ChúngTa.com

Thói quen thích ngao du, tụ tập, tán gẫu... trong dân gian,ở đâu cũngcó sở thíchđó ngày xưa thường hay xuất hiện ở các làng quê, lúc nông nhàn, hay dân buôn bán. Bây giờ, nhấtlà nơi công sở, trong giờ "Nhà nước” lạicó rất nhiều viên chức suốt ngày mê mải với chuyện “buôn dưalê" mà sao nhãng việc cần làm.

Các nhà làm từ điển tiếng Việt đã không ngần ngại bổ sung từ buôn dưa lê vào kho từ mới đang khảo sát của mình. Giống như cơm bụi, quán cóc, chặt hèo, gà tóc nâu... thì buôn dưa lê cũng là một tổ hợp từ mang tính khẩu ngữ, nói về một hiện tượng thường thấy hiện nay.

Từ một lẽ thường tình

Đó là chuyện ai đó có sở thích gặp gỡ, tụ tập để nghe ngóng, rồi trò chuyện, bàn tán cho thỏa tính tò mò.Chuyệnngười này qua tai người khác một biến thành hai, bé xé ra to. Lời nói ném đi thì nhẹ, ném lại thì nặng. Chuyện thiên hạ "bên Tây Trúc” đến chuyện “uých nhau” vừa xảy ra ngay ngõ nhà mình. Nhưng thật lạ và thú vị là sao dân "sành điệu” lại gọi hiện tượng đó là "buôn dưa lê" từ bao giờ ấy nhỉ?

Đây có lẽ là cách ghép từ mộc mạc theo lối từ nguyên học dân gian. Buôn, tức buôn chuyện (đem chuyện người này nói với người khác cốt chỉ mua vui) còn lê vốn là một thành tố trong tổ hợp ngồi lê đôi mách (lê la, tiêu phí thời gian để tán gẫu những chuyện riêng tư của ai đó để đàm tiếu, tiêu khiển). Chữ dưa đặt ở giữa nghe chừng vô lý, nhưng lại có lý ở chó nó vừa kết hợp được với buôn (buôn dưa) vừa kết hợp được với lê (dưa lê). Hay hơn nữa là cả ba thành tố này làm nên một "đội hình" từ quá đẹp: buôn dưa lê.Nó cũng có vai trò hòa kết ngữ nghĩa của cả hai từ (buôn chuyện +ngồi lê đôi mách) đề hình thành nên một tổ hợp từ ngắn gọn, nghe vừa lạ tai, vừa dí dỏm, vừa hàm ý môtả một thói quen đang khá phổ biến hiện nay.

Như mộtđiều hiển nhiên, chị em nhà ta luôn được coi là những người đóng vai chính trong các phi vụ đặc biệt này. Người ta thường nói, mộtngười phụ nữ vơi mộtcon vịt đã có thể làm thành cái chợ "rôm rả". Vậy, hai người phụ nữ ngồi với nhau có khi đủ làmnên một “hãng thông tấn" tầm cỡ, sẵn sàng nhận và đưa tin bất cứ lúcnào, 24/24 giờ trong ngày. Mà tin không chỉ theo một "kênh" đâu nhé! Người dưới đất, chuyện trên trời. Kể ra một ngày có 24 giờ, chứ l0 x 24 giờ với họ vẫn chưa đủ.

