Khai minh nữa, từ trường hợp Phan Khôi

09:16 SA @ Thứ Năm - 09 Tháng Mười, 2014

Hôm qua (6/10), lần đầu tiên diễn ra một hội thảo về Phan Khôi tại chính Quảng Nam quê hương ông, do Ủy ban tỉnh và Sở Văn hóa tổ chức. Sự kiện đánh dấu mốc tiếp tục khai minh chiêu tuyết một cách đầy đủ, toàn diện những tên tuổi vốn từng chịu oan khốc một thời trong tiến trình dân chủ hóa đời sống xã hội.

Ngày 6/10 cũng chính là ngày sinh nhà văn, học giả Phan Khôi, tròn 127 năm trước (1887), và 55 năm ngày đám tang ông diễn ra trong hiu hắt (1959) hậu Nhân văn giai phẩm. Có đến hơn 50 tham luận cùng 19 ý kiến phát biểu tập trung vào bàn về đóng góp của Phan Khôi trên lĩnh vực văn hóa dân tộc. Sức hút từ cái tên Phan Khôi vẫn rất mạnh và còn quá nhiều điều để nói. Từ văn, thơ, báo chí, phê bình, nghị luận, bút chiến, dịch thuật…

Tác phẩm của Phan Khôi đến năm 1998 lần đầu tiên mới được tái bản (in) trở lại, với Chương Dân thi thoại bởi NXB Đà Nẵng năm 1988. Năm 2007, nhân tròn 120 năm của ông, Hội Khoa học Lịch sử VN, tạp chí Xưa & Nay cùng gia đình tổ chức tọa đàm về Phan Khôi, diện hẹp mang tinh thần tưởng niệm là chính. Năm 2010, Quỹ Văn hóa Phan Châu Trinh và NXB Tri thức tọa đàm về Phan Khôi - nhà báo.

"Tôi học hỏi được rất nhiều từ Phan Khôi nhà báo, nhà văn, nhà tranh luận… Tôi sống ở châu Âu nửa thế kỷ, cảm nhận khí phách của một trí thức. Khí phách, cá tính của người trí thức bị phai mờ thì tính người dần bị phai nhạt”

GS Nguyễn Đăng Hưng

Và lần này, hội thảo khoa học quy mô hơn hẳn thu hút các trung tâm nghiên cứu cả nước, bàn về đóng góp lớn của Phan Khôi đối với văn hóa dân tộc. Cùng với hàng loạt trước tác được sưu tầm, in ấn gần đây, tầm vóc Phan Khôi dần hiện ra đầy đủ: Một học giả, nhà tư tưởng, nhà báo, nhà văn, nhà thơ lớn. Và trên hết là một trí thức quyết liệt phản biện xã hội với chủ trương duy tân, khai trí tiến bộ. Hội thảo góp phần kết luận, hóa giải những oan ức xưa, cho thấy vóc dáng của một nhà văn hóa lớn, tiết tháo, chứ không phải một ông “hủ nho, phản động”…

Năm ngoái, Đà Nẵng đã đặt tên đường Phan Khôi. Bên lề hội thảo, Chủ tịch HĐND tỉnh Quảng Nam, ông Nguyễn Ngọc Quang cho biết Phan Khôi đã có trong quỹ tên đường, chỉ còn chờ chọn con đường mới nào phù hợp.

GS Nguyễn Đăng Hưng (Việt kiều Bỉ) tâm sự: “Tôi học hỏi được rất nhiều từ Phan Khôi nhà báo, nhà văn, nhà tranh luận… Tôi sống ở châu Âu nửa thế kỷ, cảm nhận khí phách của một trí thức. Khí phách, cá tính của người trí thức bị phai mờ thì tính người dần bị phai nhạt”. Nhà nghiên cứu Phạm Xuân Nguyên cho rằng 3 năm nữa là tròn 130 năm ngày sinh Phan Khôi, dịp đó, “Hà Nội nên có hội thảo quy mô ở cấp quốc gia về Phan Khôi, mà hội thảo này là bước tiền đề. Và cả Phạm Quỳnh…

Đúng dịp 10/10 năm ngoái, Hội Nhà văn Hà Nội trao giải cho cuốn Nắng được thì cứ nắng, Phan Khôi - từ Sông Hương đến Nhân văn của Phan An Sa thể loại phê bình. 10/10 tới đây, chúng tôi tiếp tục “trả nợ” cho Trương Tửu. Đó không phải nghĩa cử, mà là việc cần làm - trao Giải thành tựu trọn đời cho ông.

Ghi nhận các ý kiến đề nghị tổ chức kỷ niệm 130 năm ngày sinh Phan Khôi, nhà sử học Dương Trung Quốc - đồng điều hành hội thảo, cho rằng hội thảo tới sẽ quy mô và sâu sắc hơn, đề cập Phan Khôi với tư cách “nhân vật lịch sử”.

