ChúngTa.com

“Bộ binh, Bộ lễ,Bộ hình- ba Bộ đồng tình…".Câu ca dao ấy, bọn tôi đã được học đâu từ hồi học cấp II ( ngày nay gọi là Trung học cơ sở). Ấn tượng chính mà chúng để lại trong đầu óc là hành động lả lơi chòng ghẹo của mấy vị tai to mặt lớn. Người ta thưởng thức nó với bao niềm khoái trá. Lạ cho mặt sắt cũng ngâyvì tình,ra các ông hét ra lửa cũng không thoát khỏi sức hấp dẫn của khuôn ngực phụ nữ. Hồi ấy nói chung chỉ nghĩ được vậy. Nhưng hôm nay tôi lại muốn khuyên đó cho hai chữ đồng tình. Nó lột tả được sự ăn ý nhịp nhàng của cả một bộ máy, trong những công việc không đâu. Tức chính nó làm cho đôi sáu tám này trở thành một thứ thần cú in mãi vào trí nhớ.

Sở dĩ nghĩ vậy, vì vào những ngày này, người dân đang bắt gặp một sự đồng tình tương tự. Bộ máy Nhà nước cũng từ dân mà hình thành nên. Các cơ quan Nhà nước có những sai sót trong hoạt động là việc bình thường. Rồi sau khi làm sai, có chuyện người dân thắc mắc muốn đi hỏi thêm cũng là bình thường nốt. Mà hỏi ởđâu, lại hỏi ở chính Nhà nước chứ cỏn ở đâu nữa? Đã bao nhiêu lần, người dân sau khi thẩm tra mới biết mình sai, và khi ấy thì họ hoàn toàn tin tưởng chấp nhận.

Nhưng gần đây đang thấy nảy sinh một tình trạng ngược lại. Là nhiều khi một cơ quan Nhà nước có sự làm sai, việc đã trái lè lè song khi đi thắc mắc, thì dân chỉ nhận được một sự trả lời chiếu lệ. Không ai để ý. Lờ đi, coi như không biết. Bẻ hành bẻ tỏi, hỏi căn hỏi vặn rồi xếp xó. Chẳng những thế trong nhiều trường hợp thấy rõ dấu hiệu thông đồng, bao che lộ liễu. Cấp trên dung dưỡng cấp dưới. Cấp ủy có công văn bênh chính quyền. Tòa án được chỉ đạo để "cãi” cho đủ loại cơ quan khác nhau. Hóa ra cái sự nhất trí mà ta tưởng là chỉ cóở thời phong kiến xưa, giữa "BộBinh, BộLễ, BộHình" nay lại "tái xuất giang hồ" trong thời hiện đại, mà công khai và liều lĩnh hơn bao giờ hết.~

Nói cho cùng thì cái sự đồng tình ở trên cũng là dễ hiểu. Nhiều khi đã có cả sự thỏa thuận ngầm từ trước, kẻ có lỗi đã cài dặt đủ các ban bệ, phương án ăn chia rõ ràng. Mà không thế đi nữa thì tâm lý tự nhiên của con người ta là "thân cò cũng như thân chim" - các nhân viên Nhà nước nghĩ rằng bảo vệ đồng nghiệp là bảo vệ chỉnh mình. Ấy là không kể trong thâm tâm người tà đã mệt mỏi quá. Ai mà chẳng có lúc khuyết điểm. Nếu mà lôi hết mọi việc ra thì lấy ai làm việc nữa?

Trong các triều vua xưa, nhà Nguyễn là triều đại chịu khó làm sử hơn cả. Đọc một bộ sử địch in ra đến mấy ngàn trang như Đại Namthực lục,người ta thấy mấy ông vua đầu tiên của thời Nguyễn là những người rất giỏi trong việc cai trị. Ví dụ như Minh Mạng. Ông này nắm quan chức tới tận cấp huyện chứ không phải chi cấp tỉnh. Trong khi sâu sát tới từng người như vậy, ông sớm hiểu ra một sự thực: quyền lực hay bị lạm dụng. Tức là quan chức các cấp, nếu không cô sự răn đe, rất hay nhũng nhiễu dân lành. Và ngăn chặn cái sự nhũng nhiễu là việc đầu tiên, mà một vị minh quân cần làm, trong khi theo dõi các loại quan ở triều đình cũng như ở các địa phương.

Chẳng lẽ một cách nhìn sáng suốt như thế không đáng cho chúng ta học theo? Người ta hay nói sự hiểu biết về quá khứ giúp con người dễ dàng chịu đựng những bất công trong hiện tại. Nhưng trong trường hợp này còn có gì hơn thế. Tôi ao ước có những nhà nghiên cứu lịch sử trình bày lại kinh nghiệm trị nước của cha ông để người nay có dịp học hỏi.