The Matrix - Ý nghĩa của từng nhân vật
Xem thêm:
- Autonomous Persona
- Ma Trận: Một nghiên cứu về giải thoát gông cùm ma vương
- Animatrix - Trong thế giới Ma Trận
NEO
Diễn viên: Keanu Reeves. Bắt đầu nổi lên từ bộ phim Bill & Ted’s Exellent Adventure, bùng nổ với vai diễn trong Tốc Độ và Điểm Vỡ, anh chàng diễn viên 38 tuổi Hawaii lai Á này (tên anh chàng có nghĩa trong tiếng Hawaii là “ngầu nhứt”) phù hợp với mọi loại vai, từ hành động đến tình cả, từ nam tính đến…đồng tính. Đóng Ma trận cả ba phần đã làm Keanu Reeves gãy cổ, gãy xương, gãy chân, thương tích đầy mình, bù lại anh nổi tiếng và võ công cũng…đầy mình!
Ý nghĩa cái tên: Neo là cách chơi chữ của The One (người số một). Còn Anderson (tên thật của Neo) có nghĩa là Con trai của Người, cách thường gọi của Jesus.
Những câu nói:
Đã bao giờ bạn có cảm giác mà bạn không dám chắc ở đâu đó rằng bạn đang thức hay còn mơ?
Ma trận là gì?
Tại sao chuyện này lại xảy dến với tôi? Tôi đã làm gì?
Yeah, nghe có vẻ là một thoả thuận hay đó chứ, nhưng tôi có một cái còn hay hơn. Nếu tôi cho anh một ngón tay (giơ ngón giữa ra) và anh đưa cho tôi điện thoại để gọi thì sao nhỉ?
Wo
Tôi không biết tương lai. Tôi không đến đây để nói chuyện này sẽ kết thúc thế nào, tôi đến đây để nói nó đã bắt đầu ra sao
Phần trước thế nào: Neo, một hacker trên mạng khám phá ra rằng thứ mà anh nghĩ là thế giới thực hoá ra chỉ là một chương trình vi tính có tên gọi Ma trận. Sau khi gặp Morpheus, anh được đánh thức dậy trong thế giới thực và nhận ra mình là the One, người có thể làm thay đổi code của Ma Trận bằng ý chí.
Phần nay ra sao: Anh ta không mò mẫm những năng lực của mình: Neo phát huy hết khả năng siêu nhân. Anh yêu Trinity và khám phá nhiều bí mật về thế giới ảo của ma Trận.
TRINITY
Diễn viên: Carrie-Anne Moss. Cô bắt đầu biết đóng phim từ năm 11 tuổi, trở thành ngừơi mẫu năm 20 tuổi và được đóng một phim truyền hình cũng mang tên…Ma Trận! Vai Trinity này đem lại cho Carrie sự nổi tiếng: đây là một trong 50 nhân vật tiêu biểu của lịch sử điện ảnh do tạp chí Empire bình chọn.
Ý nghĩa cái tên: Trinity có nghĩa là Ba-trong-một. Nó hàm chứa bộ ba, như bộ ba The One – Morpheus - Trinity.
Những câu nói:
Anh đang tìm kiếm ông ấy. Tôi biết vì tôi cũng từng tìm kiếm một điều như thế và khi ông ấy tìm thấy tôi, ông ấy nói tôi thật sự không phải tìm kiếm ông ấy, tôi tìm kiếm câu trả lời. Đó là một câu hỏi dẫn dắt chúng ta, Neo. Đó là câu hỏi dẫn anh đến đây.
Câu trả lời ở ngoài kìa, Neo. Nó đang tim kiếm anh. Và nó sẽ tìm ra anh. Nếu anh muốn thế.
Phần trước thế nào: Một hacker từng xâm nhập vào cơ sở dữ liệu của NSA và Morpheus đã “thức tỉnh” cô từ lâu. Trinity là một trong những thành viên ưu tú của con tàu Neb. Với sự giúp đỡ của Tiên tri, Trinity giúp Neo nhận thức anh chính là the One khi tiết lộ rằng người cô yêu sẽ chính là the One. Nụ hôn của Trinity giúp anh sống lại để chiến đấu trong trận chiến cuối cùng của bộ phim trước.
Phần này ra sao: Cô và Neo đã ngủ với nhau, và sự linh tính của Neo đã báo trước: Trinity sẽ chết.
