ChúngTa.com

Thế hệ Cụ của các anh, đầu thế kỷ 19, làm quan tại triều, quát lính gông cổ quan tham. Thế hệ Ông của các anh, cuối thế kỷ 19, học tài, đỗ cao, lo trị dân, lo việc giáo dục, lo đắp đê chống lụt. Về già từ quan, uống rượu, làm thơ chống Pháp và bàn chuyện Duy tân, cách tân theo gương Thiên Hoàng nước Nhật.

Thế hệ Cha của các anh, đầu thế kỷ 20, tuổi hai mươi yêu nước, tìm lẽ sống; tuổi ba mươi vận động thanh niên; tuổi bốn mươi lên Chiến khu; tuổi 70-80-90 trước tác. Tổng cộng một đời uống không tới mười chén rượu. Suốt đời trước tác, mà thơ tình chỉ có vài câu về cô thôn nữ ngước nhìn anh bộ đội phi ngựa qua đồi nương.

Thế hệ của anh các anh, tuổi mười bốn mười lăm làm liên lạc, tuổi hai mươi vác súng đi chiến dịch, sốt rét đến cấm khẩu, vẫn mấp máy môi thều thào hát “Ai về Thủ đô tôi gửi vài lời, Tây Hồ mờ xa là nhà tôi đó… Ngày mai sẽ về Thủ đô đắp xây chốn xưa… “ Vừa vực dậy được hai hôm đã tót ra phố Quán Vuông, phố Chợ Chu uống à phê ở hàng mấy cô gái Hà Nội tản cư.

Thế hệ của các anh học Nga văn, Trung văn, tự học các ngoại ngữ khác, sùng bái Petophi, Pauxtovsky và Georges Amado. Ngưỡng mộ Natalie, Marcel Proust và Frank Kafka nhưng không bao giờ được đọc. Đến cả Victor Hugo, nếu tác phẩm thuộc loại lãng mạn như Hernany thì cũng chỉ đọc trộm ở thư viện vào giờ trốn học. Suốt ngày say mê với lô bình cổ cong và ống nghiệm trong phòng thí nghiệm trường học. Sinh hoạt ngoại khóa là góp sắt vụn đúc lưỡi cày tặng nông dân và đi gặt giúp Hợp tác xã. Lúc nhỏ chơi búng phim hoặc chơi programe rạp chiếu bóng, lên cấp III thì bơi thuyền pê rit xoa, bơi ca nô ê nhà thuyền Hồ Tây, buổi tối theo lớp quyền anh của nhà cựu vô địch Đông Dương. Được xếp hạng võ sĩ, thậm chí vẫn chỉ là võ sinh cũng đã thượng đài đấm boxe lấy tiền ủng hộ Algierie kháng chiến. Làm thơ tình thì bay bổng lãng mạn, nhưng yêu đương thì chỉ thầm yêu trộm nhớ, mượn bóng một thiếu nữ để gửi vào đó hình tượng người đàn bà tiếp thu trong tiểu thuyết. Ôm cặp lẽo đẽo theo “Hoa khôi”, cách xa 100 m, tối tối đạp xe qua phố ngước lên cửa sổ sáng đèn. Bị trêu đùa gán ghép là ngượng đỏ mặt, còn cái anh bầy trò gán ghép thì chắc khó vào Đoàn. Sáng tác nhạc đầu tay là Lớp ca, kiểu như “Kìa bầy chim đang hót vang trên đường – Muôn ánh dương đang lên giục đoàn ta – Cầm tay nhau ta tiến trên đường xa – Muôn tấm lòng ta cùng vang ca – Ta tiến lên xây đắp nước nhà – Để làm sao xứng danh … lớp Mười A!” Tốp ca nữ “Những cánh buồm như những đàn chim nâu…”, song ca nam nữ “Một mùa Đông bao người đan áo gửi chiến binh… “ Tốp ca nam thì mê nhất bài “Đây chúng ta là chim trời đoàn phi công hùng…”. Rồi chiến tranh. Ước ao trúng tuyển phi công. Có anh trúng thật, lá MIG, rồi hy sinh trên trời Nội Bài – Phúc Yên. Nhiều anh hy sinh ở Miền Nam, ở Lào. Có anh chết đuối khi cứu học sinh. Có anh lên miền núi khai hoang, ở đó hàng chục năm rồi trúng bom chết trên Tây Bắc… Đến hòa bình, cái anh đấm boxe ngày trước lại đi “chuyên gia Angiê”. Nhiều anh có sự nghiệp.

- “Thế anh bảo thế hệ con em bây giờ làm sao, kém lắm à?”

- “Ai bảo là kém! Bây giờ tuy có vấn đề đua xe, tiêm chích, cũng chỉ một số thôi. Có phải lo giáo dục sinh sản vị thành niên, tránh bệnh xã hội và tránh mang thai tuổi học đường. Nhưng thanh niên học giỏi, thi toán lý đứng trên hàng đầu thế giới, hòa nhập nhanh, đặc biệt tư duy kinh doanh phát lộ sớm, tầm hai mươi tuổi đã lên được dự án đầu tư lập nghiệp rồi. Ở sông có cá anh vũ, ra biểu khơi có cá ngừ đại dương, kém là kém thế nào!”.

(2007)