Người xưa như tác giả Truyện Kiều, viết về chuyện tình dục là với điển tích (Ra tuồng trên Bộc trong dâu; Vòng ngoài bảy chữ vành trong tám nghề), hay dùng nghĩa bóng (Tiếc thay! Một đóa trà mi / Con ong đã mở đường đi lối về). Dục tính không thật có với văn chương cổ điển vì những tính cách ước lệ, trí thức và hình thức. Không có sáng tạo, cá tính, do đó không cần cả tác giả, phải chăng đó là một lý do của hiện tượng vô danh của tác phẩm thời xưa?
Dục tính khác thô tục, tụctĩu, như áo mỏng dính với trần truồng, dâm thư dĩ nhiên không phải là tác phẩmvăn chương. Henry Miller mà tác phẩm từng bị cấm ở quê hương của ông, trongObscenity and the Law of Reflection đã xem dâm tục (obscenity) xuất hiện trongvăn chương như một kỹ thuật, không liên hệ gì đến dâm thư (pornography). Dụctính như một giá trị chỉ nhắm đánh thức, khêu dậy, dẫn nhập, đem ý nghĩa đếncho thực tại cuộc sống . Đối với Việt Nam, dục tính chỉ thực sự xuất hiện trongvăn học ở thế kỷ XX, bước đầu bởi nam giới và dục tính luôn chỉ có ý nghĩatrong một văn hóa, trong một xã hội. Dâm tính trở thành yếu tố tiểu thuyết, giavị hấp dẫn cho tác phẩm. Thời Nhất Linh, dâm tính chỉ chớm thoáng qua, nhưtrong truyện ngắn Tháng Ngày Qua, nhân vật Giao trọ học nhà bạn, đã dám ... đểý đến vợ bạn, "bốn mắt gặp nhau (...) cặp môi nàng mấp máy, dưới tấm áomỏng, ngực nàng phập phồng, hai con mắt nhìn đăm đăm vào chàng có vẻ lẳng lơ,nồng nàn như đắm tình..." (1).
Các tác giả thời này kể chuyện tìnhyêu, nhưng ít người đi vào chi tiết làm tình hay tả chân thân thể người nam haynữ. Vũ Trọng Phụng, Trọng Lang,... từng bị kết án là khiêu dâm, thực ra họ chỉcó ý trình bày bộ mặt khác, trái, của xã hội, nêu lên những tệ hại, có ý giáodục, hướng thượng. Phùng Nguyễn trong Bia Ôm (2) tả "đôi vú nhỏ mềm nhũnvà âm hộ nhầu nát" hình như cũngkhông có mục đích viết dâm thư! Trước 1975, Lê Xuyên đã bị tố viết văn khiêudâm, trong thực tế tiểu thuyết của ông chỉ tả cảnh tả tình những hẹn hò, nhữngăn chơi trắc tréo dài dòng nhưng không mấy tả chi tiết cảnh làm tình; kẻ lên ánchỉ chứng tỏ đạo đức giả hoặc chưa từng đọc qua.
Tạp chí Sáng-Tạo vào thập niên1960 ở miền Nam, đã đăng nhiều truyện đầy dục tính của các tác giả về sau khôngđi tiếp nghiệp văn, như Duy Thanh (Khép Cửa, Thằng Khởi, Chiếc Lá,...), ThạchChương (Tinh Cầu,..). Giải phóng tình dục “hôm nay” là một trong những chủtrương văn nghệ của nhóm. Thạch Chương tức nhạc sĩ Cung Tiến sau này lúc bấygiờ viết truyện ngắn "hiện sinh" và là lý thuyết gia cho khai phánày, trong bài "Giới thiệu một nhận thức siêu thực về nghệ thuật" đãviết : "... Chúng tôi muốn quay lại vũ trụ hoang sơ dục tình nguyên vẹnmà tâm hồn mỗi kẻ còn trinh như sữa. Nhưng là cái tinh khiết đáng sợ của con bòrừng. Nghệ thuật hôm nay là sự biểu lộ một "furie du total", mộttiếng gọi quay trở về rừng sâu thẳm mà ở đó còn vẳng lên những tiếng cười điênmê, những tiếng la cuồng dại vọng về từ trăm thế kỷ của bản năng thuần túy.(...). Nghệ thuật hôm nay còn được biểu tỏ mãnh liệt trong tình yêu ngọt ngàocủa xác thịt, hay "tình điên". Dục tình, như có người đã nói trên mặtbáo này, là động lực độc nhất của thế giới. Đọc .. phần lớn những tác phẩm củaD.H. Lawrence, ai mà không cảm thấy vật dục mình xao xuyến, một thứ xao xuyếnrất nghệ thuật, rất siêu thực, rất trắng, rất tinh khôi...". Lý do ôngđưa ra vì sống trong một thời đại "sống trong cái thế trên đe dưới búa,một bên là tự do tuyệt đối cá nhân, một bên là áp bức chính đáng..."(3).
