ChúngTa.com

Một cuộc chiến tìm kiếm cận kề

Tại Diễn đàn Kinh tế thế giới diễn ra ở Thuỵ Sỹ, Microsoft, đấu thủ nặng ký nhất trong lĩnh vực phần mềm, và Google, công ty tìm kiếm Internet hay gây gổ, đã nhìn nhau thận trọng giống như các võ sỹ quyền anh bước lên sàn đấu.
Bill Gates, Chủ tịch của Microsoft, đã bày tỏ sự khâm phục của mình về ''chỉ số thông minh'' của các nhà thiết kế Google. Đề cập về quyết định bỏ qua thị trường tìm kiếm trước đây của Microsoft, ông nói: ''Chúng tôi đã đưa ra một hướng đi mà hiện tôi nhận thấy là đã sai lầm ''Nhưng ông đã nhấn mạnh thêm, ''chúng tôi sẽ đuổi kịp họ''.

Bốn lãnh đạo hàng đầu của Google đang có mặt ở diễn đàn kinh tế thế giới - được tổ chức tại khu nghỉ trượt tuyết ở Davos - đã không còn bị ám ảnh trước những động thái của ngài Gates nữa. Eric E. Schmidt, Chủ tịch hội đồng quản trị của Google, đã viết trong một e-mail cho một đồng nghiệp: ''Chúng ta đã có nhiều cơ hội hơn để quan sát Bill và Microsoft tại diễn đàn Davos lần này''. Thông điệp này đã được chuyển tiếp cho các nhân viên qua danh sách mail nội bộ của công ty.

Ông Schmidt khẳng định rằng Microsoft đang chú ý nghiên cứu danh mục các bản quyền sáng chế của Google trong lĩnh vực tìm kiếm, nhằm tìm ra những yếu điểm tiềm ẩn. Và vì Google sử dụng phần mềm nguồn mở miễn phí Linux - thách thức lớn nhất của Windows - để cung cấp dịch vụ tìm kiếm, nên Microsoft lo ngại có thể sẽ ở thế bất lợi trong cạnh tranh. Ngài Schmidt đã viết trong e-mail: ''Dựa vào những phản ứng bản năng của họ đối với những thảo luận về ''nguồn mở'', họ bị ám ảnh với việc nguồn mở là một mô hình kinh doanh''.

Quay lại thời kỳ giữa những năm 90, Netscape Communications, một hãng công nghệ mới khởi nghiệp và ngang tàng khác ở vùng Bay Area, đã thương mại hoá trình duyệt web, tạo nên cơn sốt dot.com  một trình duyệt Web thương mại, đã phát động một cuộc đổ xô đi tìm vàng trên dot-com. Công ty này đã quả quyết rằng chương trình phần mềm mới lạ của hãng sẽ biến hệ điều hành Windows đầu tàu của Microsoft chỉ như một ''mớ các phần mềm điều khiển thiết bị hỗn độn''.

Microsoft - có trụ sở tại ngoại ô Seattle thuộc Redmond, cách xa Silicon Valley, trái tim của ngành công nghiệp công nghệ quốc gia – đang nghe ngóng Tình hình khi trình duyệt Web này xuất hiên,

Ngài Gates, nhận ra mối đe doạ mà Internet đặt cho công việc kinh doanh của ông ta một cách muộn màng, đã tập trung hoả lực của Microsoft vào Netscape và đè bẹp đối thủ này. Netscape sau này đã được America Online mua lại và hiện chỉ còn là cái bóng của chính mình trong một góc tối của Time Warner.

Tuy nhiên, như một hệ quả tất yếu, Gates đã gây ra vụ kiện chống độc quyền của liên bang đánh vào công ty, dấy lên nỗi lo ngại về sự sụp đổ của Microsoft. Cuối cùng, Microsoft đã thoát nạn một cách êm thấm nhờ bản án tương đối ôn hoà của thẩm phán.

Ngày nay, gần như tất cả mọi người ở Silicon Valley, từ những nhà đầu tư mạo hiểm, những kỹ sư công nghệ đến những nhà kinh doanh bất động sản và chủ khách sạn, đều đã bắt đầu đặt câu hỏi: Liệu Google có trở thành Netscape tiếp theo?

Ngài Gates, dù đã hứa hẹn trong suốt hơn một thập kỷ qua - nhưng cho tới nay vẫn chưa đưa được thông tin tới tận tay khách hàng, đã quyết định rằng kinh doanh tìm kiếm Internet vừa là một mối đe doạ đáng sợ, vừa là một thời cơ quý giá.

