Giới thiệu sách “Vô vị lợi”

12:40 CH @ Thứ Tư - 02 Tháng Mười Hai, 2015

“Vô vị lợi” (tác giả: Martha Nussbaum, người dịch: Bùi Thanh Châu) là tựa sách đã được Ban tu thư ĐH Hoa Sen xuất bản và phát hành trong tháng 02/2015, sách đã nhận được nhiều quan tâm của bạn đọc. Để giới thiệu đến đông đảo độc giả yêu sách về nội dung cốt lõi của “Vô vị lợi”, Ban tu thư đã tổ chức buổi giới thiệu cuốn sách trên do dịch giả Phạm Viêm Phương trình bày vào ngày 25/03/2015 tại phòng 502, cơ sở 08 Nguyễn Văn Tráng, Q1, TPHCM.

Diễn giả đã đem đến cho người tham dự những thông tin rất hữu ích được tóm tắt thành bảy luận điểm sau khi ông đã nghiên cứu nội dung cuốn sách. Bảy luận điểm này cũng là nội dung chính của bảy chương trong “Vô vị lợi” được đúc kết thành những nhận định khái quát. Sau đó, diễn giả phân tích thêm về sự khác nhau giữa nền giáo dục vị lợi và vô vị lợi, đề cập đến các môn nhân văn ở Việt Nam.

Luận điểm đầu tiên được diễn giả đề cập đến là cuộc khủng hoảng thầm lặng khi có hàng loạt những báo động về tình trạng cắt giảm ngân sách và giáo trình dành cho các môn nhân văn và nghệ thuật tại Mỹ cũng như các nước phát triển. Lý giải cho việc cắt giảm này là vì nền giáo dục đang dần chú trọng vào việc phát triển hiệu quả kinh tế thay vì đi sâu vào các môn nhân văn nhằm khơi gợi cho người học khả năng đồng cảm.

Luận điểm thứ hai được tóm tắt trong bài giới thiệu là: Giáo dục vì lợi ích (phục vụ cho mục đích phát triển kinh tế) hay giáo dục vì dân chủ (nhằm phát triển con người). Theo ông, đây cũng là luận điểm quan trọng nhất xuyên suốt toàn bộ tác phẩm. Trong phần luận điểm tương ứng với chương hai của “Vô vị lợi”, tác giả Martha Nussbaum đã trình bày những lý do bà viết tác phẩm này cũng như sự khác nhau giữa hai nền giáo dục vị lợi và dân chủ. Diễn giả Phạm Viêm Phương cũng giới thiệu thêm, đã có một thời gian dài Mỹ và Ấn Độ chú trọng đến những môn học nhân văn, đào tạo được những công dân biết lắng nghe, chia sẻ, thay vì chỉ dựa trên bạo lực. Đó cũng chính là thời kỳ hai quốc gia này có những bước tiến quan trọng. Cũng không thể phủ nhận nền dân chủ của Mỹ ít nhiều là sản phẩm của nền giáo dục dân chủ. Bên cạnh đó, ông cũng khẳng định những nhà giáo dục chú trọng đến sự tăng trưởng kinh tế không thích nghiên cứu lịch sử tập trung vào bất công giai cấp, đẳng cấp, giới tính, sự khác biệt sắc tộc và tôn giáo, vì điều đó sẽ thúc đẩy tư duy phê phán đối với hiện tại. Tác giả còn cho rằng những người đi theo đường lối vị lợi thường tỏ ra sợ hãi nền giáo dục khai phóng. Vì sự cảm thông sẽ khiến người ta không thể vô cảm mà vô cảm về đạo đức lại cần thiết cho sự phát triển kinh tế không quan tâm đến bất bình đẳng.

Luận điểm tiếp theo diễn giả đề cập đến quan điểm của người viết về nguồn cội của công dân xấu (với những thói xấu như: ích kỉ, thường ghen tị với người khác, không có tư duy bình đẳng…), điều này hoàn toàn đối lập với những phẩm chất của công dân dân chủ.

