ChúngTa.com

Là một phạm trù tập nhiễm khó lý giải nhưng dễ nhận biết. Bất luận cái gì cũng có thể ghép với từ này được. Ví như: nhịp sống, phong cách, hơi thở, thời trang, lối sống, vui chơi, giải sầu, tiêu khiển, thư giãn hay thậm chí cưới xin hay tang ma cũng có ảnh hưởng của chất hiện đại, đặc biệt nhanh nhạy với chất này là cánh trẻ. Do ảnh hưởng to lớn và sức lan truyền quá rộng, hẵng khoan khoan vội vàng, để từ tốn lần theo cội nguồn ngô khoai của nó như từ điển ngôn ngữ tiếng Việt giải thích: thuộc thời đại ngày nay; có tính chất tinh vi trong trang bị, máy móc được sử dụng. Nhưng thực tế cuộc sống thì kết luận: hầu như tất cả những gì ngoại nhập, mới lạ, đắt tiền, có sức hấp dẫn sở thích cá nhân và thu hút sự chú ý của xã hội đều có thể coi là hiện đại. Phải thừa nhận rằng tính hiện đại đóng vai trò vô cùng quan trọng trong xã hội hiện nay: đời sống được nâng tầm văn minh, tiện nghi đầy đủ hơn nhờ khoa học kỹ thuật tiên tiến, nối mạng, vệ tinh, âm thanh vòm nổi, hình ba chiều, màu thật như mơ, mùi quyến rũ, vị tùy thích tận hưởng… thế nhưng, chợt có người chép miệng lắc đầu: lớp trẻ hiện nay sùng bái cá tính và sự khác người, ghét hiện tượng coi là cổ, dồn hết tâm trí để lên đời, vậy thế nào là quan điểm tư tưởng và biểu hiện của chất hiện đại?

Trước hết, ta tập hoan hỉ mê say bàn luận về thời trang hiện đại trẻ. Đã xa lâu rồi mô đen bò cả cây, nhồi nhét bó cứng cựa và mốt lụng thụng cũng không phù hợp nữa, bây giờ phải xài đồ liên hợp quốc, đa quốc gia phối hợp mới xịn: mua hoa Pie-Cácđanh, tóc nhuộm Hàn Quốc, kính mát Gucchi, dây chuyền J. K. G., nhẫn kim cương Newwatch, đồng hồ Thụy Sĩ, ví da Dunhill, giày Pháp, quần Mỹ thụng trên bó dưới, áo chẽn trong phai phui ngoài kiểu Yves, cà vạt lụa Versace, nước hoa Channel 5, di động khối E.U., xe máy Nhật, xe hơi Đức và bật lửa hoặc bộ cắt móng tay Hồng Kông… vậy là bức tranh toàn cảnh về thời trang cấp tiến tương đối hoàn thiện. Đã bao giờ bạn thử mang một trong những hiệu kể trên chưa, chắc sẽ tự tin và yêu đời hơn, huống chi cánh trẻ một khi trang bị đầy đủ như thế thì hào khí bừng bừng phải biết. Mà đã có đồ, vật dụng tân tiến sẽ dẫn đến phong cách hiện đại được thể hiện tập trung qua nmỗi động tác gắp đũa ăn: thật cảnh vẻ, ngửi hít kỹ càng, lựa toàn món giàu đạm ít béo, bỏ thừa khá nhiều trên bàn ăn, cao giọng phê phán thịt cá, ưa rau cháo tương cà; từng hớp uống: dùng đồ hộp để lạnh, tránh dùng đá đến mức tối đa, bia và rượu là chủ đạo, càng uống được nhiều càng tốt, dùng loại giá càng cao càng xịn, lỡ say xỉn đã có tắc-xi; phương pháp trả tiền cũng phải phóng khoáng bất cần: tiền lẻ coi như không thèm để ý lấy lại nhưng đánh giầy cả đôi chỉ hoạnh họe trả tiền một chiếc; dáng đi đứng thiên nhiên: khuỳnh khoàng, ghé mông ngồi bất kể chỗ nào dù cao thấp bẩn sạch vô tư, gọi điện thoại rõ oang oang, kéo dài giọng, đứng lâu chỗ đông người càng tốt, đặc biệt là ngôn ngữ khẩu khí thì miễn tranh luận – toàn những từ đêm mà bách khoa thư tiếng Việt chưa chắc giải thích trọn vẹn được; thế rồi ưa tốc độ tự do: phóng xe dàn hàng ba, đèo kẹp bốn rùng rùng trên đường phố không lo chi vì đã mua bảo hiểm Prudential cả trăm triệu rồi.

