Con người tự do

11:10 SA @ Thứ Hai - 16 Tháng Chín, 2013
Mấy hôm nay nhiều người dồn sự chú ý về Hội nghị TW6. Vốn như thường lệ mọi sự là bí mật – sự bí mật liên quan đến những gì thiết thực nhất với 90 triệu người dân: tình hình kinh tế; sắp xếp đổi mới doanh nghiệp nhà nước; chính sách về đất đai; đổi mới căn bản về giáo dục; phát triển khoa học-công nghệ; qui hoạch cán bộ…Nhưng vẫn là bí mật. Đành chịu.

Có một thứ bàn bạc từ mấy hôm nay trên các báo: cải cách giáo dục – một lĩnh vực ai cũng có thể phát biểu vì đụng chạm đến tất cả các gia đình, từng cá nhân, đâu chỉ dành cho các chuyên gia giáo dục.

Mình nhớ kỷ niệm về thầy cô trong suốt những năm tháng học trò không liên quan gì đến bài vở. Một là cô giáo dạy văn hồi cấp 2 tên Thu. Cô vốn con nhà tư sản, khá xinh và rất duyên dáng, mắt hơi hiếng. Mình yêu mắt hiếng là do cô Thu này. Cô hay mặc quần lụa cắt loe, ôm gọn dáng người thanh mảnh, gọi là phá cách so với các giáo viên thủa ấy. Đồ cô mặc không bao giờ đắt tiền nhưng luôn làm cô sang trọng trong mắt học trò. Mình thích cách ăn mặc của cô và hay lấy đó làm mẫu mực để nhìn, đánh giá người khác. Sự sang trọng này thành cái uy khiến giờ học của cô thường im bặt những tiếng nói chuyện của đám học trò nhiều lời, tinh nghịch. Mỗi khi học trò ồn ào, cô không quat mắng, chỉ dừng lại nhìn xa xa…Sự im lặng của cô kéo theo sự im lặng của học trò. Khi học trò đã im bặt, cô cười, cám ơn và dạy tiếp, không la mắng, không chê bai, không phê bình. Cô Thu dạy văn hay nổi tiếng. Nhưng có lẽ vẫn chỉ là như vậy nếu không có một buổi…

Từ ngoài hành lang cô đi vào, vừa đi vừa đọc mấy câu thơ của Tố Hữu: “Khao khát trăm năm mãi đợi chờ/ Hôm nay vui đến ngỡ trong mơ/ Một trời êm ả xanh không tưởng/ Mặt đất bình yên giấc trẻ thơ”. Đọc đến đó cô dừng lại nhìn học trò đang đứng lên chào, đôi mắt hiếng long lanh lệ, miệng cười rất tươi. Và cô thông báo Hiệp định Pari đã kí kết. Chiến tranh sắp chấm dứt….Cả lớp òa vỡ…Bài giảng văn hôm đó như bữa tiệc mừng hòa bình đến sớm. Mình vẫn nhớ nụ cười của cô, giọng nói của cô buổi học hôm đó. Và để sau này khó thấy ai dạy văn hay hơn cô.

