Ai cũng thật bụng nghĩ, mình phải chịu trách nhiệm trước cấp trên: Đúng rồi, ai cũng phải chịu trách nhiệm trước cấp trên, chỉ có điều ai ấy là ai. Ví dụ, ai ấy là tôi, một cán bộ Nhà nước, thì cấp trên trực tiếp của tôi là thủ trưởng cơ quan, gọi là Giám đốc, trên Giám đốc là Bộ trưởng, trên Bộ trưởng là Thủ tướng. Thủ tướng chịu trách nhiệm trước Quốc hội, mà Quốc hội thì có nhiệm kỳ, 5 năm dân mới bầu, thế nên Thủ tướng cũng có nhiệm kỳ, đến rồi đi, Bộ trưởng cũng có nhiệm kỳ, đến rồi đi, Giám đốc cũng có nhiệm kỳ, đến rồi đi. Hết nhiệm kỳ, các quan chức ấy đều đi hết. Nhân dân với những vấn đề của họ thì muôn đời ở lại cùng đất nước.
Tôi lại cũng biết, những người có nhiệm kỳ vài năm ngồi ở các chiếc ghế hành chính kia đều tận dụng hết cỡ quyền lực hành chính của mình, xử lý mọi việc theo đầu óc đang có, với lương tâm đang có của mình. Hết nhiệm kỳ, họ ra đi, để lại chiếc nghế quyền lực và cũng để lại cả họ tên đã hằn trên chiếc ghế đó. Còn trách nhiệm thì sao nhỉ, họ để lại hay mang theo?
Thế kỷ XX để lại một tiền lệ này: Những vấn đề của quá khứ dù đã đem chôn rồi đều có thể khai quật lên phán xét. Thế kỷ XX đã dám ra lệnh truy nã Tổng thống, Thủ tướng, bắt ra hầu tòa, tống vào tù... Thế kỷ XX đã nhắn lại cho hậu thế lời cảnh báo về trách nhiệm. Không một ai được hưởng quyền lực mà để rũ bỏ được trách nhiệm kèm theo.
Là một cán bộ Nhà nước, tôi phải chịu tránh nhiệm "hữu hạn" trước những cá nhân ABC đang ngồi ở các chiếc ghế quyền lực hành chính, là một người làm khoa học trong lĩnh vực giáo dục gắn liền với Sự Sống của dân tộc, tôi không thể chỉ chịu trách nhiệm trước các cá nhân với nhiệm kỳ vài năm ấy. Hơn nữa, với đầu óc và lương tâm của người làm khoa học, tôi còn có trách nhiệm phán xét các cá nhân có quyền lực hành chính ABC ấy làm lợi hay gây hại cho giáo dục. Tuy nhiên, ở đây là sự đánh giá của cá nhân tôi, làm cơ sở cho tôi cư xử trong mỗi tình huống cụ thể và tôi phải chịu trách nhiệm về cách cư xử ấy.
