ChúngTa.com

Nhiều người đã từng đi tham quan nước ngoài đều nhận thấy. Ở Hà Nội hành vi mất an ninh trật tự, gây ô nhiễm môi trường, hàng quán lộn xộn... tại nơi công cộng, đặc biệt tại các khu di tích, điểm du lịch văn hóa còn tồn tại nhiều. Nguyên nhân chính của tình trạng này vẫn là do ý thức của người dân. vì vậy việc tuyên truyền, giáo dục ý thức văn minh đô thị là rất cần thiết.

Từ những hành vi thiếu văn hóa…

Thựctế cho thấy, có một số người Hà Nộichưa có ý thứccáctrong việc giữ gìn vệ sinh nơi công cộng, đặc biệt việc vứt rác thải một cách bừa bãi đang trở thành hành vi phản văn hóa đáng báo động. Hầu như ở bất kỳ đâu: trên vỉa hè, trong công viên, trên đường phố hay cả trong các quán ăn sang trọng... người ta vẫn vứt rác thải một cách rất vô tư. Dường như mọi người cho rằng việc giữ gìn vệ sinh nơi công cộng là việc của ai đó chứ không phải của mình. Họ không ý thức được rằng, hành động như vậy không những là một cách hành xử văn hóa với môi trường. với cộng đồng mà còn làm cho tâm hồn con người trở nên cao đẹp hơn, trong sáng hơn.Thế nhưng, tại sao nhiều người vẫn thờ ơ và vô cảm? Thật đau lòng khi thấy người ta cứ vô tư quăng chuột chết ra đường. Sau bệnh vứt chuột chết, người thủ đô còn mắc một nan y nữa là “tiểuđường". Nhiều bờ tường (nhất là nhà hoang)suốt ngày có mùi khai, giờ có đỡ chút ít nhưng vẫn còn. Do đó, HàNội phải tìmcách chữa trị các căn bệnh này mà cơ bản là cần phải nâng cao ý thức của người dân.

Mới dây, tôi mới có dịp đưa cô cháu ra thăm HàNội. Địa điểm đầu tiên tôi đưa cô đi thăm là HồHoànKiếm. So với nhiều năm trước đây, tình trạng ăn xin, bán hàng rong, đeo bám khách du lịch đã giảmnhiều,thế nhưngvẫn còn khá nhiều điều bức xúc. Mấy anh chị thợ chụp ảnh đang lang thang quanh hồ,nhìn thấy hai chú cháu sang đường từ xa vội vàng chạy tới phía chúng tôi. Không cần để ý xem chúng tôi có nhu cầu chụp ảnh hay không, họ đứng chặn trước mặt chúng tôi mời chào nhiệt tình tới mức sỗ sàng. Chúng tôi kiên quyết từ chối vì đã có máy ảnh, nhưng vẫn còn một hai chị đi theo, giới thiệu về các bức ảnh của mình đã chụp cho khách, níu kéo chúng tôi.

Xưa kia các bà đi chùa, bao giờ bà cũng mặc áo dài, thân thể và tinh thần sạch sẽ. Thói quen đó bây giờ còn rất ít người giữ. Một thời gian, các sư, vãi ở chùa "thất kinh" khi người ta đến lễ chùa mặc cả quần soóc, váy ngắn, thậm chí cả quần áo ngủ. Hương đốt tràn lan từng bó lớn, cắm trong các bát hương chưa hết, họ cắm cả vào những gốc cây, lỗ gạch. Vàng mã thì đất vô tội vạ. Chùa chiền luôn là chốn gửi gắm tâm linh của người Việt. Không phải mọi người HàNội đều theo đạo Phật, nhưng thói quen lễ chùa đã trở thành một nét sinh hoạt lâu đời. Nhiều vị sư trụ trì đã than vãn về tình trạng này, nó vừa làm mất đi sự tôn nghiêm vốn có của nhà chùa còn là sự lãng phí không cần thiết.

Hiện nay, gần như mọi hành vi ứng xử do cơ quan. tổ chức và người dân có thiện chí nêu ra đều bị coi là áp đặt chứ chưa phải từ nhu cầu thật sự của bản thân mỗi người dân. Mà đã áp đặt thì dù vô tình hay hữu ý, đều bị người ta tìm cách đối phó và chấp hành một cách hình thức, máy móc. Khó có thể điểm ra được bao nhiêu cách ứng xử đối phó diễn ra hàng ngày xung quanh chúng ta. Ví dụ như để đối phó với việc cảnh sát giao thông phạt xe máy chở ba người trở lên, thì cách 100 - 200m, người lái xe giảm tốc độ và thả một người xuống đi bộ qua mặt cảnh sát giao thông, sau đó lại lên xe đi tiếp. Để tránh nhà chức trách bắt gặp vứt rác ra đường, người ta vứt lén lút hoặc vừa đi xe vừa vứt. Hay để che giấu việc túm tụm nói xấu thầy cô thì khi thầy cô đi về phía mình, cả nhóm đều phát "tín hiệu” cùng chắp tay "chào thầy, chào cô ạ!"...

Ông Phạm Quang Long - Giám đốc Sở Văn hóa Thông tin cho biết: "Nói chỉ tiêu cụ thể thế nào là người Hà Nội văn minh, thanh lịch theo tôi là rất khó. Chất văn minh, thanh lịch tự nó toát lên như người đẹp, như hoa hậu phải qua cảm nhận nhiều hơn là qua số đo các vòng. Hiện nay có thực trạng đáng buồn là nhiều cơ sở văn hoá của HàNội đã phải mở thêm các dịch vụ như phục vụ đám cưới, bán bia hơi... Lý do đơn giản là các cơ sở này không tự trang trải kinh phí hoạt động. Nhận xét về các vũ trường của HàNội hiện nay, tôi không thể cho rằng đó là những tự điểm văn hóa, tôi đã vào nhiều vũ trường của HàNội, đó thực chất là nơi để “đốt tiền".