Đặc biệt, trong luận điểm này, Phạm Viêm Phương phân tích rõ việc tác giả Martha Nussbaum đã nhấn mạnhnhững tư tưởng hiện đại, tiến bộ của Mahatma Gandhi, Jean-Jacques Rousseau và cả những nhà triết học nổi tiếng như Socrates, Platon để nhấn mạnh đến tầm quan trọng của sự tranh luận, chống lại thói thụ động trong giáo dục.

Phần luận điểm thứ năm được diễn giả Phạm Viêm Phương tóm tắt lại liên quan đến việc hô hào xây dựng nền giáo dục thiên về đào tạo những công dân toàn cầu. Đây là những cá thể sống trong cộng đồng đa dạng về màu da, sắc tộc, ngôn ngữ… nhưng có khả năng hòa nhập vào các nền văn hóa, tôn giáo khác nhau. Trong nội dung này, “Vô vị lợi” cũng nhấn mạnh đến tầm quan trọng của việc học sinh ngữ (ngoại ngữ) để có thể dễ dàng hòa nhập và chia sẻ cùng cộng đồng.

Nội dung tiếp theo được đề cập trong tác phẩm này là việc vun đắp trí tưởng tượng qua văn học, nghệ thuật trong giáo dục. Những công dân toàn cầu cần trí tưởng tượng để biết cách nhìn cuộc đời cũng như ứng xử trong đời theo cách của người khác, không phải cách đã học. Để làm được điều này, người học cần đi sâu và tìm kiếm kiến thức ở các môn học về văn học cũng như nghệ thuật vì đây là những môn học giúp phát triển trí tưởng tượng tốt nhất và có thể nói, đầu tư cho văn học, nghệ thuật sẽ giúp nền giáo dục cân bằng hơn.

Diễn giả cũng đã đúc kết sự phê phán của tác giả Martha Nussbaum đối với đường lối giáo dục hiện hành tại Mỹ. Ông đã nhắc lại một lập luận khá mạnh mẽ của “Vô vị lợi” liên quan đến những phản biện này:“Khi tạo ra những sinh viên chạy theo lợi nhuận là tự sát về tâm hồn”.

Sau phần tóm tắt những nội dung chính của “Vô vị lợi”, diễn giả Phạm Viêm Phương đã trình bày thêm về ý kiến của cá nhân sau khi đọc và nghiên cứu quyển sách này.

Cụ thể, ông nhấn mạnh quan điểm của tác giả Martha Nussbaum: cuốn sách là một tuyên ngôn nên không nghiên cứu định lượng để chứng minh. Thay vì dựa vào số liệu thống kê mà phân tích để đi đến kết luận thì tác giả lại khẳng định quan điểm của mình về vai trò của các môn nhân văn, nghệ thuật trong việc thấu hiểu nhu cầu của người khác. Nếu được tự do bày tỏ, thì người học có quyền không công nhận những giá trị sẵn có. Cuốn sách tập trung đi vào khai thác vai trò của nhà trường, của giáo viên nhưng lại không nói tới ảnh hưởng của gia đình, của các phương tiện truyền thông và quan trọng hơn cả là áp lực từ những người bạn cùng trang lứa. Bên cạnh đó, “Vô vị lợi” cũng bàn khá nhiều đến việc xây dựng một xã hội dân chủ rất cần những người công dân biết suy nghĩ độc lập, dám phê phán và đam mê sáng tạo. Ngoài ra, sách cũng đã nhắc khá nhiều đến vai trò của giáo đục đại học, cũng như một nền giáo dục vô vị lợi rất cần có hậu thuẫn là môt nền kinh tế vững mạnh.

Buổi giới thiệu sách khép lại với nhiều câu hỏi bàn luận, trao đổi sâu sắc của những nhà nghiên cứu, dịch giả, nhà giáo, các phóng viên báo đài có quan tâm thực sự đến nền giáo dục không vị lợi và mong muốn nền giáo dục ấy sớm được áp dụng tại Việt Nam.


