Tiếng gọi cải tổ từ nhà tiên tri

Khương Duy dịch từ The New York Times
02:45 CH @ Thứ Năm - 08 Tháng Bảy, 2010

Nouriel Roubini đã lập luận trong tác phẩm của mình rằng Hoa Kỳ phải tận dụng cuộc khủng hoảng gần đây như một cơ hội để tiến hành cuộc cải tổ sâu sắc đối với hệ thống tài chính.

Là người bi quan triền miên trong thế giới kinh tế học ảm đạm, ông được đặt biệt danh "Tiến sĩ Tận Thế." Năm 2008, lời tiên tri trước đó hai năm của ông đã ứng nghiệm trong sự choáng váng và sợ hãi của toàn thế giới - hệ thống tài chính toàn cầu chao đảo bên bờ vực thẳm.

Trong một buổi nói chuyện tại IMF năm 2006, Nouriel Roubini đã tiên đoán "sự bùng nổ nhà đất Mỹ" sẽ châm ngòi cho một cuộc suy thoái tại quốc gia này và trên toàn thế giới: những chủ sở hữu nhà đất sẽ vỡ nợ, hàng tỷ đô-la chứng khoán bảo đảm bằng thế chấp sẽ trở thành giấy vụn, các định chế tài chính sẽ lung lay và một cơn sóng thần tài chính sẽ nhấn chìm toàn thế giới.

Giờ đây, trong cuốn sách mới Crisis Economics (tạm dịch Kinh tế học Khủng hoảng), viết chung với nhà báo, Giáo sư sử học Stephen Mihm, cây bút kỳ cựu của tạp chí The New York Times, Roubini, Giáo sư kinh tế giảng dạy tại Trường Kinh doanh Stern thuộc Đại học New York, đã tận dụng khả năng truyền đạt của người thầy để đem đến cho các độc giả không chuyên một bài giảng ngắn gọn, rõ ràng và hấp dẫn về nguyên nhân và hậu quả của cuộc đại khủng hoảng năm 2008.

Dù đôi chỗ độc giả có thể không hài lòng với cách ông tự tán dương mình ("lời tiên tri của Roubini thật độc nhất vô nhị và đầy ý nghĩa: không nhà kinh tế nào trên thế giới nhìn thấy trước cuộc khủng hoảng gần đây với cùng mức độ rõ ràng và cụ thể"), nhưng phân tích của ông về cơn đại hồng thủy này cũng như cách ông đặt nó trong bối cảnh lịch sử sẽ sớm xóa đi mọi hoài nghi của bạn đọc.

Và có thể độc giả sẽ muốn Roubini đi sâu hơn vào một số điểm nhất định - thí dụ, tại sao ông cho rằng sự hồi phục của nền kinh tế thế giới hiện nay giống hình chữ "U" hơn là hình chữ "W" do chính ông từng đề xuất. Tuy vậy, Kinh tế học Khủng hoảng thực sự là một cuốn sách thiết yếu dành cho những ai muốn tìm hiểu sâu về sự đóng băng của hệ thống tài chính toàn cầu mùa thu năm 2008 và những điều sắp xảy ra trong những năm tháng tiếp theo nếu như các chương trình cải tổ nghiêm túc và các quy định mới không được hỗ trợ thực thi.

Thay vì áp đặt lý thuyết suông lên các sự kiện, Roubini tiếp cận lịch sử theo phương pháp trung lập và căn bản. Ông chọn một số điểm trong tư tưởng của các nhà kinh tế thuộc các trường phái khác nhau, thí dụ John Maynard Keynes và Joseph Schumpeter. "Quan điểm của cả hai trường phái có thể được trung hòa để giải quyết vấn đề hiện nay chúng ta đang phải đối mặt,"ông viết.