Lên cấp 3 chủ nhiệm cả ba năm là một thày dạy toán tên Thịnh. Thầy cũng con nhà tư sản Hà Nội, nhỏ nhắn, nói năng nhỏ nhẹ, biết chơi đàn piano. Hồi đó lũ con gái tập múa hay được thầy đệm piano cho. Thích mê ly dáng thầy ngồi tư lự bên cây đàn kê ở nhà Bát giác ở trường Chu Văn An. Mình rất thích các buổi sinh hoạt cuối tuần. Ở các lớp khác kiểm điểm, giáo dục, lên lớp rất nặng nề thì thầy Thịnh hay kể chuyện cho học trò nghe. Đủ hết, từ văn học, lịch sử, văn hóa…Có khi chỉ là sự chia sẻ của thầy về một chuyện gì đó như lời tâm sự qua cái giọng rủ rì rủ rì, nhẹ nhõm. Lớp mình học hầu như là tự quản, ít khi thầy can thiệp vào công việc của học trò nếu chưa cần đến vai trò của thầy. Học trò gái khối cô âm thầm mê thầy dù thầy có vợ con. Mê như mê thần tượng vậy thôi…Nhưng có một chuyện khiến mình thay đổi hẳn cách nghĩ về thầy, vốn cho rằng thầy hiền lành, củ mỉ cù mì. Một bữa, tụi con trai đi đá bóng ở sân trường Chu Văn An. Quần áo tụi nó cởi ra và vun đống để cuối sân bóng. Mọi bữa tụi con gái hay đi theo trông hộ nhưng bữa đó tụi con trai ăn mảnh đi một mình. Mấy đứa du côn ngoài phố lượn vào sân bóng, đến bên đống quần áo trấn dép, quần áo tốt của tụi con trai. Tất cả đám con trai bất lực đứng nhìn…Kể cho nhau nghe và hai bên trai-gái thống nhất là giấu nhẹm vụ này. Nhưng không hiểu sao thầy Thịnh biết chuyện. Giờ sinh hoạt lớp thầy gợi hỏi. Đành lần lượt thú nhận sự tình. Lần đầu tiên mình thấy thầy nổi giận thực sự. Thầy nổi cáu nói với đám con trai: tôi không khuyến khích các em đánh nhau, nhưng trong trường hợp này thì các em tỏ ra hèn nhát, đến tôi không hiểu nổi. Các em đông hơn tụi nó, vậy mà chịu để tụi nó ngang nhiên lây đồ và bỏ đi mà không có mảy may phản ứng. Hành động đó của các em không đáng được khuyến khích và tôn trọng. Tụi con trai xấu hổ lặng ngắt…


Sau khi mình ra trường mấy năm thì thầy mất sau một trận cảm. Cả lớp thương nhớ thầy rất lâu. Đến giờ vẫn nhắc đến thầy mỗi khi tụ họp.

Chính cô Thu, thầy Thịnh cho mình hiểu, dù là mãi sau này rằng, con người đi học không chỉ là thu nạp tri thức vì nếu chỉ có tri thức, dù là uyên thâm mấy, cũng không giải quyết được vấn đề của nhân sinh. Ví như lòng yêu thương thì đâu phải có tri thức là giải quyết được.

Mà muốn thu nạp được những cái thâm sâu hơn, bên ngoài tri thức thì phải tạo được môi trường cho nó nảy nở: đó là sự tự do. Cái đích của giáo dục chính là tạo ra những con người tự do, bản lĩnh, dám chịu trách nhiệm. Vì một người hiểu biết tự do mới có thể tràn trề một tình yêu và ý thức về bổn phận. Một người am hiểu tình yêu, bổn phận thì người đó cũng sẵn sàng ban tự do và sống có trách nhiệm với xã hội. Và tự do chính là sự tin tưởng.

Bao giờ có đây?
FacebookTwitterLinkedInPinterestCập nhật lúc:

Nội dung liên quan

  • Một thứ tự do hoang dại

    07/07/2020Vương Trí NhànTrong khi thứ tự do theo nghĩa thiêng liêng đang là chuyện mỗi người hiểu một cách và phải gỡ dần dần, thì ý niệm tự do theo nghĩa phàm tục lại chiếm lĩnh tâm trí nhiều người...
  • Một không gian tự do cho sự phát triển của cá nhân

    02/10/2017Nguyễn Văn TrọngChủ tịch Hồ Chí Minh đã mở đầu bản Tuyên ngôn độc lập bằng lời bất hủ : "Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; trong những quyền ấy có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc". Suốt hơn nửa thế kỷ qua mọi người chúng ta đều chân thành xúc động khi đọc những lời hào hùng này...
  • Tản mạn về tự trọng

    28/07/2017Nguyễn Tất ThịnhTự trọng là thuộc tính chung cần có ở mọi người, vốn ảnh hưởng tự nhiên từ cư xử của người Lớn ( theo nghĩa tuổi tác và chức vụ ) mà củng cố dần hay bị mất đi. Trên đây mới chỉ là đôi nét điển hình thôi, chứ thực tiễn về điều này thì vô vàn ví dụ hay dở. Tất nhiên chúng ta hướng tới hình thành lòng Tự trọng dựa trên liêm chính, chính trực và trách nhiệm trong các quan hệ xã hội...
  • Nền giáo dục khai phóng là gì?

