ChúngTa.com

Những nội dung tiếp theo bao gồm những rèn luyện khá cụ thể như tự bồi dưỡng học vấn, nghề nghiệp, như giữ lời hứa, đúng giờ, chỉ yêu thương chống đố kỵ ghen tỵ, luôn sửa mình v.v.. nhưng khái quát lại, bao quát hơn, có thể gọi gộp là tự RÈN TẬP NHỮNG THÓI QUEN CƠ BẢN MANG TÍNH CHẤT BẢN LỀ.

Gọi là ‘thói quen’ với nghĩa do rèn luyện kĩ, bền bỉ tới mức ‘tiêu hoá’ nhuần nhị, đồng hoá hẳn thành của riêng mình, tới mức mỗi lần mình tiến hành những việc tốt ấy thì hầu như sẽ không còn phải tốn năng lượng hay cố gắng quá mức nữa, ngược lại quen đến mức không làm những việc tốt đó sẽ thấy khó chịu.

Cũng cần xác định chọn rèn tập thói quen nào vừa cơ bản vừa mang tính bản lề (ta sẽ tạm gọi tắt là ‘thói quen cơ bản-bản lề’). Dưới đây là 3 ví dụ về thói quen cơ bản-bản lề:

1. Thói quen ‘điều khiển tư tưởng trong MỖI hành động’, theo thiển ý chúng tôi, là một trong các thói quen hệ trọng hàng đầu. Nội dung nó là thói quen ‘luôn vận dụng trí lự’ để lượng giá phán đoán và tỉnh táo lựa chọn phương án (cách) xử trí tối ưu, ‘luôn vận dụng ý chí để chủ động’, ‘để làm chủ bản thân’ về mọi mặt. Cẩn trọng ‘lựa chọn’ hành vi thích ứng và hành động chính xác như thế đều nhằm đích thành công.

Phương pháp luyện thói quen tốt đó là một ‘phương pháp động’ nghĩa là do luôn tìm tòi, đặt vấn đề, trao đổi, đối thoại, so sánh, chịu khó suy ngẫm cân nhắc… Tóm lại, không là sự tiếp nhận thụ động, bắt buộc mà là sự thích thú tự nguyện giành đoạt lấy. Quá trình tiến hành sinh động thú vị hấp dẫn; cho nên kết quả đạt được có thể rất đẹp, có khi ở mức độ một nghệ thuật - ‘nghệ thuật’ tư duy và hành động. Một “phương pháp động” tương tự như thế đã được ứng dụng trong sự đổi mới giáo dục trên thế giới và được đánh giá là biểu hiện lớn nhất của sự đổi mới đó trong thế kỷ qua; nó giúp đào tạo khả năng suy nghĩ, tìm tòi, sáng tạo.

Trong cách luyện ‘Thói quen’ nói trên, có ba giai đoạn rèn tập :

(1) học hoà mình vào công việc;

(2) tập suy tư từng vấn đề nhất định (không xao lãng do bất cứ ảnh hưởng nào từ bên ngoài) để hiện ra được các ý tưởng hay (ghi chép lại nếu cần);

(3) luyện bình tĩnh để giữ sáng suốt.

Nội dung giai đoạn 2 – tập suy tư hữu hiệu tìm ý tưởng hay – thường là sự hình dung ra những thuận lợi, những thiệt hại; tư duy suy xét ấy phải sâu, toàn diện, kĩ càng tới tận cùng sự tiến triển; trong quá trình đó mài sắc quan sát, lắng nghe, suy luận, sàng lọc thông tin, loại bỏ những thông tin ‘vớ vẩn’ làm nhiễu, phải toàn diện nhưng phân biệt chính phụ rõ ràng. Rèn khả năng này một cách cần mẫn bền trí qua thực tiễn ‘có hồn’ (không là thực tế bị buông trôi vô ý thức) có rút kinh nghiệm, nhất là đối với các thất bại, va vấp.

