ChúngTa.com

Mùa xuân là cả một mùa xanh

Giời ở trên cao, lá ở cành

Lúa ở đồng tôi và lúa ở

Đồng nàng và lúa ở đồng anh

Cỏ nằm trên mộ đợi thanh minh

Tôi đợi người yêu đến tự tình

Khỏi lũy tre làng tôi nhận thấy

Bắt đầu là cái thắt lưng xanh

1937

Nguyễn Bính là một nhà thơ của thông quê Việt Nam truyền thống. Giữa bao tiếng thơ sôi nổi cất lên trong văn học Việt Nam giai đoạn 1930-1945, ông chọn cho mình một lối đi riêng tìm về khung cảnh làng quê xưa để hoài niệm thương nhớ, để tìm một sự yên lắng cho tâm hồn tránh những đa đoan rối rắm của kinh thành đô thị. Trong mạch thơ đó những bài thơ xuân của Nguyễn Bính có một ý nghĩa đặc biệt. Mùa xuân là mùa nổi rõ nhất những đặc sắc phong tục cổ truyền cũng như dễ động lòng nhất những giao cảm tình người. Nguyễn Bính lại là người sớm tha hương phiêubạt tứ xứ, nên mỗi độ xuân về ông càng thổn thức buồn thương vọng tưởng đến quê hương, đến người thân. Ai đã một lần đọc thơ của nhà thi sĩ tài hóa đất thành Nam này mà giấu được lòng bâng khuâng xúc động trước những bài thơ xuân tuyệt tác như Mưa xuân(1936), Xuân về(1937), Thơ xuân(1937), Xuân tha hương(1941).

Cảm hứng bao trùm bài Mùa xuân xanh là một niềm vui sống yêu đời giữa ngày xuân. Mùa xuân tự nó vốn đã đẹp, vốn đã chứa nhiều hy vọng hứa hẹn của một sử mở đầu năm. Nhưng Nguyễn Bính còn nhấn mạnh thêm, tô đậm thêm cảnh đẹp và niềm hy vọng đó bằng cách gắn liền màu xanh với mùa xuân. Cả bài thơ là một bức tranh với một gam màu xanh trải rộng. Giời xanh, lá xanh, lúa xanh. Mà lúa ở đây xanh cả trên ba cánh đồng của tôi, của anh và của nàng, điều đó quả thực là một niềm vui. Khổ đầu của bài thơ chỉ mới tả cảnh thôi nhưng phập phồng trong cảnh dã có những rạo rực tình cảm con người. Khổ hai nói cái xanh tươi của sự sống ở ngày xuân lên một mức cao hơn nữa bằng một câu thơ thật nhân hậu tài tình – “Cỏ nằm trên mộ đợi thanh minh”. Mùa xuân vẫn là mùa xuân, dù cho ở nơi chôn cất người chết. Nấm mộ là một chấm dứt, kết thúc, khép lại. Ấy vậy mà ngọn cỏ trên mộ thì vẫn mọc, vẫn xanh và kỳ lạ thay cho quy luật của đất trời và tâm hồn của thi sĩ, cỏ cũng đang rạo rực được yêu, được sống. Chỉ một từ “đợi” thôi Nguyễn Bính đã làm cho cỏ không sống đời của cỏ nữa, cỏ sống đời người.

Trong khung cảnh bát ngát màu xanh đầy mời gọi, giục giã ấy xuất hiện một người yêu đợi một người yêu. Chàng đợi nàng đến bên lũy tre làng. Đó lại là một bóng mát xanh tỏa êm dịu xuống tình yêu đôi lứa. Và khi từ xa nàng hiện ra tiến lại phía lũy tre thì cái đầu tiên chàng nhận thấy ở người yêu là cái thắt lưng xanh. Câu ca dao cũ chợt hiện về: “Hỡi cô thắt lưng dây xanh/ Có về Nam Định với anh thì về”. Hình bogs đôi người yêu nhập vào màu xanh của đất trời, cây cỏ làm bức tranh xuân linh động hẳn lên. Đây là bài thơ xuân vui vẻ trong sáng nhất của Nguyễn Bính, nó không mang tâm trạng ngậm ngùi luyến tiếc khi thấy mỗi năm một trôi qua như ở các bài thơ xuân khác của ông. Bài này là một tâm tình mở rộng đón mùa xuân đến với tràn trề bao ước vọng, tin tưởng vào cuộc đời ngày mai. Như có lần nhà thơ viết: “Năm mới tháng giêng mồng một Tết/ Còn nguyên vẹn cả một mùa xuân”.

Cũng đã có lần nhà thơ sáng tạo ra một cách nói rất hay, rất thơ “cưới mùa xuân” (Chị em ơi cưới mùa xuân nhé/ Đốt pháo cho thơm với rượu hồng),nhưng ẩn sau ngôn từ đó không phải là niềm vui mà là nỗi buồn, không phải đoàn tụ mà là chia cách, không phải hạnh phúc đôi lứa mà là nỗi cô đơn cá nhâ. Một lần khác nhà thơ còn sáng tạo ra một hình ảnh độc đáo: “Tôi đi ngửa mặt trên hè nắng/ Xem những cành cây nó cưới nhau”. Tưởng tượng ra những cảnh “cưới” lạ lùng như vậy chỉ là cách để Nguyễn Bính giãi bày tâm trạng cô đơn buồn bã của mình đến rốt ráo tận cùng. Nhưng ông không bi lụy, tuyệt vọng quá mức. Ông còn nhìn thấy, hay tưởng tượng ra, một “mùa xuân xanh” cho mình và cho người. Đối với Nguyễn Bính, nhà thơ yêu mến của bao người dân Việt, trong muôn lý do của con tim để yêu, có một lý do cứ mỗi độ xuân về nhìn ra quan cảnh đất trời đổi sắc, người người dọn mình để thương nhớ chờ mong trong niềm vui đón chào một năm mới ai trong chúng ta mà chẳng có lần thốt lên như nhà thơ:

Mùa xuân là cả một mùa xanh