MORPHEUS
Diễn viên: Laurence Fishburn. 42 tuổi, Laurence được nhớ tới trong vai Othello trong bộ phim Othello dựa theo tác phẩm của Sheakspear. Anh tham gia từ truyền hình, điện ảnh đến sân khấu kịch và từng đoạt giải Emmy, Tony cho nam diễn viên xuất sắc nhất và nhận đề cử Oscar cho phim What’s Love Got To Do With It?
Ý nghĩa cái tên: Trong tiếng Hy Lạp, Morpheus là vị thần của giấc ngủ và giấc mơ.
Những câu nói nổi tiếng:
Chào mừng đến thế giới thực
Hãy nhớ, tôi chỉ nói sự thật, không có gì hơn
Bạn cảm thấy nó trong suốt cuộc đời mình, như là có gì đó không ổn với thế giới – bạn không biết nó là gì, nhưng nó như mảnh vụn nằm trong đầu bạn
Ma Trận nằm ở khắp nơi; nó ở khắp quanh đây, ngay cả trong phòng này. Bạn có thể nhìn thấy nó khi bạn nhìn qua cửa sổ của mình. Hoặc khi bạn bật TV lên. Bạn có thể cảm thấy nó khi bạn đi làm. Khi bạn đến Nhà Thờ. Khi bạn trả thuế. Đó là thế giới che phủ mắt bạn để đừng nhìn thấy sự thật.
Bạn đã bao giờ có một giấc mơ mà bạn thấy rất thật? Nếu bạn không thể thức dậy thì sao? Làm sao bạn biết được sự khác nhau giữa giấc mơ và thế giới thực?
Tôi cố giải phóng suy nghĩ của anh, Neo. Nhưng tôi chỉ có thể chỉ anh cánh cửa, anh phải tự mình đi qua.
Phần trước thế nào: thủ lĩnh của tàu Nebuchadnezzar, anh là một phần của một tổ chức con người chống lại thế giới máy móc. Định mệnh của Morpheus (như lời của Tiên tri nói) là tìm kiếm The one, người có năng lực siêu phàm khống chế được mã của Ma trận. Ma trận là một chương trình máy tính giảm lập thực tế ảo cả cuộc sống của con người, sản sinh ra người và dùng người làm năng lượng để nuôi sống chính cỗ máy đó. Bằng năng lực phi thường, The one sẽ giải phóng loài người. Vì thế, Morpheus tìm Neo, một hacker sống trong Ma Trận mà Morpheus tin tưởng rằng anh chính là The one. Morpheus hoàn toàn trung thành với niềm tin chính Neo là The One, bất chấp hy sinh tín mạng của mình để cứu Neo khỏi bàn tay của bọn Ma Trận. Khi Neo nhận ra mình chính là the One, anh đã giải cứu Morpheus khỏi tay bọn nhân viên Ma trận và đưa anh ta về trước khi con tàu bị các bọ Sentinel Ma trận tàn phá.
Phần này ra sao: Morpheus trở về Zion, thành phố thực cuối cùng của loài người và thuyết phục những phe phái khác, trong đó có phe của Niobe, vợ cũ của anh, tin rằng Neo chính là The One. Anh tiếp tục cùng phe Nổi Loạn quay lại Ma trận để giải cứu Người Làm Khoá.
ORACLE
Diễn viên: Gloria Foster. Thật đáng tiếc, bà đã mất ở tuổi 68 vào ngày 29/9/2001 khi vừa kịp hoàn thành vai diễn của mình trong tập 2. Vai diễn của Gloria nắm một ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong suốt chiều dài ba tập phim. Gloria từng đoạt giải Obie nữ diễn viên xuất sắc và tham gia một số phim như City of hope, Leonard Part 6, percy & Thunder, Atlanta Child Murders.
Ý nghĩa cái tên: Nhà Tiên Tri.
Câu nói:
Trở thành The one cũng giống như đang yêu, bạn không cần ai nói với mình rằng bạn dang yêu, bạn chỉ biết nó là thế, nó nằm trong nhận thức của mình.
Phần trước thế nào: Tiên Tri giúp Neo khám phá liệu anh ta có phải hay không phải là The one và cho anh ta lời khuyên, vài chiếc bánh trước khi đưa Neo lên đường.
Phần này ra sao: Bà ta nắm rõ và thấu hiểu hết mọi chuyện, tiên tri mà, nhưng vì bà là một nhân vật đặc biệt của Ma Trận. Bà là Mẹ của Ma Trận.