Lợi ích của ’thói quen’ này rất lớn, giúp ta trở thành người có ý thức, chín chắn hơn. Mỗi hành động đều được kiểm soát từ khởi đầu, kể từ khi nó chớm phác thảo rồi được cho phép bằng một ‘quyết định’ của chính mình. Thói quen này điều khiển được tư tưởng tập trung, đào sâu, tìm tòi, suy tính, cân nhắc. Bởi vậy các nỗ lực dường như đều dồn hướng vào, góp phần vào mục tiêu đang phấn đấu. Do đó mỗi công việc sẽ đạt hiệu năng cao nhất.

Hơn nữa, do cẩn thận suy tư tiên liệu những khả năng tình huống xấu nhất cho nên sẽ ít bị những bất ngờ xấu, sẽ không xảy những hành vi thiếu suy nghĩ, tránh được các khinh suất, các sơ hở ngây ngô, giảm bớt sai lầm. Thực chất đó cũng bao gồm vấn đề chuẩn bị, tức là có liên quan thói quen cơ bản-bản lề thứ 2:

2. Thói quen chuẩn bị cũng quý báu và quan trọng không kém. Cần tạo thành thói quen tốt ‘luôn thận trọng chuẩn bị’. Sách Trung Dung từng nêu:

“Làm việc gì có chuẩn bị trước thì thành tưụ,

không phòng xa thì hư hỏng.

“Lời nói có chuẩn bị trước thì không vấp, …

“Tính nết có tính trước thì mới không sinh lầm lỗi”

Còn thuật xử thế Cổ Ấn Độ (trong ‘Panchatantra’ tức là ‘5 quyển giáo huấn’) thì nhấn mạnh:

“Không được làm việc gì mà nhìn chưa kĩ càng,
chưa nghe, chưa hiểu, chưa kiểm tra tỏ tường…”
“Hành động mà không xem xét kĩ, sẽ phải hối hận”

Như thế có nghĩa là ‘thói quen chuẩn bị’ tạo nhiều lợi ích:

• Tạo xúc cảm dương, giảm xúc cảm âm (dẫn tới stress), rất thiết thực cho phòng chống stress vậy.
• Cũng nhờ đó mà thói quen chuẩn bị là cách luyện trước sự thích nghi tốt (với những gì sắp xảy ra).
• Nó còn tăng lên gấp bội các cơ hội thành công. Ở đời, ta bỏ lỡ khá nhiều lần những cơ hội thành công qúy báu như thế! Thường chỉ vì tính sơ sài đại khái, hoặc vì lười biếng suy nghĩ cho khâu chuẩn bị, lại cứ đổ tại cái ‘số’ không may mắn!

3. Nếp ‘Phát triển nội sinh’ là một ‘thói quen cơ bản-bản lề’ nữa thật cần thiết. Nó là sự phát triển thường xuyên nội lực của tâm hồn. Rồi bằng nội lực ấy (của tâm hồn) thúc đẩy mọi sự phát triển bản thân, sự tiến triển mọi công việc. ‘Phát triển nội sinh’ là như thế. Điều đó làm riết sẽ thành nếp như kỷ luật, thành thói quen tốt. Có thể định nghĩa ‘nếp phát triển nội sinh’ là tập quán đưa tâm hồn vào làm nguồn lực bên trong của mọi sự phát triển. Những người như thế sẽ luôn vượt lên trên cảnh tầm thường.

Khi bắt đầu xây dựng cho mình nếp phát triển nội sinh, cũng cần căn cứ sự nhận dạng thuộc tính của tâm hồn mình để cho phù hợp nhất: ví dụ xét xem tâm hồn mình là thuộc nhóm tâm hồn nhạy cảm hay là nhóm tâm hồn hoạt động?