Là người đồng sáng lập và kiến trúc sư trưởng phần mềm đương nhiệm của Microsoft, ngài Gates sẵn lòng thừa nhận rằng hồi đó Microsoft cảm thấy thị trường tìm kiếm Internet ''khá vu vơ’’. Bất chấp cái nhìn tham vọng thuở ban đầu, Gates đã không dốc sức dốc tiền cho những phần mềm cải thiện khả năng tìm kiếm thông tin cho người sử dụng máy tính - cho đến khi nhìn thấy lợi nhuận của chúng.

Và thế là cơ hội đó đã “rơi đúng vào tay’’ hai sinh viên tốt nghiệp chuyên ngành vi tính tại Đại học Stanford, Sergey Brin và Larry Page, những người đã “liều lĩnh” xem thường ý kiến chung của cả giới công nghệ bấy giờ rằng công nghệ tìm kiếm sẽ trở thành một mặt hàng rẻ mạt, “đầu thừa đuôi thẹo’’.

Trong khi những đại gia Internet cạnh tranh gay gắt với nhau trong lĩnh vực cổng Web thương mại điện tử và dịch vụ truy cập đến những nhà cung cấp như America Online, Google đã phát triển một công cụ tìm kiếm nhanh mà chẳng bao lâu sau đã trở thành một hiện tượng Internet mang tính toàn cầu. Nó đã hất cẳng những công cụ tìm kiếm trước đó bởi vì công nghệ do Brin và Page phát minh tỏ ra vượt trội trong việc hiển thị các kết quả tìm kiếm, thoả mãn những yêu cầu của người lướt Web.

Kết quả là hiện nay, Google đã có một lượng khách hàng khổng lồ, với 200 triệu tìm kiếm trung bình mỗi ngày. Đó là một ưu thế lớn của Google so với các đối thủ đang tìm cách bắt kịp nó.

Nancy Blachman, một nhà khoa học máy tính, và là tác giả của một trang web độc lập hướng dẫn cách sử dụng Google (http://www.googleguide.com/) nói: ''Hệ thống có nhiều người dùng nhất mang lại lợi ích nhiều nhất. Microsoft đối mặt với một cuộc đấu gay go bởi vì Google điều chỉnh hệ thống của mình bằng cách xem người dùng điều chỉnh những truy vấn của họ ra sao''.

Nhưng Google đã làm được nhiều hơn việc phát triển một công nghệ mới thông minh. Không giống nhiều dot-com sáng lên trong những năm 1990, Google đã tìm cách để biến nó thành một việc kinh doanh mang lại lợi nhuận cao. Công ty này đã chứng minh rằng tập trung quảng cáo dựa vào các từ khoá liên quan đến những yêu cầu tìm kiếm của người lướt Web là hình thức hiệu quả nhất của quảng cáo trực tuyến.

Điều đó đã nhóm lên một cuộc chiến tay ba giữa Microsoft và hai đối thủ tại Silicon Valley: Yahoo, có trụ sở tại Sunnyvale, Calif., và Google, công ty có trụ sở gần đó, tại Mountain View. Nhấn mạnh tầm quan trọng của các công cụ tìm kiếm đối với quảng cáo Internet, mới đây Yahoo cho biết đã có kế hoạch để chấm dứt sự nhờ cậy duy nhất của mình cho kết quả tìm kiếm trên Google, và đã thiết lập phòng thí nghiệm nghiên cứu của riêng mình để cố gắng hạ vị trí dẫn đầu của đối thủ mới này.

Thành công về tài chính của Google là rõ ràng. Theo một số uỷ viên ban quản trị biết rõ con số tài chính bí mật của công ty, trong năm 2001, hãng này đã gần như không có doanh thu; trong năm ngoái, họ đã đạt doanh thu gần 1 tỷ USD và lợi nhuận khoảng 350 triệu USD.

Về phần Microsoft, những người trong ban quản trị đã bắt đầu khoe khoang sự tăng thu nhập nhanh chóng từ những quảng cáo Internet dựa vào sự cộng tác MSN của hãng với Overture, hiện là một bộ phận Yahoo và cũng đi tiên phong trong quảng cáo tìm kiếm web. Trong quý tài chính thứ hai, kết thúc hôm 31/12, Microsoft đã báo cáo lợi nhuận 292 triệu USD về quảng cáo trực tuyến, một sự tăng trưởng 47% theo thời kỳ tương ứng sớm hơn một năm. Công ty cho biết toàn bộ thu nhập quảng cáo trực tuyến của mình, bao gồm cả các nguồn nằm ngoài quảng cáo tìm kiếm, đã đạt 1 tỷ USD trong năm đã qua.

