ChúngTa.com

Chính phủ và cơ chế tự trị

• Từ government có thể dịch là chính phủ hay sự cai trị. Ở đây mình dịch là sự cai trị.

• Sự cai trị nào cũng gồm có 2 phần: cai trị từ bên trong và cai trị từ bên ngoài.Cai trị bên trong được điều khiển bởi lương tâm, làm theo những quy luật của tự nhiên và những thượng đế của tự nhiên. (the laws of nature and laws of nature’s gods là những dòng đầu tiên của tuyên ngôn độc lập của Mỹ và được coi là hiển nhiên). Trái với tự nhiên sẽ chết.

• Cai trị bên ngoài được thực hiện thông qua cưỡng chế. Khi con người có thể tự cai trị được chính mình, họ cần ít sự cai trị từ bên ngoài hơn. Cai trị bên ngoài được quy định bằng các luật lệ do do nhà nước tạo ra, và thực thi bằng hệ thống công an và nhà tù.Tự do theo nghĩa là không qua cưỡng chế xảy ra khi người ta có thể tự cai trị chính họ được bằng lương tâm. Tự cai trị bằng lương tâm bắt nguồn từ tôn giáo và giáo dục đạo đức. Ví dụ: người bị cai trị là đứa bé trong nhà, nếu bé ngoan ngoãn nghe lời bố mẹ thì bố mẹ không cần tạo ra các quy tắc thưởng phạt.

• Nếu khách hàng vào cửa hàng mà không tự ý ăn cắp thì khỏi cần đặt máy quay camera và các thiết bị giám sát. Ở Mỹ người dân thường không vượt đèn đỏ do đó cũng rất ít khi cần công an.

• Nếu không thể cai trị bằng lương tâm được thì mô hình cai trị sẽ là nhà tù như hình phía dưới.

• “Mọi dạng chính phủ là kết tinh đạo đức của cả một dân tộc dân tộc” ~ Montesquieu.

Suy nghĩ này cho thấy văn hóa đạo đức của nhân dân ra sao thì sẽ có loại chính phủ tương ứng vì chính phủ và các nhà cầm quyền cũng từ dân mà ra.

• Một dân tộc bị cai trị bằng chế độ quân chủ thì nhân dân bị điều khiển bằng lòng trung thành và danh dự đối với vua.Một dân tộc bị cai trị bằng độc tài được điều khiển bằng nỗi sợ hãi. Trái lệnh là xử bằng bạo lực ngay.Đây là cách cai trị dựa vào bên ngoài và phó thác quyền hành vào nhà nước hay vua hay một vị độc tài nào đó. Câu hỏi đặt ra là mấy vị bên trên liệu có không thối nát? Nếu họ không tự cai trị được chính họ bằng lương tâm thì họ có thể cai trị người khác một cách công bằng được không?

• Nền cộng hòa Republic bắt nguồn từ chữ representatives tức là cại trị bởi những người đại diện cho dân bắt buộc phải được thực thi qua đức hạnh. Nói cách khác là dân tộc đó phải có những người dân tự cai trị được chính họ. Trong chế độ độc tài, chính phủ cai trị nhân dân. Trong chế độ cộng hòa, nhân dân tự cai trị chính họ.

• Nếu không có cách gì cai trị lương tâm tốt mà đòi dân chủ thì sẽ biến thành vô chính phủ. Một cái chợ không có an ninh và các chế tài sẽ biến thành cái chợ vỡ nếu con người vô ý thức.

Vai trò của Hiến pháp Mỹ

• Mấy nhà lập hiến của Mỹ chán ngấy mô hình mấy ông vua quản lý chặt chẽ, manh nha ra cái gì là cấm ở châu Âu. Cái này chẳng khác gì quản lý kiểu nhà nước kiểu ông già 80 cô vợ 20 ở Việt Nam. Những vị ở bên trên đâu phải không thể sai được. Nhưng xã hội chưa hoàn hảo nên vẫn cần tới chính phủ để quản lý. Vấn đề là khi cho con người ta quyền lực người ta sẽ thối nát. Vậy xử lý thế nào?

