstein những nét gần gũi với triết học Lão - Trang, với Phật học. Các ông Nguyễn Huệ Chi, Nguyễn Tường Bách tâm đắc với “sự minh triết của lương năng”, cảnh báo về sự suy tôn quá mức vai trò của duy lý như Einstein đã từng phản đối René Descartes.

“Nếu phải chọn theo một tôn giáo thì tôi sẽ theo đạo Phật vì triết lý Phật giáo không có điều gì trái với khoa học”, ông Nguyễn Ngọc Giao dẫn lời Einstein nói như vậy vào những năm tháng cuối đời, để chứng minh sự gần gũi giữa tư duy khoa học Einstein với các nhà hiền triết phương Đông. Tuy vậy, đây là một vấn đề lớn, được các nhà khoa học tham gia hội thảo bàn cãi sôi nổi nhưng cần có sự nghiên cứu lâu dài và công phu.

Ở góc độ kinh tế, ông Trần Kiêm Đoàn (Mỹ) gửi tới hội thảo bài tham luận “Từ tâm lý tiểu xảo đến nếp nghĩ thị trường”, xác định Einstein là một nhà kinh tế - khoa học vì ông có một trực giác thị trường (marketing intuition) rất mạnh. Ông không chỉ có tầm nhìn xa, thấy được những khả năng và nhu cầu của con người trong mối tương quan với môi trường sống, mà còn đề xuất tinh thần khai phá và dự phóng là những khía cạnh tích cực làm nên đạo đức khoa học mới.

Theo ông Trần Kiêm Đoàn, người Việt Nam - nhất là thế hệ trẻ - cần chia tay với tâm lý tiểu xảo hình thành trong xã hội tiểu nông để làm quen với khuynh hướng tâm lý thị trường (sự cạnh tranh, nhu cầu thường xuyên thay đổi, mạnh dạn loại bỏ cái cũ, không có sự tôn sùng tuyệt đối, coi trọng tự do và điệu sống cá nhân, loại bỏ mọi biên giới đối với tri thức...) vì đó chính là căn bản cho những điều kiện và nguyên tắc giao lưu quốc tế.

Và đó cũng là sống với tinh thần Albert Einstein!

(*) Gần 100 nhà khoa học, nhà văn, nhà giáo, họa sĩ... trong nước và từ nước ngoài về đã tập trung tại Hội An (Quảng Nam) trong hai ngày đầu tuần qua để tham dự một cuộc hội thảo khoa học độc đáo “Vật lý học - văn hóa và phát triển”, tổ chức nhân kỷ niệm 100 năm ngày nhà bác học Albert Einstein (1879-1955) công bố thuyết tương đối.

Nguồn:
FacebookTwitterLinkedInPinterestCập nhật lúc:

Nội dung liên quan

  • Einstein - chiến sĩ vì hòa bình

    26/04/2019GS-TS Lê Minh TriếtNgày nay, không ít người cho rằng Einstein tích cực đấu tranh chống sử dụng vũ khí hạt nhân là do sự ân hận đã ký tên vào lá thư ngày 2/8/1939 khuyến cáo Tổng thống thứ 32 của Hoa Kỳ Roosevelt cho xúc tiến nghiên cứu phản ứng phân hạch dây chuyền urani dẫn đến đề án Manhattan chế tạo bom nguyên tử.
  • Albert Einstein: Đỉnh cao của khoa học và nhân văn

    15/03/2016Chu HảoEinstein đã vĩnh biệt chúng ta gần nửa thế kỷ rồi, nhưng tên tuổi và hình ảnh của ông sẽ mãi mãi sống cùng thời gian. Người đời sau sẽ vẫn cứ luôn luôn kinh ngạc trước trí tuệ siêu phàm của Einstein...
  • Albert Einstein và Giáo dục