Trong năm nay, Microsoft đang mong đợi đưa ra công khai công nghệ tìm kiếm của riêng mình, công nghệ mà ngài Gates nói sẽ giúp Microsoft bắt kịp Google. Tuần trước, Microsoft đã đưa ra phiên bản thử nghiệm gồm một bộ các nút phần mềm đặc biệt của trình duyệt IE mà hãng đã thiết kế để hướng dẫn những người dùng tìm kiếm MSN và các dịch vụ liên quan. Tuy nhiên, đối với Google, mối đe doạ lớn hơn là Microsoft sẽ quyết định chọn công cụ tìm kiếm Internet, giống như trình duyệt Web trước đó, lẽ ra là một phần không thể thiếu trong các phiên bản tương lai của hệ điều hành Windows.

Thế nhưng, tại thời điểm này, sự dẫn đầu của Google dường như là không thể chế ngự. Năm ngoái, Rick Rashid, Phó chủ tịch Microsoft phụ trách bộ phận nghiên cứu của công ty, đã đến các tiền đồn của hãng tại Silicon Valley để đưa ra một sự chứng minh về một công cụ tìm kiếm Microsoft Research dùng để thí nghiệm. Tuy nhiên, sau đấy ít lâu, Mike Burrows, một trong những người tiên phong đầu tiên trong tìm kiếm Internet tại Digital Equipment, người sau đó đã hỗ trợ thiết kế công cụ tìm kiếm dùng để thí nghiệm của Microsoft, đã êm ả rời bỏ Microsoft. Anh ta đã gia nhập Google.

Nhưng thậm chí nếu Google có thể bảo vệ vị trí đứng đầu về công nghệ, nó sẽ vẫn thua Microsoft về tiềm lực tiếp thị?

Google tham gia công việc đúng quy tắc Silicon Valley đầy khắc nghiệt mà tiêu biểu là các công ty giống như Netscape. Trụ sở mới của hãng, trên một khu bãi rộng rãi trước kia được SGI, một nhà sản xuất máy tính sử dụng, từ trụ sở ban đầu của Netscape, chỉ cần đi ngang qua đường cao tốc là đến.

Phát mãi chứng khoán (IPO) - canh bạc của Google

Nhưng nhiều uỷ viên ban quản trị Silicon Valley kì cựu đang hoài nghi về khả năng Google giữ được văn hoá tập thể của nó với nhau một khi nó đi vào cổ phần hoá vào cuối năm nay. Việc đưa ra cổ phần hoá bước đầu, đã thấy trước, được cho rằng là để tạo ra hàng trăm người giàu có ngay lập tức giữa những nhân viên thông thường của hãng, nhưng sẽ sa thải nhiều nhân công được thuê khác giống như những người thầu khoán thiếu thu nhập đáng kể. Như một kết quả, một số người đã than phiền rằng Google đang thúc đẩy một xã hội giai cấp trong nội bộ của nó.

Mặc dù, trong một phạm vi nào đó, sự bất mãn có thể được hạn chế trên quy mô lớn nhờ công việc kinh doanh quảng cáo Adwords của công ty, công việc nhằm mục đích tạo và đặt quảng cáo tìm kiếm được tập trung. Hoạt động đó đã nhanh chóng làm tăng những người lao động tạm thời. Một uỷ viên ban quản trị của Google cho biết: ''môi trường Adwords là tàn bạo''.

Những người đã đi qua những con đường gập ghềnh tương tự tại Silicon Valley thì nói:  Mặc dù, rõ ràng, việc giữ tinh thần đồng đội sôi nổi của Google rất thiết thực sau I.P.O. sẽ khó khăn.

Một uỷ viên ban quản trị trước đây của Netscape, người cũng lo lắng rằng hai người sáng lập trẻ tuổi, với tất cả sự tài giỏi của họ, có thể không thích hợp lắm với kiểu nhóm quản lý cần để vận hành Google như một công ty cổ phần phát triển nhanh chóng, cho biết: ''Để đối phó với sự thách thức, Google đang tính toán để tiếp tục duy trì một tốc độ đổi mới cao'' trong dáng vẻ bên ngoài của một sự kiện đổ vỡ giống như I.P.O''.

Mặc dù Google có những mặt dễ bị tấn công rõ ràng, Microsoft đã thấy rõ ở Silicon Valley một sự hùng mạnh nhưng không phải là đối thủ có tính sáng tạo đặc biệt. Nằm ngoài phạm vi công việc kinh doanh Office và Windows nòng cốt của mình, gần đây Microsoft không có nhiều thành công để gây sự chú ý - hãng đã có một danh sách tăng trưởng gây thất vọng. Điều này bao gồm bộ chơi game video Xbox và hộp Ultimate TV set-top.