NHÂN VIÊN SMITH
Diễn viên: Hugo Weaving. Năm nay 43 tuổi, Hugo còn nổi bật trong vai Enroll, vua loài tiên trong phim Chúa Tể Những Chiếc Nhẫn. Anh còn một số phim khác như Proof (thủ vai một nhiếp ảnh gia mù), Babe (lồng tiếng cho con chó chăn cừu Rex).
Ý nghĩa cái tên: Một cái tên rất chung chung.
Những câu nói:
Nói tôi biết, ông Anderson: hay ho gì khi gọi điện nếu ông không thể nói?
Đừng bao giờ gửi một con ngừơi làm chuyện của máy móc.
Loài người là một dịch bệnh, là ung thư của hành tinh này. Các ngừơi là bệnh dịch và chúng ta là thuốc chữa.
Ngươi có biết Ma trận đầu tiên được thiết kế ra để trở thành một thế giới loài ngừơi hoàn hảo, không ai chịu đau khổ, nơi mọi ngừơi đều hưởng hạnh phúc. Rồi nó là sự tàn phá. Không ai đồng ý chương trình. Toàn bộ vụ gặt đều mất hết.
Phần trước thế nào: Sau khi thất bại trong việc ngăn chặn Neo trước khi anh ta tìm ra sức mạnh của mình, nhân viên Smith bị huỷ diệt bởi Neo ở cuối phim. Kết cục đó chỉ là tạm thời thôi, dĩ nhiên.
Phần này ra sao: Khát khao trở thành loài ngừơi, khát khao thống lĩnh, Smith giết cả những nhân viên khác để nhân bản hắn lên chống chọi với neo. Nói cách khác, Smith, một dạng virus của Ma Trận, đã được nâng cấp và lây lan nhanh khủng khiếp.
CYPHER
Diễn viên: Joe Pantoliano. Diễn viên này đã 52 tuổi, mắc bệnh khó đọc (đến năm 17 tuổi, anh chỉ đọc được sách lớp 3). Anh tham gia một số phim khá tiêu biểu như Memento, The Fugitive, idolmaker, Midnightrun, lồng tiếng cho phim Cats & Dogs…
Ý nghĩa cái tên: Liên tưởng đến Cyber, một kẻ sống ảo.
Câu nói:
Jesus, thật là một việc làm có đầu óc. Vậy là anh đến đây để cứu thế giới.
Phần trước thế nào: Cũng được Morpheus thức tỉnh, để nhận ra rằng anh ta đang sống trong mơ. Cypher thích trinity, ghen ghet Neo và cuối phim, anh ta quyết định thà sống trong mơ mà có tất cả còn hơn sống thực mà thiếu thốn, vì thế Cypher phản bội là Neb và giúp Smith bắt cóc morpheus, tìm cách giết Neo.
Phần này ra sao: Chết ngắc từ tập trước rồi còn đâu.
NHỮNG NHÂN VẬT MỚI
NIOBE
Diễn viên: Jada Pinkett Smith. Đây là vợ của will Smith, người lẽ ra sẽ đóng vai Neo nhưng từ chối vì không biết làm sao mà đánh võ!
Ý nghĩa cái tên: Niobe trong tiếng Hy lạp có hai nghĩa: thứ nhất là một người phụ nữ đạo đức được thần Zeus ăn nằm, nghĩa thứ hai là con gái của Tantalus và vợ của Amphion, ngừơi đã hoá đá trên ngọn núi Sipylus sau cái chết của những đứa con.
Vai trò: Niobe là thuyến trưởng của Logos, con tàu không gian nhanh nhất và nhỏ nhất trong lực lượng nổi loạn. Cô từng là vợ của Morpheus và nay đang yêu tướng Lock.
LINK
Diễn viên: Halrold Perrineau Jr. Đóng cùng Penelope Cruz trong phim Woman On Top. Một số phim khác gồm Romeo + Juliet 96, The Edge, Smoke (được đề cử nam diễn viên phụ tại LHP Tinh thần độc lập)
Vai trò: Bạn gái anh ta là Zee. Anh ta vừa tình nguyện gia nhập cùng Morpheus, Trinity và Neo sau khi hai người anh của Zee bị giết trong phần đầu.