    03/06/2017Dr. Mortimer J.AdlerLiệu một nền giáo dục các môn học khai phóng chẳng phải là một thứ xa xỉ hiếm có trong thế giới ngày nay sao? Các sinh viên đại học của chúng ta nên nghiên cứu vật lý, toán và những khoa học khác thay vì triết học văn chương và âm nhạc. Chúng ta cần những người trẻ tuổi được đào tạo về các môn khoa học chứ không phải những con người có thể trò chuyện hấp dẫn về “văn hóa”. Ngày nay phải chăng bất kỳ ai cũng có thể biện hộ cho giá trị của một nền giáo dục khai phóng?
  • Bàn về chuyện tự học

    15/11/2016Trước hết, cần phải nói rằng, tự học là một chuyện vạn bất đắc dĩ, vì ai cũng biết câu tục ngữ “Không thầy đố mày làm nên”. Một câu hoàn toàn đúng, đúng hơn là người ta tưởng rất nhiều.
  • “Vóc dáng tự do , tinh thần độc lập”

    18/07/2016Nguyễn Thu Phương“Triết lý giáo dục, nói nôm na ra là chúng ta định xây dựng và thực hiện nền giáo dục này để làm gì? Với nền giáo dục này, chúng ta muốn đào tạo nên những con người như thế nào đây? Chúng ta định đào tạo nên những con người tự do, biết suy nghĩ và có suy nghĩ độc lập, từ đó là những con người sáng tạo, hay đào tạo nên những con người chỉ biết chấp hành, vâng lời, phục tùng, hết sức dễ bảo…”.
  • Tự biện bác tới tư duy

    15/10/2015TS Vũ Minh KhươngKhoảng cách lớn nhất đi từ nghèo hèn đến phồn vinh của một dân tộc không quyết định bởi vị trí địa lý hay tài nguyên thiên nhiên, mà bởi tính biện bác hay khả năng tư duy...
  • Chính trị học của tự do

    17/10/2014Nguyễn Trần BạtTự do là cách thức giải phóng con người ra khỏi sai lầm, định kiến, quá khứ, tự do làm thay đổi một cộng đồng, một dân tộc, một quốc gia để bắt đầu chặng đường phát triển của chính nó. Khích lệ nhu cầu tự do của con người là một trong những khích lệ nhân văn nhất. Những ai ngăn cản tự do, những ai từ chối tạo điều kiện để con người tự do thì đó là kẻ chống lại loài người...
  • Tự do sinh ra con người

    21/03/2014Nguyễn Trần BạtCó nhiều cách lý giải về nguồn gốc hình thành con người, nói đúng hơn là quy luật hình thành các giá trị con người. Tôi cho rằng, con người được sinh ra bởi hai quy luật: quy luật tự nhiên và quy luật xã hội. Quy luật tự nhiên là quy luật sinh học, còn quy luật xã hội là quy luật của tự do. Không phải quy luật tự nhiên sinh ra con người thì đó đã là con người theo đúng nghĩa. Chính tự do sinh ra tất cả các quyền làm người, tự do hoàn thiện con người...
  • Cần phải chiến đấu cho Tự Do

    07/02/2014Charlie Chaplin (Anh)Charlie Chaplin (1899-1977), là một nhà nghệ thuật hoạt động trong lĩnh vực điện ảnh, ông sinh ra ở London, từ diễn viên của một đoàn kịch câm ông trở thành diễn viên điện ảnh. Phần lớn những bộ phim ông thủ vai đều do ông tự dàn dựng và đạo diễn, hình ảnh một anh chàng Saclô trong phim bị khinh miệt, bị người khác làm tổn hại phần nào vạch trần và đả kích tội ác của giai cấp tư sản...
  • Nền giáo dục khai phóng