"Thực tế, để khắc phục thành công cuộc khủng hoảng gần đây cần có phương pháp tiếp cận thực tế tận dụng cả hai trường phái: trong khi việc thúc đẩy tiêu dùng, các gói cứu trợ, sự hỗ trợ từ các ngân hàng trung ương và chính sách tiền tệ có thể đem lại hiệu quả trong ngắn hạn, cần thiết phải tính toán xa hơn trong dài hạn để nền kinh tế trở lại thịnh vượng."

Dẫn người đọc qua lịch sử nhiều thế kỷ của chủ nghĩa tư bản, Roubini chỉ rõ các chu kỳ phát triển và bùng nổ của nó hoàn toàn có thể tiên đoán được, từ sự xuất hiện của các bong bóng tài sản tới sự sụp đổ lan sang các nước khác. "Thiếu minh bạch, đánh giá thấp rủi ro và nhận thức hạn chế về phản ứng của các sản phẩm tài chính mới trước áp lực nặng nề là các vấn đề thường thấy trong nhiều cuộc khủng hoảng từ quá khứ tới hiện tại."

Theo quan sát của Roubini quan sát, cuộc khủng hoảng năm 2008 không bắt nguồn từ các khoản cho vay thế chấp xấu dưới chuẩn hoặc một loại bong bóng nhà đất đơn thuần mà do các áp lực lớn hơn đã tích tụ suốt nhiều năm. Không chỉ có sự thất bại của chính phủ trong việc kiểm soát các sản phẩm tài chính mới như công cụ phái sinh, sự xóa bỏ các quy tắc ngân hàng được lập ra từ thời Đại khủng hoảng (cùng với việc Phố Wall xâm phạm các quy tắc còn lại) đã dẫn đến sự hình thành "một hệ thống ngân hàng mờ ám khổng lồ" nằm ngoài mọi sự giám sát điều hành.

Trong khi đó, hệ thống tiền thưởng được nhiều công ty tài chính áp dụng đã thúc đẩy việc theo đuổi lợi nhuận ngắn hạn và rủi ro quá mức; thậm chí khi lãi suất thấp, chính sách tiền tệ mở của Fed dưới sự điều hành của Alan Greenspan cũng khuyến khích sự gia tăng đòn bẩy tài chính và nợ.

"Vào mùa xuân năm 2006", Roubini viết, "sự phụ thuộc quá mức vào đòn bẩy của hệ thống tài chính và đức tin mù quáng rằng giá tài sản sẽ tiếp tục tăng là tiền đề cho một sự sụp đổ quy mô lớn". Trong khi một số nhà quan sát của Phố Wall cho rằng sự sụp đổ của Lehman Brothers vào tháng 9 năm 2008 - hay thất bại của chính phủ nhằm ngăn chặn sự sụp đổ của nó - là điểm mấu chốt dẫn đến sự sụp đổ của hệ thống domino trên toàn cầu, Roubini nhận định sự kiện này không phải là nguyên nhân gây ra cuộc khủng hoảng mà đúng hơn là "dấu hiệu cho thấy mức độ nghiêm trọng của nó." Ông lập luận, phần lớn những gì xảy ra trong những ngày và tuần kế tiếp "là không thể tránh khỏi" kể từ thời điểm đó.

Nhằm tránh để mọi thứ vượt ra ngoài tầm kiểm soát, chính phủ Hoa Kỳ (cùng với các chính phủ khác trên thế giới) tung ra thứ mà Roubini gọi là "một chiến dịch đáng sợ và gây sốc nhằm chống lại khủng hoảng" chưa từng có tiền lệ. Fed "đảm nhận vai trò lịch sử của nó - người cho vay cuối cùng," bằng cách "tung ra sợi dây cứu tính thanh khoản cho hết định chế tài chính này đến định chế tài chính khác," và cuối cùng cũng trở thành nhà đầu tư "cứu cánh cuối cùng," "bước vào thị trường nợ chính phủ để bơm thanh khoản thông qua biện pháp nới lỏng định lượng."

