ChúngTa.com

Trong cuốn tiểu thuyết Alexis Zorba,Con Người Hoan Lạc, Nikos Kazant- zakis đã thật tài tình khi dựng một cặp bài trùng có tính cách trái ngược nhau: người kể chuyện - một trí thức trẻ tuổi, còn bạn đồng hành của anh là một lão công nhân già thất học.

Anh chàng trí thức là một con mọt sách, luôn chìm đắm trong những dòng suy nghĩ bất tận mà quên sống, theo đuổi những tư tưởng ảo vọng và triết lý cao siêu mà hờ hững với cuộc đời. Anh buớc đi với một tâm hồn đầy hồ nghi, mặc cảm, chán chường với cái đầu tỉnh táo của một anh chủ tiệm tạp hóa luôn tính toán, thận trọng. Còn lão Zorba, ngược lại, là con người hoàn toàn hồn nhiên, giản dị và nồng nhiệt. Lão sống mạnh mẽ, say sưa tận hưởng mọi lạc thú trong đời bằng một thứ bản năng nguyên sơ, phá bỏ mọi thứ ràng buộc, khiên cưỡng. Lão nhận thấy linh hồn trong vạn vật, trong một giọt mưa rơi, trong một đóa hoa dại... Lão nhận thấy thế giới bằng bản thể riêng biệt, bằng thân xác, trí óc và tất cả các giác quan. Lão như một con rắn luôn tiếp xúc và hòa làm một với Mẹ Đất, trong khi người bạn đồng hành của lão chỉ là con chim đầu óc rỗng tuếch bay trên không.

Và thật ngạc nhiên, một lão công nhân chưa từng được cắp sách đến trường lại có thể cho một anh trí thức mọt sách vô vàn những điều mới mẻ trong cuộc sống. Nhờ Zorba mà lần đầu tiên chàng trí thức trẻ tuổi có thể nhận ra hương thơm và màu sắc của biển cả, nhận ra một bữa ăn là điều thú vị biết bao. Những ý niệm trừu tượng mang tính triết học qua những câu chuyện của Zorba trở nên đơn giản và dễ hiểu. Ngôn ngữ của lão sống động, khiến người ta ngạc nhiên và thú vị, đó là một thứ ngôn ngữ hài hước, dí dỏm, hoạt kê, một thứ ngôn ngữ thô ráp và sần sùi nhưng đầy sức sống khác sản vài thứ ngôn ngữ sách vở sáo rỗng nhợt nhạt. Trong chuyến đồng hành, cả Zorba và chàng trí thức trẻ tuổi đều nhận ra cái hố thẳm của hư vô. Nhưng khác với chàng trí thức chỉ kéo lê đời mình đi về phía cuối đường đời trong sự u sầu, chán chường, Zorba đã chọn cách đi tới hố thẳm trong niềm vui sướng và lạc quan. Người trí thức nhận ra, bấy lâu nay, anh đã cố dựng lên một hàng rào quanh cuộc sống chật hẹp của mình, cố đưa cuộc đời mình đi theo một con đường mòn, theo những lề thói và tuân thủ những quy tắc trật tự và an toàn. Ở bên cạnh Zorba, anh chàng trí thức nhận thấy mình đang phí hoài cuộc đời, để nó trôi đi trong những xung đột giằng co triền miên không dứt. Anh đã quên sống, quên yêu, quên cười, khi ngày này qua ngày này qua tháng khác cứ mê mải tự vấn: ý nghĩa cuộc đời là ở đâu? Chỉ đến khi gặp Zorba, anh mới nhận ra, chính bản thân cuộc đời Zorba là một cuốn sách đáng đọc và thứ ngôn ngữ mà lão sử dụng mới chính là hệ thống chữ cái lớn lao đích thực giúp người ta nhận biết ý nghĩa cuộc đời.

Chuyển tải những triết lý sống sâu sắc qua mọt hình tượng nhân vật sinh động, chân thực, Nikos Kazantzakis đã khiến những tư tưởng triết học cao siêu, trừu tượng trở thành những khái niệm cụ thể dễ hiểu. Qua bản dịch thanh thoát, uyển chuyển của dịch giả Dương Tường, cuốn tiểu thuyết này mở ra cho bạn đọc một thế giới tinh thần lung linh sắc màu và đầy chất thơ. Zorba khiến ta nhận ra cuộc đời ngoài kia đẹp biết bao và hãy trải nghiệm đời sống bằng cách ôm, nếm, ngửi, vuốt ve nó… thay vì chỉ vùi đầu vào những trang sách khô khan, giáo điều.