MỤC LỤC

Lời tựa
Lời cảm ơn

Chương I. Cuộc khủng hoảng thầm lặng
Chương II. Giáo dục vì lợi ích, giáo dục vì dân chủ
Chương III. Giáo dục công dân: Những tình cảm đạo đức (và phản đạo đức)
Chương IV. Phương pháp sư phạm Socrates: Tầm quan trọng của tranh luận
Chương V. Những công dân của thế giới
Chương VI. Vun đắp trí tưởng tượng: Văn học và Nghệ thuật
Chương VII. Nền giáo dục dân chủ đang lụn bại
Lời bạt: Những suy tư về tương lai của các ngành nhân văn - Ở quê nhà và nước ngoài

Chú giải
Bảng chỉ mục

LinkedInPinterestCập nhật lúc:

Nội dung liên quan

  • Giáo dục khai phóng, con đường xa ngái…

    13/08/2015Minh Nguyễn thực hiệnMột nền giáo dục khai phóng, là mở ra những chân trời rộng lớn, ở đó con người tự do, tự chủ. Đó là mục đích của một nền giáo dục đích thực, bất cứ thời nào và nơi nào. Đất nước có thể “rũ bùn đứng dậy sáng loà”, “sánh vai với cường quốc năm châu” được không, nếu thiếu điều đó? Nhưng hiện nay và ở ta con đường đi đến nền giáo dục khai phóng còn xa ngái!
  • Sự thông thái xem như mục đích của giáo dục khai phóng

    14/11/2018Ta gọi một người là thông thái hoặc bởi anh ta chứng tỏ biết xét đoán đúng đắn trong những vấn đề thực tiễn của cuộc sống, hoặc bởi anh ta có sự thấu thị sâu sắc về những nguyên lý cơ bản và nguồn cội của sự việc. Trong suốt truyền thống lịch sử phương Tây, thuật ngữ “thông thái” đã có cả hai ý nghĩa trí tuệ và đạo đức đối với chúng ta...
  • Nền giáo dục khai phóng là gì?

    03/06/2017Dr. Mortimer J.AdlerLiệu một nền giáo dục các môn học khai phóng chẳng phải là một thứ xa xỉ hiếm có trong thế giới ngày nay sao? Các sinh viên đại học của chúng ta nên nghiên cứu vật lý, toán và những khoa học khác thay vì triết học văn chương và âm nhạc. Chúng ta cần những người trẻ tuổi được đào tạo về các môn khoa học chứ không phải những con người có thể trò chuyện hấp dẫn về “văn hóa”. Ngày nay phải chăng bất kỳ ai cũng có thể biện hộ cho giá trị của một nền giáo dục khai phóng?
  • Muốn khai sáng, phải “đốt lửa”

    09/12/2016Kim HoaCàng sống tôi càng thấy mình là người hạnh phúc!” Trong ông, không có chỗ cho bi quan chán nản, cho những bận tâm hàm này tước nọ, cho những ham muốn bổng lộc giàu sang...
  • Giáo dục chưa làm được sứ mạng khai sáng

    12/08/2016Kim YếnNguyên là giám đốc sở Giáo dục đào tạo TP.HCM, từng là người thầy nhiều năm đứng trên bục giảng, hơn ai hết ông cảm nhận rõ những thất bại của giáo dục, và coi chấn hưng giáo dục là món nợ suốt đời mình. Nên dù đã nghỉ hưu, ông vẫn cùng đồng nghiệp ở viện Nghiên cứu giáo dục thực hiện những nghiên cứu sâu và toàn diện hơn, hướng tới một nền giáo dục khai minh...
  • Tinh thần khai phóng

    17/03/2016TS. Nguyễn Thị Từ HuyBài viết này chia sẻ một vài suy nghĩ về một nền giáo dục khai phóng và một nền chính trị khai phóng- các điều kiện cho sự hình thành tinh thần khai phóng cho các thành viên trong xã hội.
  • Giáo dục khai phóng- đâu phải nói cho "sang"

    07/03/2016Nguyễn Trọng BìnhỞ phương diện này, GD khai phóng phải làm sao trả cái đầu lại cho cái đầu của con người.
  • Tinh thần "khai sáng"

    15/01/2016Duy LinhTôi cho rằng cái mà tôi và nhiều bạn trẻ khác đang thiếu chính là một tinh thần “khai sáng”...
  • Tự do trong khai sáng là những gì cần hướng tới!

    06/09/2015Ngô Hương SenTốt nghiệp thủ khoa đầu ra Khoa Hóa Đại học Bách khoa Hà Nội, trở thành giảng viên rồi đi tu nghiệp ở nước ngoài, từng có công việc đàng hoàng tại Áo, Anh, Singapore, thế nhưng Tiến sĩ (TS) Giáp Văn Dương đã dứt bỏ cuộc sống yên bình ở nước ngoài để trở về với môi trường giáo dục còn quá nhiều bề bộn ở Việt Nam, những mong nhen lên đốm lửa nhỏ của tinh thần tự do, khai sáng.
  • Khai sáng và phản khai sáng

    09/01/2015Thế kỷ XVIII, Kant đã đưa ra định nghĩa về Khai sáng: "... Khai sáng là sự dũng cảm DÁM sử dụng bộ não của mình để nhận thức mà không bị lệ thuộc và những người khác..."
  • Giáo dục và vai trò của những người trẻ "Khai sáng"

    05/08/2014Kiều Hải (thực hiện)Tròn 5 năm sau khi gia nhập WTO, Việt Nam vẫn đang đối mặt với nhiều khó khăn trong hội nhập và khẳng định nội lực và để phát triển, theo TS Ngô Tự Lập (Chủ nhiệm bộ môn KHXH-NV và Kinh Tế, Khoa Quốc Tế, ĐH Quốc Gia Hà Nội),đất nước cần những người trẻ có khả năng tư duy độc lập, sáng tạo, như tinh thần khai sáng...
  • Khai sáng là gì?

    02/02/2014Michel FoucaultBản thảo “Khai sáng là gì?” của Foucault xuất hiện lần đầu qua Anh ngữ in trong The Foucault Reader (1984), do Paul Rabinow biên tập, Catherine Porter chuyển ngữ. Cũng như Kant trong tiểu luận Trả lời cho câu hỏi: Khai sáng là gì?/ Beantwortung der Frage: Was ist Aufklärung?, Foucault viết bài này nhằm trả lời và tranh luận với Jürgen Habermas (về sự phê phán trong Diễn ngôn triết lý của Hiện đại/ Der philosophische Diskurs der Moderne) và với Walter Benjamin về Baudelaire, mà tôi sẽ bàn tới sau phần dịch thuật.
  • Nền giáo dục khai phóng

    16/01/2014Andrew ChruckyVới cơ cấu kinh tế hiện tại, sẽ thuận lợi cho người tuyển dụng khi có một nguồn vốn người làm công tiềm năng được giáo dục tốt. Kiểu giáo dục mà họ cần là giáo dục xóa mù chữ để người làm công có thể tuân lệnh và làm được những việc kỹ thuật. Cái không được cần đến là giáo dục về nhận thức chính trị; bởi thế có một chuyện hoang đường thịnh hành là chính trị nên đứng ngoài giáo dục...
  • Giáo dục khai sáng

    01/09/2011TS. Hồ Thiệu HùngNgày khai giảng năm học mới đang đến gần. Guồng máy giáo dục sẽ lại được
    huy động hết công suất cho việc dạy và học. Trong bối cảnh giáo dục
    “phải đổi mới căn bản và toàn diện” nhằm phục vụ công cuộc đào tạo nguồn
    nhân lực, tương lai của nước nhà đang được định hình qua tầm vóc trí
    tuệ và bản lĩnh của thế hệ ngồi trên ghế nhà trường hôm nay. Tầm vóc này
    phụ thuộc vào mức độ được khai sáng của thế hệ trẻ.
  • Thomas Paine – người suy tư Khai sáng cấp tiến và 2 tác phẩm Khai sáng

    20/04/2011Thomas Paine sinh ra tại Đế quốc Anh, sống ở Mỹ, nhập cư vào Mỹ trong thời gian nổ ra Cách mạng Hoa Kỳ. Ông là một nhà triết học, nhà cách mạng, người theo trường phái chủ nghĩa tự do cổ điển, một nhân vật nổi bật trong phong trào khai sáng, tác giả của Common Sense (Lương tâm) (1776). Ông ủng hộ sự độc lập của các thuộc địa Mĩ khỏi Đế quốc Anh, hỗ trợ cho cách mạng...
  • Tư tưởng, phong trào Khai Sáng là gì?

    09/10/2010Bùi Quang MinhPhong trào Khai sáng là phong trào bắt đầu thời thế kỷ 18 ở châu Âu, coi việc tuyên truyền, phổ biến các tư tưởng tiến bộ, nâng cao các chuẩn mực đạo đức và tri thức khoa học (chứ không phải tôn giáo, điều giáo điều có sẵn) là những phương tiện quan trọng để biến đổi cuộc sống xã hội, con người, làm cho nhân loại tiến bộ.
  • Cần cuộc cách mạng Khai Sáng của người Việt

    27/09/2010Bùi Quang MinhĐể ý nhiều bạn trẻ, trung niên, và cả bậc cao niên lảng tránh bàn luận việc lớn nhỏ của đất nước, dân tộc hay của chính họ, tôi nhận thấy nguyên nhân chung họ đưa ra là: “Ôi dào, rách việc, nghĩ nhiều thì cũng đến thế, việc khó để người khác lo”. Có phải họ lười suy nghĩ, hay là họ ích kỷ cá nhân, họ chưa đủ khả năng nhận thức đầy đủ về dân quyền và việc quốc gia hay là họ đang thờ ơ với vai trò, trách nhiệm và quyền lợi của mình chăng? Họ chưa trưởng thành dù cho cơ thể và địa vị xã hội của họ đã lớn...
  • Giáo dục Khai Phóng

    30/08/2010Lý LanLò dò vô trang web “cựu sinh viên nổi bật” của trường đại học Chicago, Mỹ, thấy một danh sách dài có hình ảnh và thành tích của những người xuất thân từ trường này đã trở thành giám đốc ngân hàng, chủ tịch tập đoàn, bộ trưởng quốc phòng, khoa học gia và kinh tế gia đoạt giải Nobel, sử gia và chính khách làm nên lịch sử, nhà văn, đạo diễn nổi tiếng… Nhìn chung là những kẻ thành công trong xã hội. Nhà trường tự hào trưng hình ảnh họ như những tấm huy chương. Và căn cứ vào những kẻ được biểu dương có thể biết kỳ vọng hay mục tiêu giáo dục của trường. Chẳng phải nhà trường nào cũng nhằm đào tạo những kẻ thành công?
  • Ch.S.Montesquieu - Nhà triết học khai sáng với tư tưởng đề cao “Tinh thần pháp luật”

    09/09/2009Nguyễn Thị Thu HươngVới tất cả những cống hiến lý luận của mình, Montesquieu xứng đáng được tôn vinh là một trong những nhà tư tưởng lớn trong lịch sử tư tưởng nhân loại thế kỷXVIII, là nhà triết học Khai sáng Pháp nổi tiếng với tư tưởng đề cao "tinh thần pháp luật” luôn thể hiện ý chí và khát vọng xây dựng một xã hội mới mà ở đó, không còn áp bức, bất công, một xã hội có khả năng đem lại tự do cho mọi người, hoà bình cho nhân loại. Hơn hai thế kỷ qua, nhân loại luôn nhắc đến ông với tư cách đó và Bàn về tinh thần pháp luật của ông luôn được các nhà tư tưởng, các chính khách và giới nghiên cứu lý luận trên toàn thế giới sử dụng như một tài liệu tham khảo bổ ích, có giá trị gợi mở cho việc xây dựng và hoàn thiện lý luận về nhà nước pháp quyền.
  • xem toàn bộ