• Đối với tâm hồn nhạy cảm cần uốn nắn để thật thăng bằng, đúng đắn, thích hợp, và tế nhị (không ồn ã, ồ ạt, lộ liễu, cực đoan).
• Đối với tâm hồn hoạt động(như đã sẵn động cơ mạnh cho con tàu), thì cần ghép một bánh lái tốt, đó là trí tuệ. Bản thân ‘trí tuệ bánh lái’ ấy, về sau lại nhờ chính động cơ ‘tâm hồn hoạt động’ kia mà trở nên hiệu lực hơn nữa. Sự say mê đặc biệt của một ‘tâm hồn hoạt động’ nếu có trí tuệ định hướng tốt thì nếp ‘phát triển nội sinh’ sẽ mỹ mãn.

Cần bàn thêm đôi điều nói chung về các thói quen cơ bản-bản lề vừa nêu. Sức mạnh của thói quen nói chung thật kì lạ: còn có thể quyết định cả phẩm hạnh lớn cho suốt cuộc đời nữa. Nhờ chúng mà dần dần hình thành : nghị lực; lòng ham học và sửa mình để cầu tiến bộ (với quyết tâm ở mức ‘phẫn nộ cầu tiến’); đức tính công bằng trong mọi hoàn cảnh, với tinh thần sáng suốt. Chúng còn tạo những khả năng khó hơn bội phần ví dụ như khả năng đoàn kết, uy lực tinh thần hoà giải mọi bất đồng, khả năng hoà đồng, xoá mọi thành kiến và cả óc điạ phương cục bộ, rồi lòng tôn đức quý hiền, trọng nghĩa khinh tài (ở trên có nhắc tới) v.v..

Có điều thuận lợi là khi đạt thêm được một thói quen tốt thì nó như kéo theo cả chùm vì chúng gắn với nhau thành phức hệ. Cơ hồ như tu luyện được một thói quen tốt thì tuồng như nó càng thúc đẩy ta quan tâm nuôi dưỡng tâm hồn nhằm đạt thêm một thói quen tốt nữa. Do đó càng thấy việc đạt cho kì được 3 thói quen tốt cơ bản-bản lề đầu tiên là quan trọng đến dường nào.

Mà cách tiến hành, nói chung, khá dễ nhớ : chỉ bằng hành động lặp đi lặp lại hàng ngày mà thành, chẳng khác gì một trò chơi nhỏ trong ‘tấn tuồng lớn’ là cuộc đời, miễn là lửa nhiệt tình luôn được nhen nhóm. ‘Văn ôn võ luyện’; chẳng là văn hoặc võ nhưng ‘thói quen’ càng cần ôn luyện, và chỉ là vấn đề ôn luyện! Hầu như chỉ cần một điều kiện duy nhất: tính kiên trì bền bỉ bởi vì ‘thói quen’ không phải một sớm một chiều mà đã đạt. Đạt được rồi, vẫn cần tính kiên trì bền bỉ ấy bởi vì phải chăm lo duy trì nó bằng cách tiếp tục luyện mãi, nếu không, nó có thể mai một, triệt tiêu.

Tóm lại, rèn luyện các thói quen tốt như trên là con đường bắt buộc mà khả thi để rèn luyện tâm hồn từ gốc. Thực hiện liên tục không ngừng, không quên, dồn vào đó tất cả trí lực, thể lực, thời gian, toàn bộ lửa nhiệt tình và say mê.

THIÊN NHIÊN

Trong thời hiện đại, cuộc sống càng tăng tốc, quay cuồng, xộn rộn đến mức hỗn độn thì càng nổi lên, như một bản năng, NHU CẦU TÂM HỒN con người tìm về với tự nhiên. Về với thiên nhiên tinh khiết, nơi nguồn sâu phát sinh sự sống, cái đẹp không bao giờ cạn, và tình yêu thương mở tâm hồn rộng thêm, rộng thêm mãi.

