ChúngTa.com

Thắng vinh quang mà bại cũng anh hùng

Từ Vị tướng thắng vinh quang…

Douglas MacArthur là vị tướng tài ba của nước Mỹ vào thời Thế chiến Thứ hai. Nhưng thành công sáng chói nhất của ông là chỉ trong vài năm mà đã tạo ra nền tảng tự do và dân chủ cho một nước Nhật bại trận hồi sinh từ những hoang tàn đổ nát. Ngày ông rời Nhật Bản, hàng trăm ngàn người xếp hàng dài hàng chục cây số để tiễn đưa. Họ kêu to "Sayonara, Sayonara," hay giơ cao biểu ngữ ghi "Chúng tôi thương mến và cảm ơn ông."

Sau hai quả bom nguyên tử thả xuống hai thành phố Hiroshima và Nagasaki, Nhật hoàng Hirohito kêu gọi nhân dân Nhật hãy can đảm chấp nhận đầu hàng vô điều kiện.

Khi ông đến Tokyo để tiếp quản, bộ tham mưu thúc ông triệu Nhật Hoàng đến tổng hành dinh để biểu lộ quyền uy nhưng ông bỏ qua những lời đề nghị của họ. "Làm như thế là xúc phạm đến tình cảm của nhân dân Nhật và biến Nhật Hoàng thành người tuẫn đạo” và ông bình tĩnh và kiên nhẫn chờ Nhật Hoàng sẽ tự đến gặp mình.
Quả nhiên chẳng bao lâu Nhật Hoàng yêu cầu cuộc hội kiến. Ông dành cho Nhật hoàng tất cả những danh dự thích hợp với bậc quân vương và tiếp đón chân tình. Khi ông châm thuốc lá cho Nhật hoàng, ông nhận thấy hai tay ông này run nên tin rằng Nhật hoàng sẽ kể ra những lý do để khẩn cầu đừng truy tố ông như một tội phạm chiến tranh.

Trước đấy nhiều đồng minh, đặc biệt Nga và Anh, đã đòi đặt tên của Nhật Hoàng đứng đầu danh sách tội phạm ấy. Thế nhưng MacArthur cực lực chống đối. Khi Washington sắp nghiêng về quan điểm của người Anh, ông đề nghị là sẽ cần thêm ít nhất một triệu quân tiếp viện nữa. Lý do: Dân Nhật vẫn còn sùng bái Hoàng Đế của họ. Nếu Nhật Hoàng bị buộc tội và bị treo cổ như tội phạm chiến tranh, chính quyền quân sự phải được thiết lập trên toàn cõi Nhật Bản, và chiến tranh du kích chắc chắn lẽ sẽ bùng phát. Nhờ vậy tên của Nhật Hoàng bị gạch ra khỏi danh sách tội phạm chiến tranh.

Nhưng Nhật hoàng chẳng hề biết gì về tất cả điều này.

Nhưng những lo nghĩ của ông không có căn cứ. Nhật Hoàng đã không van xin mà còn nói: "Thưa Tướng Quân MacArthur, là người chịu trách nhiệm duy nhất cho mọi quyết định chính trị và quân sự và mọi hành động của nhân dân tôi khi tiến hành chiến tranh, tôi đến đây gặp ông để chịu sự phán xét của các cường quốc mà ông đại diện." Lòng MacArthur chợt dâng trào cảm xúc phi thường. Sự can đảm gánh vác trách nhiệm này đồng nghĩa với cái chết, khiến ông xúc động đến tận cõi lòng. Ông biết là trong khoảnh khắc lịch sử ấy mình đang đối diện với một Đệ Nhất Quân Tử Nhật Bản.

Và thế là MacArthur nhẹ nhàng nói “Tôi mời Ngài hôm nay đến đây để giúp tôi và cùng hợp tác với tôi tái kiến thiết lại một nước Nhật đang hoang tàn.”

Cách hành xử này minh chứng rằng MacArthur, ngoài bộ áo quân nhân, còn là một chính trị gia cực kỳ khôn ngoan và có tầm nhìn.

Tem tướng quân MacArthur

Sau đó MacArthur còn nghiêm cấm quân Mỹ không được phép ăn thực phẩm của Nhật vì dân Nhật đang đói. Ngược lại, chương trình cứu trợ Nhật với thực phẩm Mỹ đã giúp Nhật tránh được nạn đói mùa đông 1945 vì đất đai khắp nơi vẫn còn bị tàn phá. Sau 3 năm, tất cả quân Mỹ đều rút về căn cứ ở Okinawa. Ngoài việc dùng quyền lực Mỹ như một lá chắn bảo vệ nước Nhật khỏi những đe doạ nguyên tử từ Liên Xô, Trung Quốc và Bắc Hàn, McArthur còn “lobby” quốc hội Mỹ viện trợ tái thiết Nhật liên tục qua nhiều chương trình kinh tế và xã hội. Sau 40 năm, nước Nhật phát triển ngoạn mục và vào thập niên 80’ được coi như con rồng Châu Á.