Chúng ta phải nghiên cứu thời đại của Phan Khôi sống, đặc biệt những năm cuối đời gắn với sự kiện Nhân văn giai phẩm. Chúng ta đã nhìn thấy sự thay đổi trong cách nhìn nhận, đánh giá những trường hợp này, nhưng cần một lời kết luận cuối cùng. Đòi hỏi chính đáng của xã hội là phải làm sáng tỏ những khúc mắc, phù hợp với tiến trình phát triển, dân chủ hóa xã hội hiện nay. Nhìn vào di sản của Phan Khôi để lại thấy rất nhiều bài học mang tính thời sự, như tinh thần của trí thức, phản biện xã hội, vai trò báo chí…”.

Ông Phan Trản cho biết có rất nhiều chi tiết về thân thế, niên biểu thân phụ ông là Phan Khôi in ở phần cuối cuốn Chương Dân thi thoại tái bản năm 1998 bị viết sai. Đây là lỗi của gia đình, do thời gian đầu tư liệu hạn chế nên chắp bút theo trí nhớ. Gia đình đã làm lại niên biểu và sẽ công bố thời gian tới.

Nguồn:Tiền Phong
FacebookTwitterLinkedInPinterestCập nhật lúc:

Nội dung liên quan

  • Tưởng niệm về Phan Khôi

    26/03/2017Họa sĩ Trần Duy*)Tên ông Phan Khôi tôi được nghe lúc tôi còn học trường Trung học Khải Định tại Huế. Năm 1947-1948, tên nhà văn Phan Khôi lại đến với tôi trong một hội nghị văn hóa tại Hạ Hòa, Phú Thọ, sau đó là lớp chỉnh huấn tại Việt Bắc...
  • Sơ lược về đời làm báo của Phan Khôi

    09/10/2014Lại Nguyên ÂnPhan Khôi (1887-1959) can dự văn chương không hiếm khi với tư cách người sáng tác (làm thơ, viết truyện ngắn, truyện dài) nhưng thường khi với tư cách người bình luận, người nghiên cứu, hoặc với tư cách dịch giả. Hoạt động của ngòi bút ông gắn với báo chí đến mức di sản của ngòi bút ông có cơ mất hút trong mắt các lớp hậu thế nếu họ chỉ đi tìm ông theo cái kênh dễ soi là sách xuất bản thời trước và do vậy chỉ thấy được một ít văn phẩm (Chương Dân thi thoại, Việt ngữ nghiên cứu, …) dường như chưa xứng tầm cỡ tác giả!
  • Điều ít biết về Phan Khôi và Nhất Linh

    11/04/2014Trương Điện ThắngHai nhà văn quê Quảng Nam là Phan Khôi và Nhất Linh có vai trò quan trọng với văn học và báo chí Việt Nam nửa đầu thế kỷ 20, nhưng có những câu chuyện chưa nhiều người biết...
  • 80 năm trước Phan Khôi viết báo Tết

    22/01/2014Trương Điện ThắngNhà văn, học giả Phan Khôi (1887-1959) không chỉ là người khai sáng phong trào mới với bài Tình già nổi tiếng, ông còn là một nhà báo với nhiều bút danh khác nhau như Tân Việt, Thông Reo, Chương Dân, Khải Minh Tử… Trên nhiều báo đương thời từ Nam chí Bắc. Đặc biệt, ông viết khá nhiều bài về Tết.
  • Tìm lại Phan Khôi

    01/07/2010Cao Việt DũngPhan Khôi chỉ là một trong vô vàn ông tú của lịch sử khoa cử Việt Nam, nhưng là một trong những nhà báo vĩ đại giai đoạn 50 năm đầu của báo chí Việt Nam.
  • Tiểu dẫn về sưu tập các tác phẩm của Phan Khôi đăng báo năm 1932

    30/03/2010Lại Nguyên ÂnTheo kết quả sưu tầm của tôi, bài vở của Phan Khôi đăng báo trong năm 1932 chủ yếu vẫn ở các tờ: báo Đông tây ở Hà Nội, nhật báo Trung lập và tuần báo Phụ nữ tân văn ở Sài Gòn.
  • Phan Khôi - Hai thái cực trong tính cách

    13/04/2009Phan TrảnCho đến nay, chúng ta có thể biết nhiều về sự nghiệp trứ thuật của Phan Khôi, nhưng ít ai biết ông trong cuộc sống đời thường với tư cách một người cha. Những mẩu hồi ức đời thường của người con trai thứ của ông - ông Phan Trản sẽ giúp bạn đọc biết thêm vài khía cạnh của một chân dung đã lùi xa vào quá khứ, nhưng di sản của chân dung đó vẫn đang đồng hành cùng chúng ta...
  • xem toàn bộ