Ở người Việt Nam, nhu cầu đó càng nổi cộm, có thể do hoàn cảnh địa lí, môi trường cẩm tú sơn hà từ bãi biển điạ đầu tổ quốc Trà Cổ qua Vịnh Hạ Long (từ bé tí 8 tuổi, tức cách nay 70 năm tôi đã biết nó là Kỳ quan thế giới), Hạ Long cạn Ninh Bình, đệ nhất động Phong Nha, sông Hương núi Ngự, thác Khói (Đ’ray Sáp), hồ Đa Nhim hùng vĩ bên đèo Ngoạn Mục, thác Đăm B’ri,... rồi vòng mũi

Cà Mau ngược lên bãi biển Hà Tiên nên thơ tận cùng bờ biển phía tây tổ quốc.

Người Việt Nam xưa và nay đều vậy, kể cả những người Việt đã định cư lâu năm ở những đô thị lớn nước ngoài nhưng trong huyết quản vẫn êm đềm chảy dòng Sông Hồng truyền thống cha ông. Ai cũng rất yêu ‘cái nôi thiên nhiên’ Việt Nam của mình, coi nó là ân phước của tổ quốc mà mình có quyền tận hưởng, coi nó là bạn thuỷ chung mà mình được chung sống hài hoà và cộng tác.

Ngày nay đã qua rồi 30 năm chiến tranh thảm khốc, người Việt Nam ta đâu còn chịu cảnh ngộ nước mình bờ biển dài hơn hai ngàn cây số mà có người nông dân xưa cả đời chưa bao giờ nhìn thấy ‘biển bạc’ cẩm tú bao la (!), nói gì đến chuyện được nghỉ mát bãi biển.

Mỗi khi được ‘đối cảnh sinh tình’, ta có dịp hưởng thụ tác dụng tốt đẹp của thiên nhiên lên tâm hồn ta. Trước tiên cần luyện cách CẢM NHẬN THIÊN NHIÊN NHƯ THẾ NÀO ?

Bằng tất cả tâm hồn say mê. Bản thân chúng tôi có tập quán quan sát, với tất cả niềm mến phục, những ai biết nhận ra những vẻ đẹp thiên nhiên để say mê ngắm nhìn sắc màu, lắng nhận thanh âm-hương vị-hơi ấm của nó. Tâm hồn họ như nâng lên khi được làm người du lãm phóng lãng tiếp xúc mật thiết với thiên nhiên, ngắm hoa trái, cỏ cây, chim muông đang mùa tươi tốt, ngắm những “thế”, những dáng đẹp của muôn loài sinh vật, của sự sống, thưởng ngoạn vẻ đẹp huyền bí và trang nghiêm của suối trong, hang thẳm, núi cao, trời sao, ngắm vẻ đẹp của sự biến đổi và chuyển động của tạo hoá …. Tâm hồn hưởng thụ trọn vẹn thiên nhiên, lên non xuống biển, hiểu hồn các danh thắng mà ca hát, ngâm thơ :

“Trăng trong gió mát là tương thức
“Nước biếc non xanh ấy cố tri.”

(Nguyễn Bỉnh Khiêm,Bạch Vân quốc ngữ thi tập,bài số 90)

“Ái ưu vằng vặc trăng in nước
“Danh lợi lâng lâng gió thổi hoa”

(Nguyễn Bỉnh Khiêm,Bạch Vân quốc ngữ thi tập,bài số 1)

Lại cảm nhận thiên nhiên bằng tất cả cái hồn thơ truyền thống Việt Nam. Hầu như người Việt Nam nào cũng biết làm thơ, ít ra vài câu lục bát về thiên nhiên của quê hương. Ai cũng yêu thơ, từ những vần dân gian thuộc lòng từ tấm bé như:

“Con cò bay lả bay la …”

hoặc: “… Sao cô đem ánh trăng vàng đổ đi?”

cho đến những bài trong thơ văn bác học như:

“Cỏ cây chen đá, lá chen hoa..”

(Bà Huyện Thanh Quan)

“Cỏ non xanh rợn chân trời
“Cành lê trắng điểm một vài bông hoa..”

(Nguyễn Du).

Và cảm nhận thiên nhiên bằng tâm thức thanh tịnh, bằng triết học. Tình yêu đó đối với thiên nhiên như có bao hàm tư tưởng triết lí: sống không cưỡng lại mà thuận theo quy luật của sự sống. Muốn vậy thì trước tiên, cần phải biết phát hiện rồi chọn lựa các góc độ tinh thần của thiên nhiên. Để làm việc này, đạo Phật khuyên :

“Lấy tâm thức thanh tịnh
để cảm nhận vạn vật và thiên nhiên”,

mong từ đó :

“ngộ ra lẽ huyền diệu
của sự sống thường hằng bất diệt”

Tiếp theo cần phải biết dung hợp tinh thần của người với tinh thần của thiên nhiên (sơn thuỷ, xuân thu, thanh âm, sắc màu, bướm hoa, mỹ nhân, mưa gió, trăng sao, v.v..).

Cuối cùng và quan trọng nhất là cảm nhận thiên nhiên bằng HÒA NHẬP thiên nhiên. Người ‘luyện từ gốc-tâm hồn’ luôn để thiên nhiên chiếm một góc quan trọng trong tâm hồn mình. Mẫu người của nền văn minh tương lai có lẽ càng phải là như vậy, mãi mãi cần ‘hoà nhập làm một’ với thiên nhiên, để phần nào trở lại bản tính hồn hậu, thuần phác, trong trắng, không mảy may giả tạo.

Chúng ta chủ trương tích cực trọn đạo, trọn trách nhiệm với xã hội, không trốn tránh đời. Nhưng trong hoàn cảnh đặc biệt như vào thế kỷ thứ 16-17 nước ta, thú nhàn rất được ca ngợi. Phải chăng có thể coi thú nhàn ấy của người xưa là một dạng đặc biệt của ‘hoà nhập thiên nhiên’, có khi được coi là một khiá cạnh của lòng yêu tự do ở họ. Quả là như tìm thấy tự do, siêu thoát trong thiên nhiên :

“Hoa nhàncỏ nội khắp xung quanh”

(bài thơ chữ Hán ‘giản đế tùng’ tức ‘cây thông dưới khe’ của Tuệ Trung Thượng sĩ Trần Tung [1230-1291], một trong các vị tổ của Thiền tông Việt Nam).

Trở về với Thiên nhiên, dường như Thiên nhiên giúp con người trục xuất những vật dục, hám công danh phú quý, bon chen cạnh tranh, những lôi kéo tội lỗi của kẻ quyền thế... làm vẩn đục tâm hồn. Nhờ đó, giữ được tự do, vì chính bản thân mình là tự do với điều kiện không cam tâm chấp nhận phận nô lệ .

Tâm hồn của người ‘nhàn’, nhàn đúng trong tinh thần ấy, là tiếng ca trong trẻo ca ngợi thiên nhiên của những con người an nhiên tự tại, “lành dữ khen chê cũng mặc ai”, trọng đạo nghĩa giữa “cõi đời ngổn ngang những gò danh đống lợi”:

“Một mai, một cuốc, một cần câu
“Thơ thẩn dầu ai vui thú nào
“Ta dại ta tìm nơi vắng vẻ
“Người khôn người đến chỗ lao xao.”

(Nguyễn Bỉnh Khiêm, Bạch Vân Quốc Ngữ thi tập, bài số 9).

LỬA NHIỆT TÌNH & SAY MÊ

Nói cho cùng, rèn luyện gốc tâm hồn sẽ phải dẫn tới một tâm hồn đầy LỬA nhiệt tình, say mê và vui đời. Đã từ lâu chúng tôi nêu lên ‘công thức’:

‘Tâm hồn được nâng cao’ bắt nguồn từ nhiệt tình, lấy động lực từ không ngừng say mê, và biểu hiện bằng không ngừng vui đời (và hài hước).