PERSEPHONE
Diễn viên: Monica Bellucci. Cô đào đẹp tuyệt của Ý này nổi tiếng trong phim Malena. Cô từng hôn Keanu Reeves trong phim Bram Stoker’s Dracula.
Ý nghĩa cái tên: Trong thần thoại Hy Lạp, Persephone là con gái của Zeus, vua của các vị thần, và Demeter, nữ thần sinh sản. Persephone bị vua địa ngục Hades bắt cóc để làm nữ hoàng, chỉ được phép trở lại trần gian mỗi năm một lần.
Vai trò: Persephone là vợ của Merovingian, ngừơi môi giới quyền lực của Ma trận. Cô ghen với Trinity và tìm mọi cách quyến rũ Neo. Persephone đã bán đứng chồng để có được nụ hôn của Neo...
MEROVINGIAN
Diễn viên: Lambert Wilson. Nam diễn viên người Pháp từng đóng rất nhiều phim. Phim đầu tiên là Julia (1977). Anh cũng đóng cùng các diễn viên Hollywood như Sean Connery (Five Days One summer) và Jodie Foster (The Blood of others). Sắp tới, Wilson có mặt trong phim Timeline.
Ý nghĩa cái tên: Merovingian là dòng dõi vương triều nước Pháp từ thế kỷ thứ 5 đến thế kỷ thứ 8 sau công nguyên.
Vai trò: Môi giới quyền lực trong thế giới Ma trận, tay chân của Merovingian là những vệ sỹ, ma quỷ và cả anh em song sinh Bạch tạng. Merovingian yêu thích những thứ xinh đẹp, chẳng lạ gì vợ hắn cũng quá xinh đẹp!
KEYMAKER
Diễn viên: Randall Duk Kim. Đóng khá nhiều phim và kịch, tiêu biểu như The Replacement killers, Anna and the King và nhận giải tony cho vai diện trong vở kịch Broadway The King and I.
Ý nghĩa cái tên: người làm khoá. Oâng giữ một “chiếc khoá đặc biệt được làm ra dành riêng cho Neo”.
Vai trò: Là phần ngẫu nhiên trong bài toán Ma Trận, ông nắm giữ câu trả lời của một phần Ma Trận, mở lối vào thế giới ảo mà không cần thông qua ngõ điện thoại. Bị giam giữ trong ma trận do hai con ma bạch tạng canh phòng, Keymaker được trinity giải cứu trong cuộc rượt đuổi ngoạn mục trên xa lộ.
TWINS
Diễn viên: Neil và Adrian Rayment. Đây là bộ phim đầu tiên họ tham gia, nhưng kỹ năng võ nghệ của họ làm bộ phim trở nên hấp dẫn cực kỳ. Cả hai đều là các võ sư karate chuyên nghiệp, tập luyện các môn võ như Karate Do, Kudo Shin-Kai, Thái Cực Quyền và đấm bốc. Hai anh em đã từng đóng một số phim truyền hình.
Vai trò: Hai con ma song sinh bạch tạng của Merovingian được giao nhiệm vụ canh phòng Keymaker. Chúng có thể biến hình, xuyên tường khôn luờng.
ZEE
Diễn viên: Nona Gaye. Cô xuất hiện bên cạnh Will Smith trong bộ phim Ali. 3 tuần tuổi, Nona đã lên sàn diễn với ba mình, nghệ sĩ nhạc soul huyền thoại Marvin Gaye. Năm 1992, Gaye ra album đầu tiên và được đánh giá rất cao. Cô còn làm ngừơi mẫu cho hãng Armani và Gianni Versace.
Vai trò: Bạn gái của Link và chị gái của hai anh em bị giết ở tập phim trước. Lẽ ra vai này thuộc về ca sĩ Aaliyah.
SERAPH
Diễn viên: Sing Ngai. Anh tham gia khoảng 30 phim với các đạo diễn chuyên làm phim Hồng Kông như Hồng Kim Bảo, Từ Khắc, Viên Hoà Bình. Nói thông thạo tiếng Anh, Hoa, từng là thành viên của đôi Cascadeur của Hồng Kim Bảo, đóng chung với Lý Liên Kiệt…
Vai trò: Vệ sỹ của Tiên Tri. Anh ta thử sức với Neo để xem Neo có đúng là the one hay không. vai này lẽ ra thuộc về Lý Liên kiệt, nhưng vì Jet Li đòi catsê cao nên đã bị mất vai.
