Văn hóa đọc của người Việt

07:09 CH @ Thứ Ba - 03 Tháng Năm, 2016

So với chữ Quốc Ngữ của Việt Nam, văn tự Nhật Bản khó học, khó nhớ. Ngoài hai loại chữ Hiragana (chữ mềm), Katakana (chữ cứng), người Nhật còn dùng xen kẽ khoảng hơn 2000 chữ Hán thông dụng. Theo thống kê, người Nhật bình quân đọc 17 cuốn sách 1 năm. Hơn 6 cuốn so với tỉ lệ đọc sách của người Hàn Quốc.

Người Việt hiện đại luôn tự hào có chữ Quốc Ngữ. Ít nhất, so với văn tự Hán Nôm, chữ Quốc Ngữ dễ đọc, dễ viết, dễ phổ cập giáo dục hơn nhiều. Đáng lý, người Việt hiện đại phải sớm hình thành cho mình văn hóa đọc. Vậy mà theo thống kê của Bộ Văn hóa - Thể thao - Du lịchnăm 2013, bình quân người Việt không đọc quá 1 cuốn sách 1 năm. Tương tự như tỉ lệ đọc sách của người Trung Quốc (dĩ nhiên là tính bình quân).

Thử quay trở lại vài trăm năm trước. Năm 1604, có dịp ở Đàng Ngoài 3 năm, người Triều Tiên Zeong Hwan Byeok (Trịnh Hoàn Bích) nhận xét: "Tục nước này chuộng đọc sách. Làng quê luôn có học đường. Tiếng đọc sách có thể nghe thấy... Người Nhật rất coi trọng sách vở nước ta, phần đông cất giữ như của báu, người An Nam cũng chi nhiều tiền của để tìm mua." (1) Năm 1605, người nhà Minh là Trương Nhiếp cũng nhận xét: "Sĩ phu ham sách, lần nào cũng bỏ nhiều tiền để mua... Nước ấy thích sách, đúng là không phải một sớm một chiều thôi đâu". (2) Năm 1646, quan tị nạn nhà Minh là Chu Thuấn Thủy đã gặp một vị quan nhà Lê "rất hiếu học, có nhiều sách". Hai người có cuộc trao đổi thế này:

"Tôi hỏi: Sách cổ ở quý phủ có nhiều không?

Đáp: Ít thôi, đủ để đọc.

Tôi hỏi đến các sách Thông giám cương mục, Tiền hậu Hán, Nhị thập tứ sử, Sử ký, Văn hiến thông khảo, Kỷ sự bản mạt, Tiềm xác loại thư, Phần thư, Tàng thư và Cổ văn kỳ thưởng, Hồng tảo...

Đáp: Đều có cả. Duy cuốn Hồng tảo không có!" (3)

Một thời, trí thức Việt Nam đã nổi tiếng với sự ham học, ham đọc như thế đấy.


Một số cuốn sách chữ quốc ngữ đầu tiên thời thập niên 1870 của thế kỷ XIX

Như vậy, xa thì so với học phong thời Lê, gần thì so với học phong nước Nhật, dường như văn tự khó dễ không mang tính quyết định để hình thành nên văn hóa đọc. Chữ Quốc ngữ dễ học, dễ đọc đến thế mà tỉ lệ đọc sách của người Việt lại thấp nhất so với khu vực. Nguồn cơn đến từ đâu?

Rõ ràng, định hướng giáo dục sai lầm dẫn đến việc phát triển con người lệch lạc. Ai cũng biết, cũng kêu gọi cải cách giáo dục, và đi xa hơn phải là "đổi mới tư duy chính trị". Song, trong khi chờ đợi những thay đổi ở tầm vĩ mô, mỗi người Việt hãy tự cố gắng cải thiện việc học và đọc của mình. Để thay đổi cục diện lớn nhiều khi chỉ cần xuất phát từ những việc nhỏ ngay từ bản thần mình vậy thôi.

Cuốn sách chữ quốc ngữ đầu tiên của nước ta, trưng bày tại nhà thờ Mằng Lăng thuộc xã An Thạch, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên. Cuốn sách được in vào năm 1651 tại Roma (Italia), là quyển giáo lý "Phép giảng tám ngày" của linh mục Alexandre de Rhodes, còn gọi là cha Đắc Lộ (1591-1660), người khai sinh ra chữ quốc ngữ. Ảnh: Hà Nội Mới

Chú thích:
1. Chi Phong Tập.
2. Đông tây dương khảo.
3. An Nam cung dịch kỷ sự.

