ChúngTa.com

Cơn sốt vàng vô lý vừa qua góp thêm vào "bộ sưu tập" những ví dụ không nhỏ về tâm lý bầy đàn, thiếu tỉnh táo của người dân khi đối mặt với những tình huống thị trường bất thường. Chúng ta vẫn thiếu "võ" chống tin đồn cho dù đã trải qua nhiều bài học đắt giá. Điểm yếu này không chỉ xảy ra đối với những người dân bình thường mà ngay những cơ quan quản lý nhà nước.

Giá vàng đã tăng tới mức khó có ai dự đoán nổi, vượt xa giá vàng thế giới. Người ta không còn dùng từ nhẹ nhàng là "nhảy múa" để chỉ sự bất thường của nó mà đã gọi thẳng là "điên loạn". Nhưng chỉ sau một lời tuyên bố cho nhập khẩu vàng của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, vàng chưa nhập về, giá đã giảm đến kinh ngạc. Có người nói đùa, nếu Nhà nước cho xe tải ghi ngoài thùng là "Xe chở vàng" đi từ ngân hàng ra, đi loanh quanh rồi đi về thì giá vàng cũng giảm. Sự tăng giảm chẳng qua cũng vì tâm lý mà ra, không phải vì cung - cầu thực tế. Nhiều người ngậm đắng nuốt cay vì trót mất bình tĩnh lao vào cuộc chơi.

Không riêng gì thị trường vàng, ngoại tệ, bất động sản, ngay cả nông sản như gạo cũng nhiều phen "thất điên bát đảo" vì những tin đồn này tin đồn nọ; thực hư chưa rõ, nhưng người người cứ lao theo nhau như những con thiêu thân. Nói vậy để thấy rằng, tâm lý của số đông người dân bây giờ vẫn rất dễ bị tin đồn lay chuyển, thường hay a dua, thiếu chính kiến. Họ, vô hình trung đã góp gió làm nên cơn bão rối loạn thị trường. Những tác động xấu của nó đối với xã hội không hề đơn giản. Ngay như đợt tăng giá vàng bất thường vừa qua, nhiều người dân rất hoang mang, lo sợ; họ sợ bùng nổ lạm phát, mất giá đồng tiền, hò nhau rút tiền ngân hàng đi mua vàng, mua "đô". Rất may là "phong trào" này chưa gây ra những hậu quả lớn hơn. Điều này cho thấy, tầm quan trọng của việc đối phó với những tình huống như vậy.

Người dân đã thiếu "võ" chống tin đồn, nhưng các cơ quan nhà nước hiện nay cũng chưa giỏi trong khâu này. Ngay như đợt tăng giá vàng vừa rồi, phải mất hơn 4 ngày, Ngân hàng Nhà nước mới "tung chiêu". Tuy hiệu quả đem lại tức khắc, nhưng như thế cũng có thể coi là chậm. 6 năm về trước, chính Ngân hàng Nhà nước đã kịp thời "ra tay" giúp Ngân hàng ACB thoát khỏi hậu họa tin đồn "Tổng giám đốc bỏ trốn". Các chuyên gia ngân hàng hoàn toàn đủ trình độ nhạy cảm để phán đoán sự bất thường của thị trường ngay khi có những dấu hiệu đầu tiên. Trong đợt tăng giá vàng vừa rồi, chỉ cần xem diễn biến giá vàng bất thường ngày đầu tiên 6 và 7-11, Ngân hàng Nhà nước hoàn toàn có thể đưa ra giải pháp bằng những phát ngôn chính thức. Nhưng phải đợi thêm 4 ngày, Thống đốc mới ra tuyên bố giúp hạ nhiệt thị trường.

Sự phản ứng của ngành ngân hàng như vậy còn được coi là "nhanh và hiệu quả", một số lĩnh vực khác thậm chí còn rất chậm, nếu không muốn nói là chưa có "võ" đối phó như ngành bất động sản chẳng hạn. Cách đối phó mà chúng ta thấy hiện nay chỉ mang tính sự vụ, tự phát. Ở các nước phát triển, chỉ cần thị trường có dấu hiệu bất thường, ngay lập tức cơ quan quản lý sẽ đưa ra những phát ngôn chính thức để định hướng cho người dân. Trong khi ở nước ta, trong nhiều trường hợp hiện tượng bất thường của thị trường phải cực "nóng", kết hợp với sức ép dư luận thì cơ quan chịu trách nhiệm mới đưa ra biện pháp giải quyết.

Chúng ta vẫn thiếu những quy định và cách thức phản ứng trước những diễn biến bất thường của thị trường một cách chuyên nghiệp, bài bản. Đó là điều cần cải thiện trước tiên trong quá trình xây dựng một nền kinh tế thị trường lành mạnh, cũng là để ngăn chặn những thiệt hại không đáng có từ những tin đồn.