• Việc sinh ra Hiến pháp để quản lý chính phủ, hạn chế quyền lực của tổng thống và chia năm xẻ bẩy quyền lực của chính phủ ra để cho họ kiểm soát lẫn nhau. Hiến pháp không quản lý nhân dân mà cấp quyền cho nhân dân “thanh toán” chính phủ nếu thấy làm ăn thối nát :-)

• Vậy ai quản lý nhân dân? Do Thượng đế trong quyển Kinh Thánh. Thượng đế dạy con người yêu thương nhau. Nếu con người mà thay thượng đế dạy cho nhau về yêu thương thì cả lũ đi xuống hố vì con người không tốt như người ta tưởng.

Đây cũng là điều thú vị mà Tocqueville phát hiện ra khi công du sang Mỹ. Ông thấy nhà cửa mấy người Mỹ trong nhà quê lụp xà lụp xụp, không thấy sào huyệt của “ban quản lý” ở đâu như mấy cung điện bên châu Âu. Nhưng ở nhà mỗi người dân đều có cuốn Kinh Thánh và người ta chăm học Kinh Thánh.Chẳng bù cho châu Âu người dân lười thâm chí không biết về Kinh Thánh mà chỉ biết giáo lý vì đã được các cha đạo nhai trước và mớm cho ăn. Điều này cũng không xa lạ lắm ở Việt Nam. Ai dám bảo cha đạo là đúng 100% và thói ỷ lại lười biếng không chịu học khiến người ta không biết?

Chấp nhận rủi ro cho nền Cộng hòa

• Khi các cha đẻ nước Mỹ họp lại, họ đã đánh xổ số với nền Cộng hòa sắp được tạo ra. Bởi trên thế giới lúc đó đã có cái dân chủ kiểu Mỹ như thế bao giờ đâu. Tin tưởng giao quyền lực cho nhân dân thì nhỡ nhân dân lại thiếu hiểu biết không biết sống sao cho tốt để bảo vệ quyền tự do của họ, và để một đám mafia trục lợi đục nước béo cò thì sao?

• Nếu như thế thì phải thay đổi cách quản lý và đã không có thể chế dân chủ.

Tôn giáo và giáo dục lương tâm

• Cách duy nhất để có một lương tâm trong sạch duy nhất là qua con đường tôn giáo. Một gia đình có những đứa con đang lớn lên. Những đứa con phá phách thì chỉ có thượng đế mới điều khiển nổi lương tâm chúng mà thôi.

Chính sách nhà nước có thể cấm bố mẹ làm cái này cái kia chứ không dạy vợ chồng và con cái yêu thương tha thứ nhau được. Tôn giáo và Thượng đế mới giúp người ta vượt lên trên luật lệ của thế gian được.

• Tôn giáo không theo con đường bắt ép mà chỉ đưa ra lời mời thôi. Nước Mỹ có được tự do và bình đẳng là do họ có nền giáo dục tôn giáo tốt nhà thờ ở khắp nơi nơi để hướng con người làm việc thiện.Tất nhiên tôn giáo không ép buộc con người phải theo nhưng chính vì đại đa số con người tình nguyện theo và sống tốt nên đã ảnh hưởng tốt đến xã hội và tạo ra văn hóa chung.

• Nước Mỹ khuyến khích mọi tôn giáo nhưng chủ yếu dựa trên Kinh Thánh. Bất kể cái gì tốt để làm người ta sống tử tế có lương tâm trong sạch đề welcome.Nhìn vào xã hội đời thường của Mỹ có thể thấy là cứ vài ba góc phố lại có một nhà thờ. Nhà chùa Phật giáo và Hồi giáo hay Cộng sản Vô thần cũng được chào đón ở đây.

Ứng dụng cho Việt Nam:

• Để có lương tâm tốt đồng nghĩa với có thêm Tự do cần chấn hưng Phật giáo. Khối dân sự và tôn giáo phát triển mạnh là dấu hiệu của nhà nước văn minh và tư do hơn.

• Nhà nước cần tự nguyện nới lỏng để cho các con dân có lương tâm tốt đứng lên tự trị.

• Mấy nhân vật cứ đòi quyền rân chủ này nọ mà không thông qua chấn hưng tôn giáo và đạo đức thì mình nghĩ là hoang tưởng nặng. Hay cứ lấy triết lý này nọ ra làm bánh vẽ tự huyễn hoặc chính mình và người khác bằng những cái họ không hiểu nổi cũng thế nốt.

• Câu trả lời ở trong tiếng thì thầm của gió :-)