LinkedInPinterestCập nhật lúc:

Nội dung liên quan

  • Những sai lầm trong văn hóa đọc của người Việt

    19/04/2019Nguyễn Long tổng hợpVăn hóa đọc của chúng ta đang đi xuống một cách đáng báo động, việc con số thống kê số sách bình quân người Việt đọc một năm chưa đến 01 cuốn. Văn hóa đọc đang vấp phải những sai lầm gì?
  • Văn hóa đọc ở Việt Nam, cần dựng lại từ nền móng

    21/11/2017Phạm TăngLật lại một vấn đề không mới tại một hội thảo có tính "chiến lược quốc gia", mới nhận ra rằng lâu nay chúng ta chưa hề có văn hóa đọc theo đúng nghĩa...
  • Thư viện, văn hóa đọc và đẳng cấp quốc gia

    21/04/2017Nguyễn Quang ThạchĐẳng cấp của một quốc gia được đo bằng các sản phẩm khoa học, sức mạnh kinh tế và quân sự được thừa nhận. Chẳng hạn, thế kỷ 19, khi Jame Watt chế tạo ra máy hơi nước, mở đường cho công nghiệp nặng và chinh phục đại dương, nước Anh trở thành cường quốc hàng hải và xâm chiếm thuộc địa...
  • Internet sẽ tiêu diệt văn hóa đọc?

    02/07/2016Minh TuấnInternet là phát minh vĩ đại của nhân loại. Song, nó cũng tác động không nhỏ đến văn hóa đọc truyền thống. Liệu sách, báo in sẽ tồn tại?
  • Giới trẻ Việt Nam và tình trạng văn hóa đọc đang xuống cấp

    27/10/2015Song ChiViệc đại đa số giới trẻ VN lười đọc sách hoặc chỉ đọc những thứ dễ đọc như truyện tranh, truyện tình cảm nhẹ nhàng của các tác giả VN, TQ thuộc thế hệ 7X, 8X, hay các tác phẩm theo trào lưu là một thực tế không mới...
  • Văn hóa đọc trên mạng: Vàng thau lẫn lộn

    20/07/2014Tường Vân - Yên NgọcVăn hóa đọc có lúc tưởng như đã nhường bước cho các loại văn hóa nghe nhìn trong thời buổi công nghệ điện tử nghe nhìn phát triển đến tốc độ chóng mặt. Việc xuất hiện hình thức sách đọc trên mạng cũng là điều tất yếu...
  • Văn hóa đọc và nhận thức của xã hội

    15/07/2014Cẩm TúSách giúp người ta thoát được những ràng buộc về không gian, thời gian, những điều kiện cụ thể để bước vào một thế giới khác. Thế nên mới có văn để tải đạo, cũng có văn để đọc chơi...
  • Từ chiếc bookmark nghĩ về văn hóa đọc

    19/05/2014Minh PhướcMột lần, tôi cần mua vài chiếc bookmark, đi khắp các hiệu sách và cửa hàng đồ lưu niệm nhưng không tìm đâu ra loại bookmark đẹp, xứng đáng dùng làm quà tặng một cách trân trọng. Chỉ có những miếng bìa vẽ sơ sài hình tháp Rùa hồ Gươm, hoặc hình các cô gái mặc trang phục dân tộc. Thật khác xa với những chiếc bookmark bằng da, mạ vàng hoặc khắc gỗ tinh xảo tôi từng được thấy trong bộ sưu tập của một người bạn. Chuyện tuy nhỏ nhưng có thể thấy, nếu tìm những dụng cụ hỗ trợ sách căn bản còn khó khăn, thì chúng ta chưa có những hiệu sách hoàn thiện.
  • Người Việt có “văn hóa đọc”?

    14/05/2014Yên HàNhìn lại tình hình sách in quá khiêm tốn của chúng ta hiện nay, người thì cho là lỗi của xã hội thờ ơ với sách, người thì gán tội cho người viết không thể sáng tạo ra những đứa con tinh thần xinh đẹp để người đọc phải đổ xô đi tìm, người thì đổ lỗi cho sự bành trướng của báo trí, truyền hình, Internet…
  • Cần thực tâm đưa văn hóa đọc lên tầm cao

    20/04/2014Trà Giang thực hiệnCần tìm mọi cách nâng cao văn hóa đọc của dân chúng, nhất là bạn đọc trẻ hay cần bằng mọi giá chạy theo nhu cầu thị hiếu của họ? Trả lời vế đầu là trách nhiệm của giới lãnh đạo, còn lơ là với vế đầu mà dốc sức giải đáp vế sau là thái độ của những kẻ hám lợi nhưng luôn nhân danh văn hóa đọc...
  • Văn hóa đọc của giới công chức văn hóa

    16/05/2008Lưu AnSẽ nhiều khả năng rơi vào sự cực đoan nếu nói rằng người Việt - Nam hiện nay không có (hoặc đã đánh mất) thói quen đọc sách. Cần phải có những thống kê hết sức cụ thể thì mới có thể đưa ra những phán đoán chắc nịch theo kiểu như vậy. Tuy thế, đây là điều bất khả.
  • Văn hóa đọc, có cần “báo động” ?

    22/08/2007Vũ Bảo NguyênNói đến văn hóa đọc nói chung và văn hóa đọc của giới trẻ hiện nay, một nhà phê bình văn học từng ta thán: ”Sự thực là những người đọc trẻ hiện nay chẳng mấy thiết tha với văn hóa đọc, nhất là đọc những tác phẩm văn chương...
  • xem toàn bộ