Trong truyện Thằng Khởi, Duy Thanhđể cho nhân vật xưng Tôi, một cô gái 16 tuổi, muốn ngủ và rồi ra tay "hiếpdâm" một thằng gánh nước người Chàm: "Tôi đã để ý đến nó năm tôi 16tuổi. Cái vẻ đẹp man rợ ngu xuẩn ấy mang cho tôi nhiều ý nghĩ dâm dục. Tôi chắcrằng thằng Khởi chưa hề ngủ với ai bao giờ (...) Thằng Khởi vẫn ngủ trong lều.Đôi môi dầy của thằng Khởi mấp máy và vị nước bọt của nó sền sệt nhạt nhẽo. Tôilay nó dậy. Thằng Khởi chồm lên chắc định la làng nhưng tôi bít miệng nó lại.Mắt nó mở to có vẻ ngạc nhiên lắm, nhưng cũng ngồi im. Rồi đưa tay quờ vàongười tôi. Hơi thở của nó và của tôi hừng hực trong đêm tối..." (SángTạo, 21). Cũng Duy Thanh trong truyện Chiếc Lá để nhân vật là cô gái 18tuổi "thích thay đổi, từ vấn đề ái tình, sinh lý, không khí, đồăn,..." và không thích cái gì quen hoặc vô nếp cả. Khi còn là cô bé 15tuổi, cô ta đã ngủ với anh rể vừa để trả thù chị mình vừa tìm cảm giác:"Tôi muốn đo cái độ dục của hắn khi hắn ngủ với chị ấy thế nào. Cũng lạ,cái cảm xúc ấy lúc đề phòng trước thì thấy tầm thường hết sức. Tôi thấy cáihình thù sát cạnh mình đến vô nghĩa..." (4).
Nhưng người tả cảnh thật sự dục tínhđầu tiên có thể là Lê Hoằng Mưu, chủ bút Lục Tỉnh Tân-văn, tác giả HàHương Phong Nguyệt (1915), Oán Hồng Quần(tức Phùng Kim Huê NgoạiSử, 1920), nhất là với Người Bán Ngọc (1930-31), dù văn còn ảnh hưởngbiền ngẫu và câu chuyện xảy ra ở Trung Hoa nhưng nhân vật và khung cảnh rấtViệt Nam. Một câu chuyện tình cổ điển gần 400 trang, nhưng suy nghĩ, ngôn ngữvà hành cử của nhân vật cũng như cách diễn tả tiểu thuyết có tính thật của đờisống lúc bấy giờ. Người bán ngọc đây là Tô Thương Hậu giả phụ nữ bán ngọc đểgần gũi và trờ thành tình nhân của Hồ phu nhân"trững mỡ" trong hainăm chồng đi buôn xa, trước là đồng tình luyến ái, sau trai gái thật khi ThươngHậu không cầm lòng được đã để lộ cái "oan gia".
"Vén mùng rồi vừa gạt chưn đểlên giường, xẩy thấy một tòa thiên nhiên, lịch sự như tiên giáng thế, làm chongười bán ngọc mảng mê nhan sắc trố mắt đứng nhìn, quên bổn phận mình, mưu sựtệ tình, bất cẩn, ... Thấy Hồ phu nhân mê mẩn giấc nồng sổ đầu, nằm bỏ tóc, xấpxả khó gìn cho đặng. Bèn sẽ lén lấy mền đắp bụng cho Hồ phu nhân; rồi lại muốnđưa tay rờ rẫm vuốt ve cho thỏa. Không dè, mới thò tay vừa tới bụng sợ phậpphồng nó làm cho tấc dạ bồi hồi, tay rung lập cập. Người bán ngọc không dám rờ!Lật đật thục tay vào rồi xây mặt ngó quanh quẩn bên mình, ... Vuốt qua vuốtlại, rờ xuống rờ lên đôi ba phen mà Hồ phu nhân mê mẩn không hay, người bánngọc thấy vậy mới dễ ngươi, ái tình lại dồi long tà dục... muốn kề má hôn chophỉ dạ. Có một điều là rờ rẫm vuốt ve thì không sao, chớ hễ muốn kề má xuốnghun, thì lại hườn cựu lệ, trống ngực đánh rầm rầm, chân tay run lẩy bẩy... đổmồ hôi ướt đẫm như người bị cảm mạo phong sương... dục thúc quá dằn long khôngtiện, ngườI bán ngọc bèn gượng đưa tay ra rờ cái ngọc cốt phi phàm ... Rờ tớiđâu chết điếng tới đó,..."(5).
*
Văn chương dục tính có khuynh hướngđi với nữ quyền. Hồ Xuân Hương - giả dụ có một Hồ Xuân Hương thật, tácgiả những bài thơ Nôm tục lưỡng nghĩa, bà đã phải gò bó trong lối thơ hai nghĩathời bấy giờ, đê nói lên những dồn nén và những đòi hỏi nữ quyền, "chémcha cái kiếp lấy chồng chung". Ở Việt Nam, cho đến giữa thập niên 1960,tác phẩm của các nhà văn nữ đã là những đóng góp làm đẹp cho đời, cho thế giớivăn chương dù với tính cách bên lề, ngoại lệ. Thật vậy, đối với văn học chữquốc ngữ thì năm 1927, bà Tương Phố với Giọt Lệ Thu đã thật sự khởi đánh dấu sựcó mặt của nữ giới trên văn đàn chữ nghĩa. Thụy An với Một Linh Hồn(1942), Bốn Mớ Tóc (1950, ký Lưu Thị Yến) nhìn ra cuộc đời, Anh Thơ với RăngĐen (1943) rồi Nguyễn Thị Vinh với Thương Yêu (1953) đã bắt đầu nóiđến thân phận người đàn bà trong đời sống đại gia đình, trong khuôn khổ phonghóa - họ không sống cho cá nhân mình. Thụy An, Nguyễn Thị Vinh nói đến số phậnnhững thế hệ phụ nữ đã phải sống trong đứt đoạn, nghịch lý khó khăn giữa giáodục thời thiếu nữ và thực tế ở đời khi trở thành phụ nữ ! Linh Bảo với NhữngĐêm Mưa, Tàu Ngựa Cũ xuất bản cùng năm 1961, đã nhẹ nhàng khởi nêu vai tròngười phụ nữ. Đến Nhã Ca, người nữ tình yêu đã lãng mạn và mạnh mẽ nhưng chiếntranh và trách nhiệm đã khiến đôi lứa và gia đình quan trọng hơn cá nhân. Nóinhư Virginia Woolf, họ vẫn quanh quẩn trong "những hành lang tối ám củalịch sử". Người đàn bà sinh rasống cho gia đình, lo cho cha mẹ, cho em, rồi khi rời gia đình thì rơi vào giađình khác, lo cho chồng, cho con rồi cho cháu, ăn ở có đức, rồi chết ... theođúng lễ nghi, phong tục! Người phụ nữ cho đến giai đoạn này chỉ đi tìm hạnhphúc!
