ChúngTa.com

Trước hết hãy nói về bề ngoài.

Một người có nhân cách đúng đắn, đàng hoàng trước tiên phải là người chỉnh tể ngay từ mái tóc, bộ râu, quần áo mặc trên người. Không thể nói một người có nhân cách mà đi trên đường cứ chân nọ đá chân kia, loạng choạng vì say rượu, cúc trên cài khuyết dưới, bẩn thỉu, hôi hám, giày không buộc dây (loại giầy có dây), không bít tất, râu ria lởm chởm

Chúng ta từng có nhiều thời kỳ mọi người ra đường đều đàng hoàng chỉnh tề, từ cụ đồ, ông quan về hưu đến chị cu, anh xã ở nhà cởi trần, đi đất nhưng đi đâu là có guốc, dép, đầu có khăn có nón, không mặc thì chiếc áo cũng phải vắt vai Nhưng rồi một thời kỳ đầy khó khăn và chiến tranh, nhiều nếp sống bị phá vỡ, người ta đua nhau tùy tiện, cởi trần ra đường, nói năng tục tĩu, lăng loàn, bừa bãi, người ít học được ưu ái, kẻ trí giả bị coi thường, nói năng lễ phép lịch sự bị coi là tiểu tư sản (tạch tạch sè).

May thay đến nay, sau 15 năm đổi mới, cuộc sống đã sang trang khác. Lớp người già dừng lại và lui về phía sau là đương nhiên. Lớp trẻ tiến lên, đi hàng đầu, xông xáo, năng nổ, linh hoạt cũng đương nhiên. Nói cách khác, nhân cách lớp trẻ ngày nay đã hoàn toàn khác trước, khác cả cái tốt lẫn khác cả điều xấu. Và đó là biện chứng. Có học, có tri thức, con người nhất định phải khác người không có học hay ít học. Họ dễ dàng đạt nhiều thành tích, đạt nhiều đỉnh cao trong thời đại khoa học này. Một dẫn chứng: Lĩnh vực truyền thông, điện tử, khoa học, chúng ta có thể sánh vai vơi nhiều nước trong khu vực, chư không còn chỉ là chị cu, anh hĩm sau lũy tre xanh.

Lớp già phần nào đã chùng gân cốt, trí óc, có phần mệt mỏi, dù uyên bác cũng phải nhường lối cho lớp trẻ, vì thế mà lớp trẻ có điều kiện vươn lên.

Đang có bao nhiêu người ở độ tuổi trên dưới ba mươi làm giám đốc, sáng tạo, lãnh đạo một lĩnh vực lập nhiều thành tích trong nông nghiệp, công nghiệp, trang trại, sáng tác Đó chính là thể hiện nhân các ra bằng hành động, bằng thực tế việc làm Thật đáng mừng cho hôm nay và hy vọng cho ngày mai, khi con đường đã mở rộng và lớp người còn đang ngồi trên ghế nhà trường hôm nay sẽ làm chủ của ngày mai vào giữa thế kỷ XXI.

Tuy nhiên, bình tĩnh mà suy xét thì đôi lúc cũng có nhiều điều đáng lo ngại. Thường nhân danh cái mới, lớp trẻ đang có xu hướng ít coi trọng truyền thống, coi trọng những giá trị tinh thần đã được đúc kết từ mấy nghìn năm như văn hóa cổ truyền, nếp sống đạo đức nghi lễ

Thanh nữ coi thường công dung ngôn hạnh, cho là hoạt động xã hội tốt là đủ, mọi công việc cần đã có “dịch vụ”, nói năng đâu cần lễ phép như thời phong kiến, yêu đương thì Âu hóa, đã xuất hiện lấy nhau thử, lấy nhau theo hợp đồng, “hạnh” là lạc hậu.

Nam thanh niên thì ưa cái lạ, cái “mới” du nhập từ nước ngoài, từ ăn mặc đến phong cách ứng xử, uống rượu lu bù mới là sành điệu, nhuộm tóc xanh đỏ mới là dân chịu chơi, thích hò hét nhạc Tây mà khinh thường văn hóa dân tộc, dân gian, coi thường tiếng mẹ đẻ, mà ưu dùng tiếng nước ngoài từ nói năng đến đặt tên cửa hàng, sản phẩm.

Đã có không ít thanh niên đua đòi, coi thường nền nếp gia phong, bỏ mặc ông bà cha mẹ già nua, mỗi tháng vứt ra chút tiền coi như làm xong nghĩa vụ, mặc cho mấy chị “ô sin” làm gì thì làm, không quan tâm đến tình cảm và nhu cầu của người cao tuổi.

Nhân cách không chỉ là học thức, nó gồm hàng trăm nghìn chi tiết ứng xử trong đời sống, từ việc lên tàu xe nhường chỗ cho người già, nâng đỡ trẻ em, giúp người khó khăn, niềm nở với kẻ bất hạnh cho đến hoài bão, mơ ước lớn lao, làm được việc gì đó cho có ích lợi cho nước một cách vẻ vang

Lớp trẻ ngày nay có thừa điều kiện để sống một cách có nhân cách theo những điều kiện mới đó. Nhưng cũng khó tránh khỏi một bộ phận còn nông cạn, a dua, đua đòi. Số người ấy đã quên mất mình là người phương Đông, người Việt Nam văn hiến.

Nhân cách không cố định, cũng không có một công thức cứng nhắc. Nó linh hoạt, uyển chuyển, nó tuỳ nơi, tùy lúc, tùy hoàn cảnh mà thể hiện tính cách con người, nhất là lớp người trẻ tuổi hiện nay đang có phần đông đảo, đang hoạt động thiết thực trong mọi lĩnh vực.

Thiếu sót, lãng quên, sai lầm gì cũng sẽ khắc phục được, miễn là lớp trẻ luôn tỉnh táo và biết giữ nhân cách của mình.

Băng Sơn, Theo Đầu Tư