Ngoài ra chính phủ "đã trở thành một cổ đông của các doanh nghiệp, mua cổ phiếu và bơm thêm vốn để đổi lấy cổ phần," "mở các gói cứu trợ tức thời dành cho các ngân hàng tư nhân, chủ sở hữu nhà đất và nhiều đối tượng khác" và "thậm chí sẵn sàng trợ cấp việc mua lại các tài sản xấu với hy vọng điều này có thể giúp khôi phục lại niềm tin."

Tất cả các biện pháp tài chính tiền tệ đã đi đúng hướng trong khoảng thời gian hai năm tiếp theo - dù còn lúng túng và chưa hoàn hảo. "Phản ứng với cuộc khủng hoảng tài chính mang mọi hình vẻ của một cuộc rút lui khỏi chiến trường," Roubini quan sát, "nhưng cuối cùng có vẻ nó đã phát huy tác dụng: chủ nghĩa tư bản không sụp đổ, số phận của quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề Iceland không phải số phận chung của thế giới."

Điều này tất nhiên là tin tốt. Tin xấu là: chúng ta đã phải mua sự ổn định bằng mức giá khổng lồ: "Cộng tất cả các gói cứu trợ, bảo lãnh, kích cầu và các chi phí quản lý khủng hoảng khác, khoản nợ công của Hoa Kỳ sẽ tăng gấp đôi trong cơ cấu tổng sản phẩm quốc nội. Các khoản thâm hụt trong thập niên tới dự kiến sẽ lên tới 9.000 tỷ hoặc nhiều hơn."

Theo quan sát của Roubini, khoản thâm hụt khổng lồ của Mỹ (ngày càng trầm trọng hơn do các gói cứu trợ gần đây và động thái cắt giảm thuế của chính quyền George W. Bush) cùng các khoản vay nợ nước ngoài ngày càng lớn hơn đem lại nhiều nguy hiểm và kém bền vững, có thể dẫn tới sự giảm giá của đồng đô-la và xói mòn dần quyền lực của nước Mỹ trên vũ đài quốc tế.

Giống như nhà kinh tế Joseph E. Stiglitz viết trong cuốn sách gần đây của ông mang tựa đề Freefall (tạm dịch: Rơi tự do), Roubini đã lập luận trong tác phẩm của mình rằng Hoa Kỳ phải tận dụng cuộc khủng hoảng gần đây như một cơ hội để tiến hành cuộc cải tổ sâu sắc đối với hệ thống tài chính.

Ông tuyên bố rằng các hãng quá-lớn-để-sụp-đổ như Citigroup và Goldman Sachs cần phải bị để cho phá sản; sự chồng chéo của các cơ quan quản lý (đã tạo ra tính phi hiệu quả và các lỗ hổng cho các ngân hàng lợi dụng) phải nhường chỗ cho một hệ thống giám sát chặt chẽ và tập trung hơn và một "phiên bản tăng cường" của Đạo luật Glass-Steagall (tách biệt ngân hàng thương mại và ngân hàng đầu tư) cần được thông qua.

Roubini kết luận cải tổ toàn diện là cần thiết "để có thể kiểm soát được hệ thống tài chính." Chỉ chắp vá với những qui định hiện tại là việc làm ngớ ngẩn, bởi căn bệnh nền kinh tế mắc phải đã quá trầm kha.

"Như chúng tôi nói rõ trong toàn bộ cuốn sách này," ông viết, "cuộc khủng hoảng lần này không chỉ là hậu quả của việc cho vay thế chấp dưới chuẩn mà đúng hơn nó là hậu quả của một hệ thống tài chính dưới chuẩn. Từ cơ chế bồi thường méo mó tới các cơ quan tham nhũng, hệ thống tài chính toàn cầu đã bị mục nát từ trong ra ngoài. Cuộc khủng hoảng tài chính chỉ đơn thuần lột đi làn da trơn tru, bóng bẩy ra khỏi thứ đã trở thành một mớ hổ lốn bên trong suốt những năm qua."