TƯỚNG LOCK
Diễn viên: Harry Lennix. Anh chủ yếu đóng kịch và là giáo viên trường công, tham gia một số phim độc lập.
Vai trò: Tướng lĩnh của Zion nhưng đối đầu với Morpheus vì chuyện tình với Niobe.
GHOST
Diễn viên: Anthony Wong. Đóng trên 30 phim truyền hình ở Úc, tiêu biểu như Water Rats, Spellbinder 2, Dr. Jekyll and Mr. Hyde, Embassy.
Vai trò: Bạn thân nhất của Niobe trên tàu Logos. Luôn đi bên cạnh Niobe để bảo vệ cô.
THE KID
Diễn viên: Clayton Watson. Nam diễn viên 25 tuổi này xuất hiện trong phim truyền hình úc High Flyers và sắp ra mắt với phim Under the Radar.
Vai trò: Được Neo cứu mạng, anh chàng mê tít và lẽo đẽo theo sau Neo bất kể khi nào có thể.
LÃNH SỰ HAMANN
Diễn viên: Anthony Zerbe. Nam diễn viên 67 tuổi này có mặt trong các phim như Star Trek: Insurrection, The Dead Zone, License to Kill và nhiều phim hành động khác
Vai trò: Lãnh sự quản lý tình hình chính trị ở Zion.
MỐI LIÊN HỆ GIỮA MA TRẬN VÀ ĐẠO THIÊN CHÚA
(Bài viết này hoàn toàn không có ý xúc phạm đến tín ngưỡng, mong ai đó theo đạo đừng giận, nếu có gì sai xin đính chính)
NEO
Nhân vật chính của bộ phim ít nhiều liên hệ đến Jesus. Neo là một cách liên tưởng đến the One trong suốt bộ phim - the One là người giải phóng loài người, hay nói cách khác, là Cứu thế.
Những người đạo Chúa chờ đợi một "cuộc gọi" từ Thượng Đế để có lời khuyên mình nên làm gì. Khán giả cũng dễ dàng thấy Neo nhận được một "cuộc gọi" đến từ chiếc điện thoại di động được gửi bằng hãng FedEx ngay ở đoạn đầu phim (Morpheus gọi)
Tên thật của Neo là Thomas Anderson. Đây là một cái tên nhuốm sặc màu đạo Thiên Chúa. Những người di dân Châu Âu đem theo cái tên Anderson để nói đến "Ander's son - Son of Anders". Anders, xuất thân từ tiếng Hy Lạp của andros, có nghĩa là "người", và, có lẽ đâu có vô tình, Anderson ám chỉ Con trai của Người, tức một cách gọi Jesus.
Thomas cũng là một tông đồ của Jesus. Người này không tin rằng Jesus sẽ hồi sinh. Thomas nói "Chỉ khi nào thấy, tôi mới tin". Và cũng thế, Neo đã không hề tin cho đến khi anh ta nhìn thấy những năng lực phi thường của chính mình.
bạn cũng đừng quên, chúa tái sinh và Neo cũng thế: anh ta được sinh ra một lần nữa trong Ma trận.
Bạn còn nhớ cảnh gần cuối, Neo làm cho Smith phát hào quang? Bạn có cảm giác liên tưởng đến hào quang mà những bức tranh về đấng cứu thế?
MORPHEUS
Theo kinh thánh có viết "Ta sẽ gửi một người đưa tin đến con để chuẩn bị cho con đường trước mặt con". Người đưa tin này là John the Baptist (người của giáo phái đạo tin lành). Cũng như John The baptist chuẩn bị con đường cho Jesus, Morpheus chuẩn bị lối đi cho Neo. "Tôi chỉ cho anh cánh cửa, nhưng anh phải tự bước qua"
Cũng trong thời đại của John The baptist, nhiều người tin rằng chính ông là the One, nhưng ông biết có một người còn quyền năng hơn cả mình. trong ma trận, cũng nhiều người tin rằng Morpheus là the one, nhưng Morpheus biết có một Neo sẽ trở thành the One để cứu hết thảy thế giới.
CHOI
Một nhân vật nhỏ trong tập đầu, nhưng câu nói của anh ta trong cuộc trò chuyện là thế này đây: Hallelujah, You're my savior,man. My own personal Jesus Christ"...Hì hì, không phải ám chỉ rõ ràng à?
TRINITY
Theo nghĩa rộng trong Kinh Thánh, Trinity bản thân nó đã có ý nghĩa Ba-trong-một: Cha, Con và Thánh Thần.
CYPHER
Cyphe không bao giờ thực sự tin Neo chính là một the One. Gương mặt của tên này khiến người ta nghĩ đến một nhân vật trong kinh thánh: Judas Iscariot, kẻ chẳng bao giờ xem Jesus là chúa. Cypher phản bội Neo bằng cách tiết lộ vị trí của Morpheus cho bọn nhân viên.
Judas nhận được 30 thỏi bạc, Cypher nhận được lời đề nghị trở lại ma trận. hắn chọn viên thuốc Xanh để đến với thế giới ảo huyền hoặc thay vì chọn thê giới thực/ Cõi niết bàn bằng cách uống viên thuốc đỏ, một cách nào dó liên tưởng đến thịt và máu của Chúa.
Neo và Cypher cũng từng uống chung một cốc nước mà theo trong kinh thánh cũng đã viết Chúa cùng uống chung cốc với kẻ phản bội người.
THE ORACLE
Trong Kinh thánh không ít lần nói đến những lời tiên báo của các nhà tiên tri. Oracle cũng xuất hiện như hình tượng của một nhà tiên tri đã dự báo trước sự xuất hiện của the One, cuộc sống, cái chết và sự hồi sinh của người này.
BỌN NHÂN VIÊN
Bọn này khiến người ta nghĩ đến quỷ Satan. Chúng ta hình tượng cua quyền lực, sự ảo tưởng mà con người ngày nay luôn tham vọng đạt đến và bị khống chế bởi chúng.
FREE YOUR MIND
Câu nói nổi tiếng của bộ phim, câu nói mà Morpheus đã dạy cho Neo để sống trong Ma trận. trong Kinh thánh, có dòng viết này "Then he opened their minds so they could understand the Scriptures"
ARCHITECT
Ông này là hình ảnh của Satan đang muốn thống trị thế giới loài người qua những trò quỷ thuật của mình như làm lay động lòng người. Tính cách của Satan là thế, nó muốn hủy hoại ý chí và tình yêu trong ta, trong phim, giống như nó đang muốn khuất phục Neo. Nếu Neo đồng ý lời đề nghị của nó thì chính là Zion sẽ bị tan tàng! Nhưng không, Neo không nghe theo lời dụ dỗ của Architect mà bước vào cánh cửa trở về để cứu Trinity. Đó chính là tình thương đã thắng. Điều này chính Architect cũng không thể ngờ tới, giống hệt như Satan cũng không bao giờ hiểu nổi tại sao...
Phần chính yếu mới là đoạn chót của bộ phim. Morpheous đã tưởng rằng mục đích của Neo là chấm dứt chiến tranh và giải phóng cho Zion. Nhưng không, Neo chỉ muốn chấm dứt tình trạng chiến tranh giữa con người và máy móc không phải bằng bạo lực. Anh ta đã làm cho trạng thái thù hận được thăng bằng trở lại mà cả 2 lực lượng đều vẫn hiện hữu ngang nhau. Giống y như Jesus đã làm cho dân Jews và Gentiles bao ngàn năm xưa!
Nội dung khác
Tại sao con người cần phải học?
15/09/2016Nguyễn Hữu ĐổngTìm kiếm danh phận
22/07/2011Nguyễn Văn Trọng7 phát hiện bất ngờ sau khi đọc nguyên tác "Hành trình về phương Đông"
03/08/2023Thái Đức PhươngNói với các doanh nhân: "Đỉnh của bạn đâu" để có được...
03/08/2023Nguyễn Tất ThịnhThiên thần” vỗ về những đêm dài thao thức.
03/08/2023Tiểu Mai"Đỉnh Ngu" từ Hiệu ứng Dunning & Kruger
05/06/2022Ngọc Hiếu“Gã nhà quê làm thương hiệu”
25/04/2005Văn hóa đọc cho thiếu nhi - cần không?
09/07/2005Phan ĐăngCon người hiểm độc
01/01/1900Phạm QuỳnhCơ hội thứ tư - toàn cầu hóa
18/04/2004Nguyễn Trần BạtThấy gì qua lối sống sinh viên thời nay?
21/10/2003Trương HiệuBa yếu tố làm nên thành công của doanh nhân
29/07/2005Nguyễn Trần Bạt