Nước Mỹ rộng mênh mông. Từ thảo nguyên rộng lớn đến những vùng sa mạc hoang vu. Có lẽ đó là lý do mà Người Mỹ có tầm nhìn xa, cởi mở và rộng lượng khi họ thắng trận chăng? Đọc lịch sử Mỹ, chúng ta thấy từ Washington, Lincoln đến MacArthur, Eisenhower, các lãnh tụ luôn luôn muốn làm “quân tử” và giúp kẻ bại trận phục hồi. Không hề có chuyện trả thù, nợ máu hoặc bị tru di tam tộc!

Những chính khách Mỹ đã nghĩ sâu xa với tầm nhìn rộng lớn như miền đất sinh ra họ? và Grand Cayon với những dãy núi đa sắc mầu hùng vĩ đã giúp con người nơi đây có tầm nhìn vượt qua thời gian và không gian?

Bìa tạp chí Time có ảnh tuonwgs Douglas MacArthur

… Đến vị tướng bại cũng anh hùng

Ở nghĩa trang Arlington, ngay cả mộ của vợ chồng tổng thống Kennedy cũng thế, có điều chúng được bố trí ở một chỗ riêng, trên đỉnh đồi, dưới chân Nhà tưởng niệm danh tướng Robert Lee.

Nói đến tướng Robert Lee không thể không nhắc qua về cuộc nội chiến Nam Bắc, bắt đầu năm 1861. Khi Abraham Lincoln đắc cử tổng thống và muốn xóa bỏ thể chế nô lệ. Trước ngày ông nhậm chức, bảy tiểu bang miền Nam, sống về canh nông, phản đối và tuyên bố ly khai chính phủ liên bang, thành lập chính phủ riêng do Jefferson Davis làm tổng thống. Chính quyền Abraham Lincoln không công nhận. Khi quân miền Nam tấn công đồn Sumter, nội chiến Hoa Kỳ bùng nổ và thêm 4 tiểu bang khác gia nhập phe miền Nam.

Tướng quân Robert Lee

Cuộc phân tranh kéo dài 4 năm, tổn thất gần 1 triệu nhân mạng và chấm dứt khi quân miền Nam đầu hàng năm 1865. Trận chiến lớn nhất xẩy ra ở Gettysburg, sau ba ngày chiến đấu, quân hai bên đã thiệt mạng lên tới gần 50.000 chiến binh.

Chỉ huy quân Miền Nam là Tướng Robert Lee ra đầu hàng tại Richmond, thủ phủ tiểu bang Virginia, và được quân sử Hoa Kỳ ca ngợi như một nhân vật Anh Hùng. Ngày nay, ở bất cứ thành phố nào của Hoa Kỳ, cũng có ít nhất một con đường chính mang tên vị tướng này.

Ông Robert Lee nguyên là tướng lãnh của quân đội liên bang Hoa Kỳ nhưng gốc người miền Nam. Ông đã từng là chỉ huy trưởng trường West Point. Khi chiến tranh Nam Bắc xảy ra, Tướng Lee được đề nghị chỉ huy quân miền Bắc nhưng ông xin từ nhiệm để về đầu quân miền Nam tại Richmond, tiểu bang Virginia. Ông nói là không thể quay lưng với nơi ông đã sinh ra và trưởng thành.

Trong chiến tranh, ông lập được nhiều chiến công và là vị tư lệnh sau cùng của miền Nam nhưng sau khi thủ đô Richmond của miền Nam bị thất thủ, ông đã quyết định đầu hàng.

Cuộc chiến tranh tương tàn đẫm máu làm tổn hại hàng triệu sinh linh Hoa Kỳ, tan nát các đô thị miền Ðông và vùng Virginia. Tất cả đã thể hiện trong tác phẩm và cuốn phim bất hủ Cuốn Theo Chiều Gió mà phần lớn chúng ta đều đã đọc cũng như coi nhiều lần suốt thời niên thiếu.

Tem tướng quân Robert Lee

Bài học từ câu chuyện đầu hàng. Chấm dứt chiến tranh.

Câu chuyện về vị tướng phe bại trận miền Nam Robert Lee được viết ra và hình ảnh của ông lại được chiêm ngưỡng nhiều hơn cả phe thắng trận.

Khi thủ đô miền Nam là Richmond thất thủ, kỵ binh của miền Bắc cùng với 3 quân đoàn bộ binh vây hãm quân miền Nam hết đường tháo lui. Bộ tham mưu của Tướng Lee đề nghị phân tán để giữ lực lượng đánh du kích, nhưng Tướng Lee quyết định đầu hàng. Ông viết thư riêng cho Tướng Grant của miền Bắc yêu cầu thu xếp buổi họp mặt.

