ChúngTa.com

Sự kiện tổ chức National Geographic Maps thuộc Hội địa lý Quốc gia Mỹ (National Geographic Society – NGS) thể hiện quần đảo Hoàng Sa (có tên quốc tế là Paracel) là Tây Sa thuộc Trung Quốc trên dịch vụ bản đồ trực tuyến của tổ chức này tiếp tục gây nhiều phản ứng trong giới học giả Việt Nam. Vấn đề đặt ra là trước sự kiện xâm phạm nghiêm trọng đến chủ quyền của Việt Nam, chúng ta phải đối phó ra sao?

Tính pháp lý của bản đồ

Hội Địa lý Quốc gia Mỹ (NGS), như Đại sứ quán Mỹ tại Việt Nam cho biết “là một công ty tư nhân và không liên kết gì với Chính phủ Mỹ, do đó các tài liệu do công ty đưa ra không phản ánh chính sách của chính phủ Mỹ”. Còn National Geographic Maps, cơ quan trực thuộc hội, thì tự giới thiệu về họ trên website riêng như một đơn vị tư nhân chuyên kinh doanh bản đồ, số tiền thu được nhằm mục đích phi lợi nhuận. Những bản đồ mà National Geographic Maps đăng tải trên mạng đều không ghi chú nguồn hay cơ quan chịu trách nhiệm lập.

Trao đổi với Pháp Luật TP.HCM, TS Nguyễn Trường Giang (Ban Biên giới Chính phủ) cho rằng bản đồ mà NGS phát hành trên mạng này “không có một chút giá trị pháp lý nào” và sẽ không bao giờ là bằng chứng chống lại Việt Nam nếu như tranh chấp về chủ quyền đối với Hoàng Sa - Trường Sa được đưa ra Tòa án Quốc tế. Ông giải thích, về nguyên tắc, việc sản xuất bản đồ phải do cơ quan có thẩm quyền, đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn kỹ thuật thì mới được coi là chính thức. Ở Việt Nam, cơ quan đó là Cục Bản đồ. Mọi bản đồ xuất bản trên lãnh thổ Việt Nam cũng phải được cấp phép từ cục này, ghi chú rõ “ai in, ngày tháng, số giấy phép”, như thế mới là “chính thống”.

“Đây thuần túy là việc một trang web đưa tin sai, mà sai thì ta yêu cầu họ chỉnh sửa. Sẽ chỉ là vấn đề nghiêm trọng nếu phát biểu “Tây Sa thuộc Trung Quốc” là một phát ngôn của Bộ Ngoại giao một quốc gia nào đó, hay một thông báo phản ánh quan điểm chính thức của nước đó” - ông Giang nhấn mạnh.

Một tiến sĩ luật (yêu cầu giấu tên) từng là thành viên đoàn đàm phán về biên giới của Chính phủ cũng cho biết nếu đưa ra Tòa án Quốc tế thì “chẳng ai giải quyết tranh chấp chủ quyền dựa vào bản đồ của tư nhân hay một tổ chức phi chính phủ cả. Ngay cả những bộ cổ sử cũng chỉ được coi như tài liệu tham khảo mà thôi”.

Đối phó với những vụ tương tự

Tuy thế, lỗi của bản đồ mà NGS phát hành vẫn rất nghiêm trọng. Bởi NGS là một tổ chức có uy tín được thừa nhận trên phạm vi quốc tế, những gì họ xuất bản đều có thể là nguồn tài liệu tham khảo có sức nặng.

Mỗi năm trên thế giới đều có vô số bản đồ được sản xuất bởi các tổ chức nghiên cứu tư nhân, các công ty tư nhân. Theo ông Giang, những sai sót như của NGS hoàn toàn có thể xảy ra. Hướng xử lý trong những trường hợp này là “thuyết phục, nhắc nhở để họ sửa lại”. Với những cơ quan lớn, có uy tín như NGS thì nhà nước có thể trực tiếp lên tiếng. Còn với các tổ chức ít ảnh hưởng hơn, như các công ty du lịch, lữ hành ở nước ngoài thì mọi cá nhân, tổ chức Việt Nam đều có thể có ý kiến với họ. “Thậm chí nếu một trường đại học ở Mỹ phát hành tài liệu nói rằng Hoàng Sa - Trường Sa thuộc Trung Quốc thì sinh viên Việt Nam học ở đó cũng hoàn toàn có thể khiếu nại, phản đối chứ” - ông Giang nói.

Đồng tình, vị tiến sĩ luật giấu tên nói trên phân tích: Dù NGS là một tổ chức khoa học tư nhân nhưng khi nghiên cứu của họ mang tính phán xét thiên vị, ảnh hưởng tới chủ quyền của quốc gia khác thì nhà nước của quốc gia bị tổn hại cũng cần phải lên tiếng. “Tôi cho rằng phía Việt Nam - Bộ Ngoại giao, Cục Bản đồ, Liên hiệp Các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam - đều rất nên lên tiếng phản đối chính thức”.