LinkedInPinterestCập nhật lúc:

Nội dung liên quan

  • Tiền tham nhũng: Của Cesar phải trả về cho Cesar

    10/07/2019Hiệu MinhTheo World Bank (WB) và Liên hợp quốc (UN) ước tính, hàng năm có khoảng từ 20 đến 40 tỷ đô la bị ăn cắp do tham nhũng từ các nước đang phát triển. Số tiền khổng lồ đó gấp đôi nhu cầu của chính các nước này để tồn tại trong khủng hoảng tài chính toàn cầu hiện nay.
  • Hậu khủng hoảng nghĩ về triết lý ứng xử với đồng tiền

    02/10/2017Diệu Linh (từ Ucraine)Khủng hoảng kinh tế là quy trình thông thường. Quan trọng là phải rút ra được những kết luận đúng từ lịch sử và không phí thời gian vô ích...
  • Về sự hình thành, ảnh hưởng và nguyên nhân căn bản của cuộc khủng hoảng tài chính Mỹ

    23/06/2009ThS.Trần Thúy Ngọc dịchTừ đầu năm 2007 đến nay, nước Mỹ đã bùng phát cuộc khủng hoảng tín dụng trên thị trường thế chấp nhà đất, sự khủng hoảng của thị trường này đã nhanh chóng lan sang các khu vực tài chính khác, đồng thời mở rộng ra phạm vi toàn thế giới. Nhằm cung cấp cho bạn đọc tài liệu tham khảo về sự hình thành, ảnh hưởng và nguyên nhân của cuộc khủng hoảng tài chính Mỹ, Tạp chí Triết học xin giới thiệu nội dung cuộc đối thoại giữa Giáo sư Trình Ân Phú và nhà kinh tế học nổi tiếng người Mỹ - Giáo sư David Kotz xung quanh vấn đề kinh tế chính trị nóng bỏng này.
  • Thay đổi theo thời cuộc

    02/06/2009Trần Ngọc KhaMột định hướng phát triển kinh tế xã hội tối ưu bao giờ cũng là trăn trở của các nguyên thủ quốc gia cũng như các nhà cầm quyền, nhất là trong bối cảnh khủng hoảng tài chính toàn cầu hiên nay. TS Nguyễn Quang A chia sẻ cùng bạn đọc TTVH-ĐÔ về vấn đề này.
  • Sự lộng hành của yếu tố ảo trong nền kinh tế tri thức

    08/04/2009Phan Thế HảiSự kiện 15/09/2008, khi Lehman Brothers tuyên bố phá sản được coi là vụ nổ tài chính lớn nhất trong vòng 80 năm qua của nền kinh tế thế giới. Cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu không chỉ làm hao tốn tiền bạc, tốn giấy mực của báo chí mà còn báo hiệu sự lung lay của triết học kinh tế mà WTO theo đuổi suốt 15 năm qua.
  • Thế giới 2009 : tỷ phú George Soros dự báo gì?

    20/02/2009Thanh BìnhGeorge Soros, nhà đầu tư nổi tiếng với khả năng tiên đoán đúng về tình hình kinh tế đã từng kiếm hơn 1 tỷ USD chỉ trong vòng một tuần hồi đầu năm 1992. Mới đây, ông cũng đã dự báo chính xác về một cuộc suy thái toàn cầu mà thế giới hiện đang phải gánh chịu. Vậy “nhà tiên tri” tài chính này có cảnh báo gì cho thế giới năm 2009?
  • Địa vị của nền kinh tế Hoa Kỳ và các chính sách kinh tế của tân Tổng thống Obama

    13/11/2008PV Vietnamnet phỏng vấn ông Nguyễn Trần Bạt"Tất cả các giải pháp về nền kinh tế Hoa Kