ChúngTa.com

Trước kia, trong xã hội công nghiệp phương Tây, các gương doanh nhân thành đạt, mẫu nhà hoạt động công nghiệp xông xáo, các chuyên gia hàng đầu luôn được mọi người chú ý theo dõi học tập. Tuy vậy, ngày nay giới trẻ không còn chú ý lắm đến các mẫu mực truyền thông kiếu đó nữa mà có những hình mẫu riêng thuộc thời đại mới, đa dạng và phong phú hơn. Ví như họ thường theo dõi bắt chước các thần tượng thế thao, diễn viên, ngôi sao ca nhạc mình ưa thích, chú ý nhiều hơn đến các triệu phú trẻ tự phấn đấu vươn lên, nhà quản lý nhiều sáng kiến, nhà chính trị tài ba và cả những người hoạt động xã hội tâm huyết…

Nhìn chung, thanh niên vào mỗi thời đại, tùy theo từng hoàn cảnh xã hội đều có những ý niệm khác nhau về hình mẫu của mình. Ngay ở nước Mỹ tuổi trẻ người Việt cũng không có cùng quan niệm về hình mẫu so với lớp trẻ Mỹ. Cách đây mấy năm, một nhóm thanh niên Việt trong giới truyền thông đã tiến hành một cuộc bình chọn 20 người tiêu biểu cho hoạt động cộng đồng mang tính “role model' , khả dĩ có thể làm gương phấn đấu cho thế hệ trẻ. Khác với giới trẻ Mỹ chú trọng nhiều về những người nổi tiếng thường được báo chí ca ngợi, nhóm người trẻ Việt chủ yếu chọn những người có thành tích hoạt động tích cực và từng làm rạng danh tập thể việt kiều. Bản thân tôi cũng ngạc nhiên trước kết quá bình chọn đó: vì cuối cùng họ không chọn những nhà hoạt động chính trị cộng đồng ồn ào, mà đó lại là người nghệ sĩ trẻ đầy sáng tạo, nhà báo xông xáo mà trung thự, người hoạt động xã hội âm thầm nhưng hiệu quả hoặc vị học giả tận tụy với nghề, nhà du hành vũ trụ, vận động viên đạt thành tích cao nhờ khả năng tự vượt khó...

Trường hợp ở nước ta cũng vậy, tôi cũng nhận thấy hình mẫu mỗi thời mỗi khác. Ví như trong cuộc chiến đấu giành độc lập và chiến đấu vệ quốc vừa qua, lớp thanh niên thời đó thích lấy người cán bộ cách mạng nhiệt tình hoặc người chiến sĩ anh hùng làm mẫu mục để noi theo. Nhưng bước vào giai đoạn xây dựng trong hòa bình, các hình mẫu đó đã nhanh chóng thay đối, đó lại là những nhà quản lý tài năng, chuyên gia kỹ thuật giới, nhà kinh doanh xông xáo, các tài năng trẻ về văn hóa - thể thao...

Nước ta nay đi vào thời kỳ mớ cửa và tích cực hội nhập vào thế giới, hình mẫu của giới trẻ Việt cũng theo trào lưu chung mà biến chuyển theo, nghĩa là phong phú và đa dạng hơn. Tuy vậy, ngày nay không ít người lo ngại rằng trong con sốt kinh rế thị trường, môi trường làm ăn chưa lành mạnh kết hợp cùng tâm lý nôn nóng làm giàu, tích lũy của cải vật chất với bất cứ giá nào, không ít người trẻ đã bị lóa mắt bởi những hình mẫu không lành mạnh. Ví như thanh niên đua đòi theo môđen ngôi sao điện ảnh ngoại, sinh viên ra trường nhất định phải chạy chọt vận động chiếm cho được một vị trí quản lý Nhà nước, người trẻ học đòi làm nhà kinh doanh hái ra tiền mà không chân chính...Thật ra đó cũng là những hình mẫu, nhưng lại là những hình mẫu xấu, thiếu nhân cách cao đến mà thanh niên nhất định không thể chấp nhận được.