Nói cách khác, những đối thủ đã chiến đấu với Microsoft và sống sót để nói về nó. Stewart Alsop, một nhà tư bản kỳ cựu, người đã hỗ trợ tài chính để sáng tạo bộ phận ghi video số của TiVo, cho phép những người xem TV dễ dàng ghi hàng giờ những video được soạn chương trình để xem tại những thời điểm khác, thì nói: ''Tại TiVo, chúng tôi đã kiềm chế nhìn vào cái thùng 40 tỷ USD. Chúng tôi đã né tránh viên đạn đặc biệt đó khi Microsoft ngừng hoạt động Ultimate TV và dần dần bỏ kinh doanh''.

Theo những uỷ viên ban quản trị khác, những người cạnh tranh với Microsoft, vị trí của Google có khả năng phòng thủ hơn những gì mà những người đứng đầu của Microsoft tin tưởng.

Rob Glaser, Chủ tịch ban quản trị của RealNetworks, hãng cạnh tranh với Microsoft về phần mềm chạy video và âm thanh số trong các máy tính cá nhân thì nói: ''Thông tin tốt cho Google đó là những cái họ làm có nhiều nhánh, không dễ dàng gì có thể đáp ứng theo một bước''.

Còn những người khác thì nói rằng mặc dù bản án chấp thuận dàn xếp vụ độc quyền của Bộ Tư pháp còn yếu kém, nó có thể vẫn đủ là một rào cản để ngăn chặn Microsoft trong việc tạo ra tìm kiếm Internet như một thành phần tích hợp của hệ điều hành theo cùng cách hãng đã tích hợp trình duyệt Web.

S. Jerrold Kaplan, một người điều hành kinh doanh, cạnh tranh chống lại Microsoft trong khi làm việc tại Lotus, hãng tạo ra bảng tính và bây giờ là bộ phận của I.B.M. nói: ''Họ không thể hạ thấp Google dựa vào giá cả, và tôi không nghĩ họ có thể tránh khỏi việc tìm kiếm hợp nhất''. 

Một uỷ viên quản trị của Google cho biết: Khi sẵn sàng đưa ra việc cổ phần hoá, Google đang cố gắng tránh không theo vết xe đổ Netscape bằng cách duy trì tập trung vào biện pháp làm hài lòng khách hàng của mình. Trong những chiếc máy tính tại trụ sở của Google, trang chủ liên tục hiển thị những phản hồi đồ thị cho biết Google làm tốt công việc tìm kiếm ra sao, so sánh với các đối thủ của nó. Thậm chí độ dốc nhẹ nhất trong hiệu suất tìm cũng tạo ra báo động.

Google cũng đã dùng một người từng trải tại Silicon Valley, William V. Campbell, Chủ tịch của Intuit, như một cố vấn. Nguyên tắc chỉ đạo của ông dành cho những người của Google, như những người lao động tự dựa vào chính họ, đó là: không để ý đến sự tham gia sắp tới của Microsoft như một đối thủ và tập trung vào khách hàng.

Nguồn lực chất xám và khách hàng

Một vài uỷ viên ban quản trị của Google cho biết Microsoft đã bắt đầu một chiến dịch tuyển mộ với mục đích thu hút những nhân viên thoái chí và thiếu niềm tin của Google. Những thành viên mới Microsoft đã gọi đến nhà những nhân viên của Google, thuyết phục họ gia nhập Microsoft và ám chỉ rằng những quyền lựa chọn cổ phiếu của họ sẽ mất giá trị một khi Microsoft gia nhập thị trường tìm kiếm bằng một biện pháp thật sự.

Lisa Gurry, Giám đốc phụ trách sản phẩm tại MSN cho biết, ''Phương pháp của chúng tôi đã từng tìm thấy những nhân tài thông minh và giỏi nhất. Ngoài điều đó ra, tôi không thể bổ sung bất cứ điều gì''.

Những người đứng đầu Google cũng cho biết họ tin rằng Microsoft đang đeo đuổi một hệ thống tìm kiếm website bị Google đánh giá thấp, những website thống kê lượng truy cập chuyên ăn tiền các công ty để cố gắng thổi phồng vị trí của họ. Công ty đang thu hút sự cộng tác của những khách hàng không thiện cảm với Google.

Theo Ms. Gurry, hiện nay, Microsoft đang dựa vào Overture để thực hiện những danh sách tìm kiếm trả tiền. Nhưng Google vẫn đang trụ vững một cách chắc chắn. Như chính ngài Gates đã thừa nhận, Google đã được xếp vào hàng ngũ những chuyên gia công nghệ xuất sắc. Họ được tập trung vào cả việc giữa vững vị trí dẫn đầu của công ty về công nghệ tìm kiếm và cả việc phát triển lĩnh vực dịch vụ mới.