NHIỆT TÌNH là cái thần quý báu trong tâm. Nhiệt tình là một tính chất đặc biệt của tinh thần - tình cảm toả sáng, rực rỡ huy hoàng. Là cái nóng bỏng ẩn sâu trong tâm can. Là mang ngọn lửa lớn trong tâm hồn, là mỗi hành vi ngầm phản chiếu ánh lửa đỏ từ trái tim yêu thương.

Về nhiệt tình, gợi hình ảnh lửa là bày tỏ sự tôn vinh quý trọng đặc biệt. Trong sách Panchatantra của Ấn Độ thế kỷ II, hình ảnh lửa còn xếp cả trên ‘người yêu’ và ‘người hiền’:

“Ngọn lửa trong mùa lạnh là báu vật,
“Nhìn thấy mặt người yêu là báu vật,
“Xã hội những người chân chính là báu vật”.

Nhiệt tình có vị trí và vai trò đặc biệt. Nó vừa như khởi điểm, nguồn căn, vừa như phương tiện, hành trang trên đường hướng tới đích cuối. Như thế nhiệt tình như ‘điều kiện cần’ – thức ăn không thể thiếu để bù đắp năng lượng, duy trì sức mạnh thường trực cho tâm hồn.

Có khi nhiệt tình còn đóng vai trò kích thích tố: những công việc càng khó tức càng nhiều thách thức thì khi đi qua ‘lăng kính nhiệt tình’ sẽ như được cấp thêm chất kích thích nên sẽ chiếu lên thành hứng thú càng mạnh hơn, thành sự trầm tĩnh lúc thực hiện.

Nhưng trên hành trình tới đích kia, có khi nhiệt tình toả sáng như một trái tim nhiệt thành, nên được coi là bản thân đích cuối nữa

Sự biểu lộ của nhiệt tình từ nội tâm ra bên ngoài bằng những hành vi nhiệt thành, những động tác vị tha như quan tâm, giúp đỡ, hay giản đơn chỉ mới là đàm luận với mọi người một cách hứng thú.

Cần quan tâm các phương pháp cụ thể vun bồi nhiệt tình. Phương pháp lặp đi lặp lại nhiều lần những hành vi nhiệt thành ấy đến mức chúng trở thành nếp sống, thói quen tốt và bền chắc.

Vẫn biết rằng gốc nhiệt tình là từ tâm hồn, rằng để nâng cao nhiệt tình thật cơ bản, phải nâng tâm hồn. Song để ‘khởi động’ hoạt động nhiệt tình đầu mỗi ngày ta có thể và rất nên nhờ thể dục buổi sáng đã luyện thành nếp.

Nhiệt tình có lúc khá mỏng manh do chưa thành hẳn nếp sống, nên có thể tan biến mất, ví dụ chỉ do bị chế nhạo hoặc do đau thương... Hiểu như vậy để đúng lúc vực nhiệt tình dậy, nhen nhúm lại lửa nhiệt tình.

Có ngọn lửa của dòng họ, của dân tộc tự ngàn xưa lưu truyền lại, của toàn cộng đồng lớn và nhỏ truyền nhiệt tình sang chúng ta, để chúng ta lại sẽ tiếp tục chuyển nó đi tới phía trước trong cuộc chạy tiếp sức bất tận của ngọn lửa thiêng bất diệt . Đó là quy luật của ‘kế thừa thế hệ-nòi giống trường tồn’.

NIỀM SAY MÊ, như ta nghiệm thấy, thường đi sóng đôi với lửa nhiệt tình, tựa như hệ quả của nhiệt tình nữa. Có lửa nhiệt tình mới có niềm say mê. Ngọn nguồn của say mê là lửa nhiệt tình.