Phải đến Túy Hồng, Nguyễn Thị Hoàng,Nguyễn Thị Thụy-Vũ và Trùng Dương, văn chương mới trở thành phương tiện cho nữquyền và quyền sống. Thật vậy, từ cuối thập niên 1960, người viết nữ đã mạnhbạo đi xa hơn, tự tin hơn và những vấn đề phụ nữ được chính thức trương lên chữnghĩa. Cái Tôi, nhân vật chính, nội dung, tình cảm, tình yêu, tình dục, ...không còn là của riêng những nhà văn thơ phái nam. Hơn là những "hình ảnhngười nữ" trong tác phẩm viết bởi nhà văn nữ hay nam, từ Khái Hưng, NhấtLinh,.. đến Hồ Trường An, Nguyễn Thị Phong-Dinh,v.v.
Lê Thị Thấm Vân, một nhà văn hảingoại đã phát biểu rằng:"Trong quá khứ, văn chương tình dục đa phần viếtbởi ngòi bút đàn ông. Văn thơ kể, nói, chỉ, "dạy", diễn tả, ... nhữngcảm xúc, "cách thức" rung động, thèm muốn, bày tỏ (thay cho) ngườiđàn bà" (6). Văn chương dục tính hay có dâm tính lại do người nữ viết hìnhnhư hấp dẫn hơn vì cũng hình như có tính tự thuật nhiều hơn. Vì từ nay, ngườinữ làm chủ con người, tư duy, tình cảm và cuộc đời của họ trong văn chương. Làmngười nữ, với văn chương! Simone de Beauvoir trong Le Deuxième Sexe(1949) đã phát động cái ý thức nữ quyền đó khi hô hào "On ne nait pasfemme, on le devient". Trong văn chương, trong ngôn ngữ vì là cái có thực,có sự sống. Như vậy, viết trở thành hành động tự xác định của người phụ nữ, trởthành phát ngôn viên chính thức của con người phụ nữ, tiếng nói chính thức vàtừ tình dục.
Từ thuở tạo thiên lập địa, nếu theotruyền thuyết sáng thế từ Adam Eva thì Eva đã phạm tội ở vườn địa đàng, Adamdại gái nên bị cám dỗ; thân phận phụ nữ gãy đổ ở gốc cây táo từ đó. Đến lúc xảyra phong trào đòi nữ quyền, người ta bắt đầu thấy phụ nữ lộ diện trên mọi sânkhấu và đến cuối thế kỷ XX thì sân khấu gần như nhường hết cho các bà. Từ thậpniên 1960, họ "lấn" thêm chuyện cái giường và thân xác. Họ gạt bỏvòng cương tỏa tình dục nam quyền để làm lại thế giới với hình ảnh và dục vọngphái tính của họ. Marguerite Duras đã cho nhân vật nữ chủ động trong tình yêu: "Ila arraché la robe, il la jette, il a arraché le petit slip de coton blanc et illa porte ainsi nue jusqu’au lit. Et alors il se tourne de l’autre côté du litet il pleure. Et elle, lente, patiente, elle le ramène vers elle et elle commenceà le déshabiller"(7). Không xa nơi cô đầm Sadec, thập niên 1960 đã cómột thế hệ nhà văn nữ như Trùng Dương đã tỏ tinh thần độc lập, dứt khoát tựgiải thoát khỏi những ràng buộc của chế độ phụ hệ, cả trong động tác làm tình:"Một lúc nàng nới lỏng tay ra , thôi hôn tôi, mắt say đắm. Tôi nghe tiếngnàng nói qua hơi thở : Em lên anh nhé? Tôi khẽ gật đầu. Diệu xô tôi nằm xuốnggiường và lên người tôi. Diệu thường mở màn bằng cách đó. Hình như nàng tìmthấy cái thú nằm trên người tôi, một cái thú khá man dại và cũng chóngtàn"(8). Thử so với Loan của Đoạn Tuyệt chỉ muốn được đọc sách tiếp rồingủ sau đã phải đưa đến án mạng!