    16/01/2014Andrew ChruckyVới cơ cấu kinh tế hiện tại, sẽ thuận lợi cho người tuyển dụng khi có một nguồn vốn người làm công tiềm năng được giáo dục tốt. Kiểu giáo dục mà họ cần là giáo dục xóa mù chữ để người làm công có thể tuân lệnh và làm được những việc kỹ thuật. Cái không được cần đến là giáo dục về nhận thức chính trị; bởi thế có một chuyện hoang đường thịnh hành là chính trị nên đứng ngoài giáo dục...
  • "Lớp trẻ cần tự hình thành hệ thống giá trị mới"

    17/03/2013Hoàng Lê (thực hiện)"Lớp trẻ hiện nay mang trong mình cả một tiềm năng ghê gớm lẫn cả tai hoạ tiềm tàng. Nếu không biết khai thác, thật khó đoán biết điều gì sẽ xảy ra... Tôi muốn nói rằng, các bạn trẻ cứ yên tâm. Xã hội ta luôn đón chờ những tài năng trẻ"...
  • Tự do ngôn luận: Mừng hay lo?

    19/07/2011Bích NgọcVề nguyên tắc, nên vui mừng cho môi trường báo chí tự do ngôn luận, có sự tham gia của toàn xã hội, với phạm vi và nguồn tin đa dạng của báo chí hiện nay. Tuy nhiên, vụ bê bối nghe lén của tờ báo hàng đầu nước Anh News of the World lại đang dấy lên nhiều lo ngại cho sự tự do quá đà...
  • Tuổi trẻ và … Tự do

    14/07/2011Nhà báo, nhà văn Lưu Quý Kỳ (1919-1982)Năm 1789, nhà ngục Baxti bị phá đổ. Cả một chế độ phong kiến, tử thủ của Tự do, kết tinh trong nhà ngục Baxti, cũng theo đó mà đổ. Dân chúng reo hò, hoan hô chào đón Tự do đã trở về với họ. Nhưng, nếu có người đã hoan hô, reo hò vì Tự do đã trở lại thì cũng có người xốn xang, bực tức vì thấy những đặc quyền của mình lui dần đi.
  • Hành trình tự đổi mới 3

    28/12/2010Nguyễn Thị Thùy Dương - Tâm Việt Group
    Khi chúng ta bắt đầu bước vào cuộc đời và người ta gọi là sống, một cuộc sống mà chưa bao giờ ta biết trước, liệu năm phút nữa sẽ có chuyện gì xảy ra. Nhưng có một câu nói rằng "Cách tốt nhất để kiểm soát tương lai là tạo ra nó" và "Ta chính là sự thay đổi mà ta muốn thấy ở cuộc đời". Như vậy ta có hai cách để sống trên cuộc đời. Cách thứ nhất, sống ngày nào biết ngày ấy vì đằng nào cũng có biết ngày mai sẽ ra sao đâu. Cách thứ hai, dù cuộc sống có ra sao thì ta nhất định phải thành công và thành công xuất sắc....

  • Không có sự phát triển nào đi trước tự do

    16/11/2010Nguyễn Trần BạtNếu không hiểu bản chất của sự phát triển, chúng ta không thể hiểu được giá trị của tự do và công nghệ sử dụng tự do. Tại sao chúng ta lại cần tự do? Và tự do có phải là một thứ xa xỉ không? Đấy là một vấn đề cần phải được thảo luận rất nghiêm túc.
  • Giáo dục Khai Phóng

    30/08/2010Lý LanLò dò vô trang web “cựu sinh viên nổi bật” của trường đại học Chicago, Mỹ, thấy một danh sách dài có hình ảnh và thành tích của những người xuất thân từ trường này đã trở thành giám đốc ngân hàng, chủ tịch tập đoàn, bộ trưởng quốc phòng, khoa học gia và kinh tế gia đoạt giải Nobel, sử gia và chính khách làm nên lịch sử, nhà văn, đạo diễn nổi tiếng… Nhìn chung là những kẻ thành công trong xã hội. Nhà trường tự hào trưng hình ảnh họ như những tấm huy chương. Và căn cứ vào những kẻ được biểu dương có thể biết kỳ vọng hay mục tiêu giáo dục của trường. Chẳng phải nhà trường nào cũng nhằm đào tạo những kẻ thành công?
  • xem toàn bộ