Say mê là một đặc điểm của tâm hồn được nâng cao, lại làm động lực cho việc nâng cao không ngừng tâm hồn. Làm động lực cho tâm hồn hàng ngày đạt hiệu quả tối ưu và đạt sự tự bằng lòng.

Có niềm say mê thì mới đạt được sức bật vươn lên có thể làm nên việc lớn lao. F.Hegel nói:“Trên đời này, chưa có việc lớn nào hoàn tất mà không nhờ say mê”.

Hai bí quyết sử dụng say mê. Một bí quyết là tận dụng ưu thế của say mê kết hợp với thời cơ-điều kiện-địa bàn-sân chơi để luôn luôn phác thảo ra những kế hoạch mới, chúng lại quay lại cuốn hút và đẩy cao thêm niềm say mê, tạo nên cảm giác tuyệt vời - hạnh phúc, cảm giác an bình vững vàng trong lòng về kế thừa thế hệ. ‘Kế hoạch mới’ ấy, ban đầu có thể chỉ là dạng một ước mơ. Thậm chí như một giấc mơ đẹp, nhưng hãy giữ lấy nó và hãy biến thành hiện thực. Lời khuyên rất từng trải là: Bạn hãy trân trọng và nuôi dưỡng ước mơ của bạn!

Nhưng bí quyết thứ hai kèm theo là không nên quá nhiều ước mơ tản mạn mà hãy tập trung xoáy sâu vào ‘tiêu điểm’ bằng tất cả sức mạnh cơ bản.

Hai bí quyết ngăn chặn xu hướng sai về say mê. Bí quyết thứ nhất là phải không ngưng say mê – say mê một cách bền bỉ kiên trì để ngăn kiểu hời hợt chóng mê - chóng chán, kiểu đòi bằng được ngay đấy - rồi bỏ ngay đấy. Bí quyết thứ hai là không bị tính ‘nhạy cảm’ mềm yếu uỷ mị thậm chí ngả xu hướng ‘mau nước mắt’ ngự trị ta. Ngược lại cần, rất cần sự soi đường của lí trí, tỉnh táo gạt mọi mù quáng để hoàn toàn làm chủ bản thân.

Một dạng đặc thù của say mê là cảm hứng. Trong những loại hình công việc đặc biệt như sáng tạo thi ca, hội hoạ, phát minh ... thì không thể vắng cái cảm hứng ấy. Không có một sáng tạo văn học nghệ thuật đích thực nào lại không do niềm say mê tới mức tạo nên cảm hứng mãnh liệt. Mà cảm hứng mãnh liệt ghép trên một thiên tài và trúng một bối cảnh và thời điểm thích ứng nhất mới tạo nên câu ‘thần’ thơ, nét ‘thần’ họa .. Cảm hứng không những quý báu và cần thiết cho sáng tạo văn học nghệ thuật, mà cả cho sáng tạo khoa học kỹ thuật. Và cũng rất quý và cần cho cải tiến trong mọi nghề nghiệp, bất luận nghề lao động trí óc hay chân tay. Nó dẫn đến nghề tinh thông (còn ‘vinh’ nào bằng ‘nhất nghệ tinh’). Và càng rất cần cho cải tiến thành tích trong thi đấu thể thao, không khác gì trong nghệ thuật vậy. Đầu năm 2002, chuyện kể cô gái 24 tuổi, 39 cân - võ sĩ Thúy Hiền được bình chọn nhân vật số 1 của thể thao Việt Nam, dẫn đầu danh sách 10 vận động viên tiêu biểu năm 2001, mà đây là liên tiếp lần thứ 6 rồi! Một cơ thể lúc nào cũng như hết hơi do luyện tập cao độ, “nhưng khi bước vào thảm đấu lại ‘bốc’ đến vậy” (lời của Thúy Hiền); cái ‘bốc’ đó là gì nếu không phải là một cảm hứng đặc biệt.. do niềm say mê cao độ của lửa nhiệt tình ở tâm hồn đầy nghị lực.