    11/01/2016Nguyễn Ngọc ThuậnAnhxtanh đã phát biểu những tư tưởng của mình về một nền giáo dục căn bản cho xã hội hiện đại. Những tư tưởng đó được đăng rải rác ở nhiều nơi, chủ yếu vào những năm cuối đời và tập trung hơn cả là bài phát biểu của ông tại Albany, NewYork ngày 15/10/1936 nhân kỷ niệm 300 năm giáo dục Hoa Kỳ, rất đáng để chúng ta suy ngẫm và học tập...
  • Einstein - cuộc đời và sự nghiệp

    30/10/2014Sau khi Thế Chiến thứ hai chấm dứt, có một nhà đại bác học được toàn thế giới ca ngợi về một phương trình lừng danh nhất của Khoa Học, đó là phương trình cho biết năng lượng của vật chất: E=mc2. Trong hàng chục năm trời, E = mc2 vẫn chỉ là đề tài của các cuộc tranh luận về mặt lý thuyết, nhưng sự san bằng thành phố Hiroshima vào năm 1945 do quả bom nguyên tử đã chứng minh sự thật của phương trình đó...
  • Albert Einstein - nhà khoa học, nhà triết học

    28/10/2014Nguyễn Tấn HùngEinstein nổi tiếng không chỉ vì những cống hiến của ông cho khoa học, mà còn ở những quan điểm của ông về nhiều vấn đề chính trị - xã hội, tôn giáo, đạo đức. Ông nói về chiến tranh và hoà bình, về tôn giáo, về nhân quyền, về chủ nghĩa dân tộc...Quan điểm của ông được bày tỏ một cách thẳng thắn, không khoan nhượng, nhiều khi có vẻ khi có vẻ ngây thơ, những người ta chú ý đến ông, lắng nghe ông nói....
  • Einstein là nhà văn ?

    19/10/2014Ai cũng biết Albert Einstein là nhà bác học vĩ đại, cha đẻ của thuyết tương đối, nhưng nhiều người không biết rằng ông còn là một nhà văn đa tài.
  • Quan điểm của Albert Einstein về Chúa

    13/11/2013Albert Einstein có những quan điểm về Chúa cùng các quan điểm duy vật khác hết sức đúng đắn, sắc sảo, tính nhân bản sâu sắc. A. Einstein phủ định khả năng tồn tại của Chúa từ góc nhìn của bản thể luận và nhận thức luận...
  • Newton và Einstein, Hai người khổng lồ cô đơn

    03/09/2013Phạm Nguyễn Việt HưngCả Einstein lẫn Newton đều có trí tuệ vĩ đại khiến cho mọi người đều biết về những cống hiến của họ và ngoài đó nữa. Newton đã phát minh ra phép tinh vi tích phân, đã phát biểu các định luật của cơ học và đưa ra định luật vạn vật hấp dẫn. Còn Einstein đã đặt cơ sở cho hai toà nhà chọc trời của vật lý hiện đại, đó là thuyết tương đối hẹp và lý hiện đại, đó là thuyết tương đối hẹp và vật lý lượng tử, đồng thời cũng xây dựng một lý thuyết mới về hấp dẫn.
  • 6 cách để suy nghĩ như Einstein

    22/10/2005Nguyễn Bích Duyên (theo Futurist/Utne Reader)Làm thế nào các thiên tài cho ra đời những phát minh? Đâu là mối liên hệ giữa hai lối suy nghĩ, một đã tạo ra Mona Lisa với một đã phát minh ra định luật vạn vật hấp dẫn? Chúng ta học được gì từ cách thức suy nghĩ của những Galileo, Edison và Mozart trong lịch sử?
  • Einstein và các cuộc cách mạng tư duy khoa học trong thế kỷ 20

    15/08/2005Phan Đình DiệuNhững biến đổi cách mạng về tư duy trong vật lý học hiện đại, đánh dấu bởi việc ra đời thuyết tương đối, vật lý lượng tử, và gần đây hơn là hiện tượng “hỗn độn tất định” cùng với sự xuất hiện của khoa học của thế kỷ 20 nói chung một khung mẫu tư duy hoàn toàn mới, hứa hẹn đưa đến những bước tiến mới cho nhận thức của con người về vũ trụ, tự nhiên, xã hội, và cả về chính mình...
  • xem toàn bộ