Công việc làm ăn của cánh trẻ chưa chắc đã được ổn định, học hành bập bõm, băm xé ngang dọc nhưng họ chung sống với bài bạc thâu đêm, rầm rập ùa vào vũ trường, ông ổng karaôkê, mệt thỉu píc níc, say mèm bia rượu rồi miệt mài bi-a, tennis, sân gôn cho oai. Khi bị phỏng vấn chộp, rất nhiều đại diện giới hiện đại giải thích na ná nhau dạng: Đời là mấy tí, cứ xả láng đi, sau chán rồi làm lại cuộc đời; hoặc lên giọng răn dạy: không tranh thủ ăn chơi nhảy múa, lỡ dính ung thư hay AIDS có phải tiếc đời không; hay khoát tay gạt phắt: việc ai nấy lo, đủ tiền ăn chơi được là tốt rồi… từ những ý tưởng trên nhiều người tặc lưỡi thử cái chết trắng hay nàng tiên nâu cho biết mùi đời, khi biết được cay đắng thì đời đâu còn nữa? Bị cuốn theo dòng chảy khẩn trương bộn bề sự kiện cập nhật của cuộc sống nên giới trẻ chắc không còn thời gian tạm dừng để nhận thức xem mình đang đi hướng tới ngưỡng nào trong thời hiện đại. Nói từ kỹ thuật là cuộc sống bây giờ như tốc độ đẩy phi thuyền con thoi lên vũ trụ, nhưng tiếng dân dã nôm na là tàu nhanh, hết mình V-A-C (vui ăn chơi). Đã xưa rồi câu ăn nhanh- đi chậm – hay cười, nay cần ăn ít, học chậm, hay uống mới ngầu, và sự thật rất nhiều thanh niên, sinh viên, học sinh ngồi khề khà nâng lên đặt xuống ở các quán bar, cũng gật đầu cụ non: đồng tiền đi t rước là đồng tiền khôn? Nghe mà nhói đau lòng. Có thể một phần những tấm gương đục mờ tham ô, thụt quỹ, bớt xén của công làm giàu cá nhân hoặc bài bạc xả láng, ăn chơi vung vãi tiền chùa gây ảnh hưởng không tốt chăng? Một số thanh niên mới lớn hoặc sinh viên mới ra trường, chưa tự kiếm sống nuôi bản thân được, ngày ngày năn nỉ xin tiền cha mẹ, vay mượn bạn bè, cũng đua đòi lao vào vòng xoáy chịu chơi: bỏ học, uống rượu, đề đóm, lúc thi dùng phao, phao xịt thì bơm tiền, mua đề, xin thầy. Đêm cao điểm ở các nhà hàng, vũ trường, quán cafê không thể đếm xuể những mái đầu còn xanh cố nhuộm vàng tô đỏ nhếch nhác loang lổ ra sức hú hét quay cuồng, dốc cạn ừng ực đầm đìa tới nửa đêm khiến nhiều người thắc mắc: sao họ khỏe thế? Dùng thuốc gì chăng? Tiền ở đâu ra mà xông xênh vậy? Xả láng thâu đêm bố mẹ không biết gì sao? Kiệt quệ vì chơi hết mình thế thì học thế nào? Chưa hết, dọc theo nhiều tuyến phố chính, những kẻ lên cơn tháo phanh, bỏ bô xe, rú máy lao với tốc độ cuồng điên bất cần đời, bỏ qua phép nước, coi thường mạng sống của mọi người và của chính mình, có sứt đầu mẻ trán gãy chân tay gây tai nạn cũng chấp nhận chơi phải chịu, còn lỡ bỏ mạng thì coi như tử vì đạo đua xe? Thật vô nghĩa! Kết quả của những cuộc V-A-C hiện đại đó như thế nào thì ai cũng rõ và quá đủ để các bậc phụ huynh suy nghĩ, đừng nên tặc lưỡi tự an ủi: thôi thì cá chuối đắm đuối vì con. Nếu hy sinh hết thảy để con cái nên người, có tương lai tốt đẹp hơn thì cha mẹ nào tiếc, nhưng hết lòng vì con cái để chúng đốt cháy tương lai bằng khói và rượu, thậm chí tự hủy hoại bản thân thì các bậc phụ huynh liệu có áy náy chăng?

Vấn đề cơ bản nhất để xét đoán và quy kết bản chất câu từ hiện đại không phải là phạm trù ngôn ngữ, mà chính là cách tư duy sai lạc, biến tấu lầm lẫn về cả ngữ nghĩa và hành động. Người Việt chúng ta vốn có truyền thống cần cù, thông minh, ý chí quật cường, giàu lòng bác ái, không bao giờ muốn phụ thuộc, luôn tự hào về truyền thống văn hóa riêng của mình. Thế mà một số chủ nhân tương lai của đất nước nỡ nổi cơn vui đến mức ghét chữ, học đòi chất hiện đị, trong khi các bậc phụ huynh lại xao lãng trách nhiệm và nghĩa vụ để mặt trái của tính hiện đại gặm nhấm dần nhân cách con em mình? Đành rằng chẳng có ai thật hoàn mỹ, chẳng có gì quá trọn vẹn nhưng đã đến lúc cần phải nghiêm túc cân nhắc phân minh cái lợi hại của trào lưu hiện đại, để chắt lọc tinh hoa, loại bỏ những tạp chất vẩn đục nhằm giữ gìn và trân trọng những gì thanh lịch, đáng yêu nhất của bản tính người Việt. Nên suy ngẫm câu nói của cổ nhân: Hay đến mức mọi người đua nhau khen là cái hay rất dở! Đẹp đến nỗi thiên hạ thi nhau bắt chước là cái đẹp rất xấu?