Để hỗ trợ cho công việc, Google đã âm thầm phát triển những hệ thống mà những chuyên gia công nghiệp nhận định sẽ là những công cụ tính toán lớn nhất thế giới. Mùa xuân năm ngoái, Google đã có hơn 50.000 máy tính phân bổ ở 12 trung tâm máy tính lớn trên khắp thế giới. Theo một người hiểu chi tiết về trung tâm dữ liệu tính toán Google, đến lễ Tạ ơn năm 2003, số máy tính trong mạng tìm kiếm của hãng đã đạt mức đỉnh 100.000 chiếc. Công ty đang đặt một canh bạc quan trọng để Microsoft sẽ gặp khó khăn khi đối chọi với thời gian đáp ứng của nó theo dòng lũ ngày càng tăng của những yêu cầu tìm kiếm.

Ngoài hoả lực tính toán bổ sung, Google có một danh sách mở rộng các dịch vụ mới mà nó sẽ đưa ra như sự cạnh tranh với những tuyên bố của Microsoft và Yahoo. Ví dụ, mới đây nó đã giới thiệu Orkut, một dịch vụ mạng xã hội dự định cạnh tranh với Friendster, LinkedIn và những dịch vụ khác. Những bí mật vẫn là một dịch vụ thư điện tử có một thành phần quảng cáo.

Công ty cũng đã đang đẩy mạnh tìm kiếm các nguồn thông tin mới theo danh mục, nằm ngoài phạm vi những tài liệu đã lưu trữ ở dạng số. Trong tháng 12, hãng bắt đầu một cuộc thử nghiệm với những nhà xuất bản sách cho các phần danh mục sách, những bài phê bình và những thông tin thư mục khác cho những người lướt Web.

Và Google đã bắt tay vào một nỗ lực bí mật và tham vọng được biết đến như Project Ocean, theo một cá nhân liên quan đến hoạt động. Với sự hợp tác của Stanford University, hiện nay, công ty có kế hoạch số hoá toàn bộ bộ sưu tập sách khổng lồ của Thư viện đã xuất bản trước năm 1923, những cuốn sách không bị hạn chế lâu nữa bởi những giới hạn bản quyền. Dự án có thể bổ sung hàng triệu cuốn sách được số hoá sẽ sẵn có dành riêng qua Google.

Về mặt tiếp thị, công ty đang chạy đua để thiết lập sức mạnh của hãng ra nước ngoài. Wayne Rosing, Phó chủ tịch về kỹ thuật tại Google, đã từng chọn đi du lịch khắp thế giới, đưa công cụ tìm kiếm của công ty vào những hệ thống kinh tế địa phương và những công nghệ cục bộ. Hãng đang tập trung ban đầu vào 12 quốc gia.

Ông Page, người đồng sáng lập Google, thậm chí đang cố gắng thuyết phục ông Schmidt, một giám đốc điều hành kỳ cựu được tuyển mộ từ Novell Inc. và những nhân vật khác trong công ty để tiếp thị một loại điện thoại có tích hợp một PDA giản thiểu bên trong, cho phép những người lướt web sử dụng Google ở bất cứ đâu.

Đối với tất cả tính hiệu động thái quá của Google, vẫn có một ý thức mỏng manh trong nhiều người kỳ cựu Silicon Valley điều mà họ đã nhìn thấy bộ phim này trước. Công ty có thể không có vẻ ngạo mạn của Netscape, nhưng vẫn không rõ là tất cả sự tiếp thị thông minh, công nghệ và sự nhận dạng loại hàng của nó có khả năng chống lại sự tấn công dữ dội của Microsoft khi nó đến.

Sau tất cả, giống như Silicon Valley, ngài Gate cũng đã học được từ một số sai lầm của mình. Tại Davos, ngài Gates buồn bã thừa nhận rằng Google ''đã đá đít chúng tôi'', nhắc nhở ông ta về những gì mà bản thân Microsoft đã từng làm với các hãng khác ở hai thập kỷ trước.

Ông ta nói: ''Chiến lược của chúng tôi là làm một công việc tốt dựa trên 80% những yêu cầu phổ biến và bỏ qua những thứ khác''. Nhưng, ông nói thêm rằng: ''Vẫn còn lại 20%, bởi vì đó là nơi dành cho sự nhận thức về chất lượng''.

Ông ta hứa không lặp lại sai lầm đó.