Hoặc các nhà văn nữ lên tiếng chốnglại những thân phận tùng thuộc, nhận chịu, chờ đợi. Họ vạch mặt những qưyền lựcđàn áp của định chế chính trị, của xã hội, của đồng lõa phái nam. Cái Tôi trướccái "anh, mày" tức người đối diện, trước cái Ta, cái chúng ta! CáiMoi của Simone de Beauvoir là cái Tôi xồ xề, sung túc ! Từ đó tình yêu có thêmnhiều hình dung từ, ngoài những tình yêu lý tưởng, cao thượng, đau khổ, ... lỗithời, nay thêm tình yêu bản năng, tình dục, tự do, đổi chác, khoái lạc, cả tìnhyêu phút chốc, bồng bột, hiểm nghèo, ... Về điểm này, người viết nữ thời nay như muốn trở lại thời bán khai, tựnhiên, giải phóng tình dục khỏi những quy ước của hôn nhân, phong hóa. Đi xahơn, không chỉ đòi bình quyền, còn tự chứng minh tự xác tín cái cá biệt"nữ", khác biệt về tình dục, về xúc cảm thân xác, về kinh nghiệm vàcả ngôn ngữ. Họ làm chủ cơ thể, cảm xúc và tư duy. Trùng Dương trong MưaKhông Ướt Đất chẳng hạn cho nhân vật lý luận triết lý, truyện có tính cáchlý luận hơn là sống nếu muốn gọi đó là hiện sinh. Xưa kia nhà văn nam viết,phân tích tâm lý mọi người thì nay các nhà văn nữ muốn phân tâm đàn ông và tựphân tâm! Một loại "văn hóa" mới, năng động và cách tân phái tính. Họkhông ngừng ở thể loại nhật ký, thi ca, tiểu thuyết , mà đi xa hơn, làm chủ cơquan văn nghệ, lên tiếng phỏng vấn, thuyết trình, ... Nhưng chính với vănchương, với tiểu thuyết và thi ca như phương tiện, mà người nữ lên tiếng, phátbiểu, làm chứng.
Lệ Hằng thời trẻ xảnh xoẹ đi tìmhạnh phúc, hạnh phúc là ái ân, da chạm da, nói như Phượng Uyên trong ThungLũng Tình Yêu chỉ muốn "thiên đường chính là vòng tay, là mùi hươngđàn ông, là hơi thở của chàng. Tôi không tìm nữa một cảnh bồng lai, vì đôi môingười yêu, giọng nói người yêu, và đôi mắt chàng, là giòng sông tình ái, làrừng say sưa là suối bất tử đời đời tắm mát tình yêu " (9). Sẽ đòi hỏi hơnvới Sóc Nâu là chuyện tình yêu khả thể với một người bạn nam Dũng, kiểu "Em thèm được làm một người đàn bà. Dưới tay anh, dưới thân thể anh, và dướitình yêu của anh nữa... Dũng ơi ... Hãytrở thành một người đàn ông với em đi" (10).
Với Túy Hồng trước 1975, nhân vật nữluôn đầy sức sống vùng vẫy trong một xã hội tù túng, ngộp thở. Họ luôn muốn pháđổ những lễ nghi, cung cách, những nếp sống phụ hệ, gia phong theo họ đã lỗithời. Dục tính, mà một số nhà văn nam phê bình bà trước 1975, đã bị gán ghép,đồng hóa với thái độ và lối sống tự do, theo bản năng giấu dưới những mỹ từtình yêu, tình bạn. Hãy còn bóng bẩy, rụt rè hiện thực, cùng lắm qua lời nói, ýnghĩ như nhân vật nữ trong Vết Thương Dậy Thì (1967): "Hãy ngậm emgiữa hai môi dầy trác táng, uống em đi, nuốt em đi ừng ực. Chỉ vẽ cho em cáchchế cà phê và cách chui vào lòng anh để thao thức cồn cào tỉnh người bỏ ngủ vìđã liếm em trên đầu môi chót lưỡi, đã ngậm, đã nuốt ực em vào anhrồi"(11). Người nữ đi thẳng, nói trắng : "nếu yêu em thì đừng điquanh nữa (...). Anh hãy cho em đi con đường ngắn nhất, con đường độc đạo củatình yêu" nói như bạn cô giáo Cam Thảo, nhân vật Thở Dài, trong khicô thì viết thư thúc người yêu cưới mình!
Trần Thị Ng.H. qua Lạc Đạn -viết năm 1973, và một số truyện ngắn đăng báo trước 1975 cũng đã, qua vănchương, tự xác nhận, ra tay để phá đổ huyền thoại phụ nữ như là đối tượng, xâydựng lại tương quan với người khác giống, đảm nhận tự do, một cách lạnh lùng,dứt khoát, dù vẫn cho thấy một loại bất mãn, dồn nén! Nơi thái độ, như hối hậnsau liên hệ đồng tính với Thắm, sau khi đã "ôm nhau như đôi tình thân.Thắm rà đôi môi nhỏ trong cổ tôi, đôi vú non căng nở phập phồng, hốt hoảng. Tôikinh hãi xúc động dầm dề. Tôi muốn la lớn trong cơn khoái cảm mộng mị và kìcục...". Như sau khi chấp nhận trò chơi "đau xé nổ tung đầm đìa. ..đỏ lòm oan uổng" với "người đàn ông lạ mặt", rồi phải "dỗdành chỗ mềm yếu nhất, dỗ ngọt, săn sóc" đã xác tín - trong ý tưởng, vớingười mẹ âu lo rằng "con trinh bạch không tội lỗi, con nguyên vẹn củamá" (12). Tình yêu, tình người ở đây, không là những bất ngờ! Trong cáctruyện ngắn khác ở tập này và tập Tập Truyện Ngắn Trần Thi Ng.H.(1999),bà còn nói đến những mặt trái, tội ác, cái chết tự xử, cái chết người khác,những cái chết dàn cảnh!