Ông Grant, vị tư lệnh miền Bắc ra lệnh nghiêm cấm các sĩ quan và binh sĩ trực thuộc không được tỏ ra bất cứ hành động nào vô lễ với ông tướng tư lệnh miền Nam. Trưa ngày 9 tháng 4-1865, Tướng Lee và một đại tá tùy tùng cưỡi ngựa vượt qua phòng tuyến đến nơi hẹn. Hình ảnh ghi lại hai người đi qua đoàn quân nhạc của lính miền Bắc thổi kèn chào đón.

Cả hai vị tư lệnh đã từng biết nhau trong cuộc chiến tranh với Mễ Tây Cơ.

Theo quy luật chiến tranh thời đó thì quân miền Nam phải giải giới, tước bỏ khí giới và quân dụng và được tự do trở về quê cũ. Tướng Lee đồng ý, nhưng đòi hỏi một điều là cho binh sĩ của ông được giữ lại lừa ngựa, vì lính miền Nam đem ngựa từ các nông trại của họ đi chiến đấu chứ không phải ngựa của chính phủ cấp như lính miền Bắc.

Tướng Grant thỏa hiệp là sẽ không sửa chữa chính thức trên văn bản nhưng thực tế sẽ cho lệnh để lính miền Nam đem lừa ngựa về nhà.

Sau này khi viết về văn bản đầu hàng, lịch sử ghi rằng đây là thỏa hiệp của những người quân tử (The Gentlemen’s Agreement).

Là bại tướng nhưng trên các bảo tàng viện, đặc biệt ở Appomattox Virginia có tranh sơn dầu hình Tướng Lee hiên ngang trong bộ quân phục xanh dương, tóc và râu bạc, thể hiện hình ảnh người Mỹ anh hùng dù thua vẫn không bị khuất phục.Toàn thể nước Mỹ hiểu rằng khi một người Mỹ bị nhục, thì dù là Mỹ miền Nam hay miền Bắc cũng vẫn là một người Mỹ bị sỉ nhục. Và tôi cho rằng đây chính là điều đáng yêu nhất của nước Mỹ. Lịch sử không ghi lại các hình ảnh xấu xa của bất cứ phe nào. Dù trên thực tế dư vị cay đắng giữa Nam Bắc vẫn còn nhiều.

Tại bảo tàng viện ở Appomattox Virginia có tranh sơn dầu hình tướng Lee hiên ngang quắc thước trong bộ quân phục xanh dương, tóc và râu bạc, thể hiện hình ảnh người Mỹ anh hùng không bị khuất phục dù thua trận. Toàn thể nước Mỹ hiểu rằng khi một người Mỹ bị nhục, thì dù là Mỹ miền Nam hay Mỹ miền Bắc cũng là một người Mỹ bị sỉ nhục.

Dễ gì mà trút bỏ hận thù ngay sau khi hai bên chết cả gần một triệu người mà một số lớn đã giết nhau khi giáp mặt bằng gươm dao? Hai phe cùng đốt nhà của nhau và cùng tàn phá đô thị, nông trại, đôi khi có cả những hành động dã man như hãm hiếp phụ nữ và tàn sát trẻ em. Cuộc chiến nào mà không có những lần quá khích? Nhưng thời gian rồi cũng xoa mờ những vết thương đau đớn ấy. Và Bảo tàng viện “Ðầu hàng” và nghĩa trang phe thua trận Arlington thường dạy chúng ta bài học làm người văn minh.

Rồi vết thương nào cũng phải được hàn gắn. Nước Mỹ đã có những bước ngoạn mục đầy màu sắc văn minh ngay từ khi chiến tranh chấm dứt để chấp nhận và tôn trọng người bại trận như những anh hùng.

Ngay sau khi chiến tranh chấm dứt, hoàn toàn không có tù binh, ai về nhà đó, cùng xây dựng lại quê hương.

Bây giờ hình tượng của tướng Lee tràn ngập ở miền Nam Virginia. Câu lạc bộ Lee, bảo tàng viện Lee, Lee High Way, Fort Lee và các đồn trại của quân đội liên bang mang tên vị tướng thua trận như là một biểu tượng anh hùng. Bởi vì người Mỹ đã thấm nhuần bài học về người lính dũng cảm cả hai phe trong chiến tranh và người quân tử của thời hậu chiến.

Khi chúng tôi trao đổi với nhau về sự kiện lịch sử đáng trân trọng này, anh Nguyễn Minh Nữu ngậm ngùi ngâm hai câu thơ trong bài hát về nghĩa trang Arlington của ( Nguyển Đức Quang)

Đã bảo vết thương không nhắc nữa
Mà sao thấy sẹo cứ bâng khuâng!

Nước mắt tôi và Nguyên Minh ươn ướt. Nhìn người lại ngẫm đến ta, không những bâng khuâng mà còn xót xa, trăn trở.

Mong lịch sử quay lại là một điều không tưởng. Nhưng bọn viết lách là những người mơ mộng. Biết yêu cái đẹp và thích điều thiện. Tôn trọng tính nhân văn. Đọc lịch sử, trông người rồi ngẫm nghĩ… cảm xúc trong lòng trào dâng khó tả. Một nỗi nghẹn ngào, cay đắng...