… đến việc xây dựng ý thức văn minh

Văn hóa là các giá trị được hình thành từ cách ứng xử của con người, trong đó có cách ứng xử với môi trường sống xung quanh. Hàng ngày, từ nhà ra ngõ, tại bất cứ đâu, mọi người đều có thể bắt gặp những cái hay, cái đẹp, cái xấu, cái dở của văn hóa ứng xử. Khi tham gia bàn về vấn đề này, thật buồn khi thấy nó ì ạch đến thế, mà nguyên nhân quan trọng là chúng ta chưa tạo được nền tảng vững chắc cho văn hóa ứng xử. Mọi sự giáo dục từ gia đình, nhà trường đến những cuộc vận động trong xã hội, phần lớn mới chỉ mang tính chất giáo điều, khuyên răn, lý thuyết mà chưa làm cho mọi người nhận thức sâu sắc để trở thành tiềm thức rằng: Tại sao phải ứng xử như thế ứng xử như thế, người Hà Nội sẽ được gì và mất gì? Cách ứng xử mang tính áp đặt từ trên xuống và đối phó sẽ khiến cho việc thực hiện văn hóa ứng xử trở nên giả dối, bởi lời nói hay hành vi bên ngoài đã trái với thâm tâm thực nghĩ của người đang thực hiện hành vi ứng xử. Như thế không thể nói là ứng xử có văn hóa hay văn hóa ứng xử. Do vậy, nền tảng của văn hóa ứng xử chính là cái tâm trong sáng, lành mạnh của người ứng xử, là việc thực sự tôn trọng danh dự, nhân cách và lợi ích của người hoặc tổ chức, cộng đồng, môi trường được ứng xử. Đồng thời, tự mỗi người phải có lòng tự tôn, tự trọng và trách nhiệm với người và đối tượng được ứng xử, đó chính là lẽ sống, cách sống và tư chất cần có của người Hà Nội thanh lịch, hiện đại.

Dẫu biết rằng để thay đổi ý thức của con người là một việc không đơn giản, không thể ngày một ngày hai, nhưng để bảo tồn, phát huy và xây dựng người Hà Nội thanh lịch, hiện đại, chúng ta cần phải có biện pháp giáo dục kiên trì và có tính thuyết phục về ý thức, cách ứng xử, hành vi có văn hóa ngay từ trong các nhà trường, ở các tổ dân phố, khu dân cư, nơi công cộng... Có như vậy, người HàNội mới thật sự văn minh và thanh lịch. HàNội của chúng ta là thành phố vì hòa bình, thành phố xanh - sạch - đẹp. Nhưng để giữ được điều đó rất cần ý thức của mọi người và cả của các cơ quan quản lý. Đã đến lúc, người HàNội cần phải sống xứng đáng hơn với đất kinh kỳ từ ý thức và hành động bảo vệ môi sinh. Được biết, thành phố đang tuyên truyền phát triển văn hóa và xây dựng người Hà Nội thanh lịch, hiện đại, nên chăng chúng ta cần có những biện pháp tuyên truyền, giáo dục ngay từ trong ý thức của mỗi người dân đang sinh sống, học tập và làm việc ở Thủ đô. Bởi, từ ý thức tốt sẽ dẫn đến những hành vi đẹp.

Chương trình phát triển văn hóa, xây dựng người HàNội thanh lịch, văn minh, thiết thực kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long - HàNội là đề tài được nhiều người quan tâm. Cùngvới phát triển kinh tế, trong những năm gần đây, nhiệm vụ xây dựng văn hóa, xây dựng người HàNội thanh lịch, văn minh đã được xem trọng đúng mức, góp phần tạo dựng hình ảnh người HàNội năng động, sáng tạo. Tuy nhiên, nét đẹp thanh lịch, văn minh chưa trở thành nếp sống tự giác phổ biến, chưa thành thói quen của mọi người dân. Ông Trần Trọng Dực- Bí thư Huyện ủy Thanh Trì nêu rõ: "Không phải là nhận xét của riêng tôi, mà của rất nhiều khách khi về thăm Hà Nội, đó là nét đẹp văn hóa của người Hà Nội đang bị phai nhạt dần. Do vậy, đã đến lúc cần phải xây dựng các tiêu chí rõ ràng về văn hóa người Hà Nội văn minh, thanh lịch, nếu không chỉ vài năm nữa, chất người Hà thành sẽ phai nhạt dần và không thể nhận ra".

Để thực hiện chương trình có hiệu quả, theo ý kiến một số đại biểu Ban chấp hành Đảng bộ thành phố cần tập trung làm tốt công tác tuyên truyền, phổ biến, quán triệt để nâng cao nhận thức về xây đựng, phát triển văn hóa, hoàn chỉnh quy hoạch phát triển và phát huy hiệu quả hoạt động của hệ thống thiết chế văn hóa từ thành phố đến cơ sở, bảo tồn, tôn tạo, xây mới và phát huy tác dụng các giá trị văn hóa tiêu biểu của thủ đô, phát triển hệ thống thông tin đại chúng, phát thanh truyền hình, báo chí, xuất bản... nhằm giáo dục ý thức văn hóa cho nhân dân.