Cách mạng tình dục tiếp tục với vănhọc hải ngoại : Đỗ Kh., Khánh Trường, Trần Vũ, Trân Sa, Lê Thị Thấm Vân, NguyễnThị Hoàng Bắc,... Bài này chúng tôi nhìn qua phía các nhà văn nữ, họ lên tiếngvề những âu lo, tâm tình mà lâu nay nhất là ở Việt Nam ít thấy. Những âu lo củaĐoàn Thị Điểm, Bà Huyện Thanh Quan thanh cao quá, trừu tượng quá, Hồ Xuân Hươngnếu là tác giả thật những bài thơ về tính giống và tác động phòng the, cũng vẫnở ẩn dụ, bóng gió, không trực tiếp, trốn trong cách thế nho nhã! Nhà văn nữViệt Nam ở hải ngoại nói thẳng những lo âu thực tế, sờ được, cảm được, không cần nhiều ngõ quanh, đi vòng.Sinh lý hết được xem như cấm đoán, lại được xem như đòi hỏi chính đáng, tìnhdục trở thành nhu cầu tự nhiên, phải có, không thiên kiến và mặc cảm phạm tội,cả có khi ngây thơ trong tìm kiếm. Tự nhiên và chấp nhận trò chơi trăm phầntrăm, với tấm thân sẵn đó, như đó!
Nói chung, phụ nữ chống văn minh,văn hóa dựa trên quyền hành đàn ông, phụ quyền, chống Tây phương kỹ nghệ địnhnghĩa đàn ông ở khả năng sáng tạo và chế biến sự vật. Phụ nữ chống văn chương như một nền chế, họ thíchmặt trận "ngôn ngữ" hơn, thích phổ dương liên hệ trực tiếp với chữviết cũng như với thân xác. Phụ nữ Mỹchâu đòi quyền lợi, họ dấn thân, xuống đường, lập nghiệp đoàn,... ít cho ngườiđọc thấy dây dưa tình cảm. Ngôn ngữ không quan trọng, cái quan trọng là chốngđàn áp, đô hộ của đàn ông . Trong khi đó ở Pháp và Âu châu, ngôn ngữ được đặtlại vị trí, thẩm mỹ học, một loại phản văn hóa đặt nền trên sự đè nén. Ngườiviết nữ xây lại nội dung, cấu trúc lại những ngõ thoát, lối ra của ngôn ngữ.Sướng khoái thể chất đi với sướng khoái lời nói, chữ dùng. Thêm vào, nhữngkhuynh hướng mới về tiểu thuyết như hậu thuộc địa (postcolonial) là một loạidiễn văn muốn thay thế những quan điểm đã được thiết lập trước về lệ thuộc vàvâng lời bằng quan điểm hoàn toàn ngược lại, đề cao tự lập cá nhân và tự chủ.Xây dựng lại nội dung bằng đường thoát ngôn ngữ. Lạc thú thân xác đi liền vớilạc thú ngôn ngữ, đến sau lạc thú ngôn ngữ. Người nam đi vào văn để tìm hoặcnếu đã thấy, trình bày lý thuyết, triết lý hay một "nghiệp", người nữthì đến để thực hiện cái tôi, xác định cái tôi, cá nhân. Và họ đi vào tình dục.Sex được dịch là hữu-tính (tự điển Thanh Nghị), làm như không sex là sốkhông to tướng! Đưa đến những cuộc sống ...ngoại lệ: đàn bà không sanh con,đồng tính luyến ái, lãnh cảm (Jane Austen, chị em Emily và Charlotte Bronte,Simone de Beauvoir, George Eliot, ...). Sống đời thế tục, tận hưởng phút giây,lãng mạn tình yêu đến tự do tình dục!
Người nữ sống đời hải ngoại hộinhập, choáng ngợp giữa những lạ-lẫm (exotic), đầy ắp và choáng ngợp trước tự doở xứ người, tự do tuyệt đối và cá nhân chủ nghĩa, từ vật chất, thân xác, tìnhcảm,.. Có thể họ muốn giả vờ, trưởng giả , nhưng lại không giữ lề, thích tự dongoại tình,.. Có người đi đến thái độ hài hước đen, ngầm nữ quyền. Người nữnhững thập niên cuối thế kỷ XX choáng ngợp tự do, tình dục, đi xa hơn cô giáoHoàng. Cái giường hết còn là ám ảnh chính như với Nguyễn Thị Thuỵ Vũ, Túy Hồng(từng viết "cái giường là đồ vật tội lỗi nhất trong những đồ vật"trong Vết Thương Dậy Thì),... Sau chiến tranh, nhân vật Túy Hòng sốngtrong chia cách và đời sống mới, trở nên yếu ớt, căng thẳng, vô định trướctương lai, lại tăng dâm tính, tình dục trở nên cách hành xử hoặc tác động xácthân lên trên tình cảm. Đây là một hiện tượng từng chứng minh với những biếnđộng lớn như vụ không tặc Tháp Đôi ở New York ngày 11-9-01. Để xóa căng thẳngvà tái xác nhận đời đáng sống, cái sống đáng trân trọng, một tâm trạng sốngsót, cho nên buông thả tình dục, với cả người mới quen. Cứ Tay Che Thời Tiết "có thể chờ chồng nhưng tôi không thểthủ tiết được" cho nên cứ "xoạc mông xoãi đùi đu bay lẫn lộn trongbát ngát tự do rì chặt chữ tình làm cứu cánh" (tr. 73), cuối cùng mới thấychỉ là ảo tưởng, lãng mạn. Ảo mộng vun trồng vẫn hóa ra mộng ảo, con ngườikhông dễ thay đổi lớn !