… đến "buôn dưa lê" thời hiện đại

Lạ một nỗi, hội chứng buôn dưa lê giờ đây tràn vào các cơ quan, công sở với phạm vi và mức độ đa dạng "tân kỳ" hơn nhiều. Mấy anh, mấy ả nhà nọ rỗi việc kéo nhau ra quán buôn bia chai, buôn cà phê và buôn chuyện đã đành. Đây đường đường là các nam thanh, nữ tú sơ mi đồng phục, nom rất nghiêm chỉnh cùng sẵn sàng lấy qũy thời gian của công để "tán phễu”.8 giờ vào bãi gửi xe, 9 giờ vẫn thấy ngồi lê uống trà. Nhiều người chấp hành việc đến cơ quan rất đúng giờ. Họ bật đèn, bật máy lạnh, bật máy vi tính và... đi điểm tâm. Nửa tiếng sau, với chiếc tăm trên miệng, họ khề khà đun nước, pha trà. Nhân viên cấp dưới lục tục đến. Thế là, cả hội "buôn dưa" vào cuộc. Từ khủng bố ởIrắc đến xe lửa lật sáng nay. Chuyện giá đất lên, giá vàng xuống. Chuyện cái Đào phòng bên lại sinh "Thị Mẹt", đến lão Trung "mốc" phố kia đánh vợ thế nào mà bể cả tivi. Ca sĩ H chụp ảnh nude, diễn viên điện ảnh ăn khách Y đóng phim sex... Tiện máy bên cạnh, cả hội vào mạng xem, gửi cho nhau, "lốt" (download) về đĩa CD làm của riêng...

Bây giờ, chẳng riêng tiểu thư, mà nam nhi trai tráng cũng trổ tài "buôn bán" chẳng kém. Thậm chí, còn cao thủ hơn vì các chàng có nhiều "võ" bẻ khóa siêu hạng. Có trang web nào các chàng không tìm được “mật lệnh" để vào tận "thâm cung bí sử". Buôn tại chỗ chưa đủ, các anh chị "nối mạng" khắp nơi để buôn đường dài.

Họ dùng Internet, điện thoại di động đời mới... bấm cho bạn bè. Lấy từ bên Tây về cung cấp cho bên ta, lại từ bên ta phát tán sang bên Tây. Người này gọi cho người kia, rôm rả lắm. Khổ nỗi, cả phòng có một máy điện thoại cố định mà nàng cứ ngồi nỉ non mãi không chịu rời. Mà việc có ngồi chờ ai đâu. Có những chuyện cần giải quyết ngay. Đành rút mô-bai ra xài vậy. Vừa xót của mà lại không nói hết được, tốn lắm. Quanh đi quắn lại 8 giờ vàng ngọc đá trôi qua từ lúc nào. Ở nhiều cơ quan hiện nay, rất nhiều công chức toàn làm công việc cá nhân trong giờ hành chính.Họ dùng thời gian có mặt đề đọc báo, gọi điện thoại, vào mạng và buôn dưa "hội đồng".Việc không chạy, lương vẫn chi. Lãng phí này ai chịu?

Nhưng, vấn đề không chỉ là lãng phí thời gian và tiền bạc. Điều đáng nói là thái độ thiếu nghiêm túc trong việc thực thi công việc mà một cán bộ, công chức phái tuân thủ. Nó cùng hình thành một thói quen xấu về chuyện ngồi lê, tán gẫu mất thời gian vô bổ chỉ vì những chuyện không đâu. Có khi chỉ là trò đưa chuyện rẻ tiền, ganh ghét nhau (Sao cái con Bích dạo này lắm tiền sắm xe thế? Mụ Hường già "khú” còn làmđỏm), hoặc khích bác "đâm bị thóc, chọc bị gạo" (Cái Lan chỉ được giỏi "hót" mà sếp cho lên lương. Mình cứ è cổ ra làm để nó hưởng ư?).

Đã có không ít những mâu thuẫn, xô xát, xung đột đến tan đàn xẻ nghé ở các gia đình từ các phi vụ tầm phào như thế. Dẹp chuyện cá nhân, làmtròn bổn phận công chức, đó vừa là nghĩa vụ, vừa là đạo đức nghề nghiệp cần có với mỗi cán bộ khi đến công sở, làm công ăn lương. Tiêu chuẩn của mọi công chức ngày xưa đã thế, thời buổi văn minh hiện dại bây giờ lại càng phải hơn thế. Đến công sở không phải ở nhà mình mà muốn làm gì cũng được.