Nhân vật Mưa của Lệ Hằng trong BênKia Là Núi(1998) một khi ra được ốc vỏ văn hóa cũ (cô giáo, vai chị), đãlồng lộn thụ hưởng đời sống tình dục hơn cả người tình Phi châu Saba của Hãn."... Cô bỗng khùng lên, cánh đồng khô khát của cô ghì lấy Hãn. Chưa mộtlần nào, Hãn thấy cô tả xông hữu đột truy bức thân thể Hãn dữ dằn hơn. Gầm gừmê mỏi, hào hển đứt hơi. Cuồng lên vì lạc thú, cô làm Hãn kích ngất vì nhữngrung cảm khốc liệt của cô... "(13).
Như vậy, nay chính thân xác là đốitượng, là đề tài chính! Với Trân Sa và một vài nhà văn nữ, tôn giáo ngưng lại ởchỗ tình dục; tình dục không những tháo gỡ cấm đoán mà còn vô hiệu hóa cấmđoán. Tình yêu khác tình dục, cái sau cũng làm ... tình nhưng hết mình, chínhxác, một chuyện. Làm tình phức tạp hơn, đòi hỏi con tim, lời nói, cử chỉ, cảvăn hóa. Làm tình, trò chơi thân xác, tựu trung là một khoảng trống cần thiết,một chiến thuật đầy đủ, cũng là cách thức sống, một cách biểu tỏ, một phươngtiện hiện hữu thể chất, máy móc - là những thứ nếu thiếu, thì cái còn lại chỉlà phó sản, hiện tượng phụ. Làm tình cũng là một cách học hỏi bằng tự xóa. Tìnhdục trước khi là hiện tượng xã hội, văn hóa, đã là thân xác.
Khi tay anh xoa xoa xà phòng vào “nơi ấy”,
nắng bên ngoài rực sáng thêm một chút nữa.
“Nơi ấy” giờ thì mềm xìu, bé tí, bình thường như vành tai,chóp mũi, khuỷu tay, đầu gối, gót chân… như bất cứ phần nào trên thân thể anh.
Trước đấy một giờ. Nó cương cứng, nóng hổi, hùng hổ
trong miệng em, giữa rãnh ngực em, trên mông em. Nó cố đâmthấu-xuyên-sâu-qua bao lớp da thịt để vào trong em. (Là nó, chẳng thuộc về ai).
"... Suốt một buổi chiều / Yêu dọc từ dưới lên - và xuống / Từng lằn chỉ- khớp - từng phân li thịt da / Nhập một / ấm áp - rịn - ướt / Suốt một buổichiều / Không ngớt / Nghiêng - xoay - cong - mềm mại / Cọ - trườn - lướt / Sau- trước / Những điệu thuần nữ / Có khi là một / Hai - ba - hoặc cả năm / Yêukhắp cùng lòng kia ưỡn ngã xuống như sóng / Và lượn úp lên - uốn chụp xuống /Đan khít mười / Không rời / Không một kẻ hở / Tuần tự - tất cả / Ngoài và trong- không một bỏ trống / Gò và trũng / Suốt một buổi chiều / Hai bàn tay lần đầuyêu nhau / Suốt buổi chiều / Trong căn phòng..."(Trân Sa, Động Tác Yêu) (15).
Thế giới ẩm ướt, trò tình dục khôngđược một số nhà văn nữ Lệ Hằng, Trần Thị NgH, Trân Sa, ... coi là cấm đoán haylớp áo mỏng che. Broadway ở New York còn đưa lên sân khấu vở Độc thoại của cáil. (Vagina Monologues) của Eve Ensler trong ngày được gọi là V-day, địa đàngtrở nên ẩm ướt mà đối với một số nhà văn nữ, cái ẩm ướt cũng là căn cước củahọ. Với họ, tình dục là tự nhiên và những hành cử tình dục cũng như bộ phậnsinh dục bị bêu xấu hay không nói đến chắc là để làm dơ, làm xấu, làm mờ phaichính hành cử đó, đối tượng đó. Nên họ làm ngược lại!
Dương Như Nguyện đưa vào đời sốnghội nhập Mùi Hương Quế (2000), một mùi thơm của tiềm thức và một thânxác của-lạ để đối phó với thực tại vật chất của xứ người. Một cái nhìn xuyênsuốt tâm thức văn hóa gốc khi sống đời hội nhập và thành công ở xứ người. Nhânvật Trâm Kha chẳng hạn hội nhập nhanh: "Trong giai đoạn đầu, tôi tìnhnguyện ngủ với hắn" (tr. 138), chạy theo tình dục như lâm trận tranh đấucho nữ quyền, và trên ngay phần đất cơ thể chính mình. Tâm thức về cái thân phận nữ phái, qua nhữngnhân vật thân thích gia đình của bà. Qua nhiều thế hệ: bà ngoại, Tĩnh Tâm, ...Cũng là mùi thơm của oan khiên, tiếc nuối. Trong một truyện ngắn, Như Mưa, Nắng...?,Nguyễn Thị Hoàng Bắc kể một chuyện tình đồng tính giữa hai người phụ nữ như mộtchớm nở pha lẫn nghi ngờ:
"Tôi không lesbian, nhưng yêu(...)
Tôi run động ngẩn ngườị Ai là tôi,khi tôi/ai thích chuyện này, khi tôi/ai mê cái khác? Tôi/ai biết quá đại kháivề ai/tôi? Như mưa nằng tầm phào" (16).
Rồi những khám phá như S. Hite vềđiểm cực khoái của thân xác phụ nữ năm 1976, người nữ hết phải chờ, hết cầnđược cho; muốn là tìm cho được, hối thức, vồ vập... Người nữ vô tình đánh mấttình cảm đã đành mà mất luôn "ngây thơ tình dục", gia vị thiết yếucho đam mê, tình yêu, gây quyến rủ. Người viết nữ giới từ ý muốn làm chủ vănchương về phái nữ, đã đi đến chổ làm chủ ảo mộng cho người nữ bởi người nữ.Naomi Worlf, một người tranh đấu nữ quyền Hoa Kỳ nổi tiếng, sau những đòi hỏitriệt để đã quay 180 độ, trở về tự nhiên, chủ trương "nữ quyền làmmẹ" (motherhood feminism) trong mấy cuốn như Fire withFire,Misconceptions đòi hỏi quyền làm việc đồng thời làm mẹ. Vì hai hình ảnh chínhcủa văn chương nữ phải là người mẹ và người nữ, nên thành đề tài,lý do và thể loại xử dụng và ngay cả việc tận dụng ngôn ngữ.
Trên đà đấu tranh bình quyền, thuốcngừa thai, của thập niên 1960, người phụ nữ đã bớt hoặc không còn làm mẹ. Thuốcngừa thai khiến người phụ nữ không phải mặc cảm tội lỗi ! Ngay có con đã cócách cấy giống khỏi cần yếu tố dương, nghĩa là xa hơn thái độ của nhân vật củaTrần Thị Ng.H. trong truyện Sinh Nhật (17) định nghĩa một người mẹ/người nữmới, một mình nuôi con, không cứ phải qua định chế hôn nhân. Và rồi bộ phận cótuyệt vời đến mấy cũng chỉ là một ... cơ quan, cái thiếu vẫn là liên hệ, luậtâm dương kinh dịch từng nói đến! Cách mạng tình dục đã là hậu quả của cách mạngnữ quyền, nhưng đã đảo lộn mục đích-đối tượng. Thập niên 1960 họ đòi trả thânxác cho họ nhưng khi thân xác trở thành chính cái Tôi thì thân xác lại chiếmnhiều chỗ quá. Nhục dục từ chỗ bị dồn nén, trở thành khuôn mẫu, khoái lạc, làcấm kỵ trở thành totem (tổ vật), không sanh đẻ, trục trặc nhục dục (libido),cái giống trở nên buồn thiu sau khi tả tơi máy móc hóa, tầm thường hóa (chươngtrình truyền hình Sex and the City ở Mỹ). Thân xác không tình yêu, từ đối tượngtrở nên chủ thể của nhục dục!
Chống đề cao giống mạnh, nam quyềnmacho, phong trào nữ nêu khẩu hiệu "đàn bà là tương lai nhân loại, thế kỷXXI là thế kỷ đàn bà". Mỗi giống tính không thể rút vào vỏ cô đơn tìnhdục, trí thức và luân lý, cuộc sống còn gì thú vị và tương lai! Nay có thể nóingười nữ còn lại bốn ám ảnh chính: tình dục, sợ hãi, bạo lực và khinh rẽ. Nữquyền đòi hỏi đến một lúc nào đó sẽ rơi vào chán nản, tình dục cũng thành buồnthiu. Saba, nhân vật trong Bên Kia Là Núi của Lệ Hằng, sống buông thả và bạođộng tình dục như để chứng minh nữ quyền, cuối cùng đâm ra sợ cả tự do tìnhdục. Chưa kể đến hiện tượng tiểu thuyết dành cho độc giả phụ nữ, có khuynhhướng xem như những tranh đấu nữ quyền đã qua, nay đưa ra những hoàn cảnh nhânvật nữ bị tiếng sét ái tình hoặc tô điểm một hình ảnh "hoàng tử của lòngem", mà nếu gặp, người vai nữ dám bỏ hết tương lai sự nghiệp để đi theo -như trước kia, nhưng khác là nay do nhà văn nữ viết ra! Và cứ thế, những tràolưu tiếp nối, hết nữ-lưu luận sẽ thuyết lý gì khác?
Không đóng vai luân lý, đạo đức nhưngđối với văn chương dục tính, thiển nghĩ tính văn chương sẽ không ở lâu vớinhững quẩn quanh tình dục không lối thoát. Không bắt buộc phải hướng thượng,nhưng nếu nhân vật, hành động và nội dung của văn chương cứ bị tình dục, thânxác giam hãm tù đày, định nghĩa về văn chương hình như đã bị hãm hiếp một cáchtội nghiệp vậy! Đây là chỗ khép lại của nhiều thập niên thử nghiệm kể từ khinhóm Sáng-Tạo đề nghị buông thả và khai phá tình dục trong văn chương. Cuốicùng, cũng cần nói thêm là dục tính trong văn chương phải chăng một phần do ởngười đọc - một thứ "cây sậy biết suy nghĩ"; người đọc trở thành đồnglõa với loại văn chương dục tính ?./.
Chú-thích:
1. NhấtLinh & Khái Hưng. Anh Phải Sống (Sài Gòn : Đời Nay, 1961?), tr. 19.
26/11/2015Nguyễn HòaSự có mặt một cách bất thường của sex trong đời sống văn chương vài năm gần đây đã được lý giải qua những nguyên cớ khác nhau, nhưng tựu trung, những người tán thưởng đều vô tình (cố tình?) lẩn tránh việc còn cần phải xem xét sex từ các quy chiếu văn hóa...
06/03/2015Vũ Đức ToànKhi mà mọi người biết đến bức tranh, “Thiếu nữ bên hoa huệ” (1943), một kiệt tác của danh hoạ Tô Ngọc Vân, giá trị thẩm mỹ đã như một liều thuốc hữu hiệu gỡ bỏ một số định kiến xã hội lúc đương thời. Nếu không "bước" vào trong bức tranh này, tà áo dài cách tân và cô gái duyên dáng ấy vẫn còn bị xì xào, lườm nguýt bởi sự khắt khe của lề thói văn hóa thẩm mỹ truyền thống.
10/10/2014Nguyễn Hữu LêTình dục với tư cách là đối tượng thưởng ngoạn trong văn học Việt thường được sàng lọc qua các thang bậc giá trị đạo lý hoặc triết lý. Rất hiếm trường hợp tình dục thuần tuý lọt được vào trong "khuôn viên" làng văn...
14/07/2013Nguyễn Đình Tú...tôi nhận thấy văn trẻ vài năm trở lại đây nổi bật lên ba khuynh hướng sau: Thứ nhất, Lạ hóa, được hiểu là trong tác phẩm có các yếu tố kỳ ảo, hoang đường, lạ, phi lý, dị biệt…; Thứ hai, Tính dục, là các yếu tố sex được sử dụng khá đậm nét trong tác phẩm; Thứ ba, Bình dân hóa, thuộc về khuynh hướng này, xin được hiểu là những tác phẩm đề cao giá trị giải trí”...
22/06/2011H. D tổng hợpVới quan điểm rõ ràng, không ngại đụng chạm; phong cách trả lời thông minh, sắc sảo, đạo diễn Lê Hoàng đã làm hài lòng những bạn đọc tham gia cuộc giao lưu trực tuyến của báo TT&VH với chủ đề "Xin đừng Playboy hóa báo chí"...
03/05/2011Ngô Ngọc Ngũ LongQuyển truyện Rừng Na Uy của nhà văn Haruki Murakami là một hồi ức của Watanabe Toru, một người đã thoát ra khỏi cái vòng xoáy ấy, đó là một cuộc soi rọi vào chính bản thân mình, một hồi ức đau đớn của những tâm hồn trẻ dại loay hoay tìm hướng đi và dùng tình dục như một sự lấp đầy cuộc sống. ..
27/07/2009Trịnh ChuDương Bích Liên không những thể hiện được tâm hồn mà còn vẽ được cái duyên của người phụ nữ - là cái khó nhất, mơ hồ nhất. Các cô gái trong tranh Dương Bích Liên đẹp, nữ tính đúng nghĩa, dịu dàng, thùy mị, đằm thắm… và rất Việt Nam. Tranh ông thường quan tâm đặc tả chi tiết (chủ yếu là ánh mắt).
24/04/2009Trần Hoàng HoàngCó người đã chê văn học Việt Nam chưa phản ánh được nhịp sống đô thị. Không hẳn vậy, thân phận nữ sinh đô thị Việt Nam trong văn học chí ít đã phản ánh nhịp sống ấy, hoặc ngược lại. Có thể thấy xã hội đô thị Việt Nam mỗi thời kỳ qua thân phận các thế hệ nữ sinh trên các trang văn.
18/03/2009Vũ HuyềnSự xuất hiện bất thường của sex trong văn học gần đây đã làm tốn không ít giấymực của báo chí và gây khá nhiều tranh cãi trong công chúng, khiến người không muốn quan tâm cũng phải quan tâm.
04/03/2009Lý LanTrong nửa thế kỷ qua, các học viện trên khắp thế giới, nhất là ở Âu Mỹ, đã chứng kiến những chuyển biến quan trọng liên quan đến giới tính. Chẳng những số lượng nữ giáo sư và nữ sinh viên tăng nhanh trong các học viện, mà học thuyết nữ quyền còn ảnh hưởng đến nhiều bộ môn học thuật khác, từ triết học, lịch sử, đến ngôn ngữ học, xã hội học, nhân chủng học, truyền thông đại chúng, kinh tế, luật…
01/04/2006Nhà phê bình Vương Trí NhànNhưng nếu mọi người đua nhau nói tới sex, người nào nẩy nổi lên cũng đều là qua con đường sex, và chỉ có vài cây bút bất tài mới dở giọng chính chuyên chê bai sex, thì điều đó chẳng có gì là đáng tự hào ...
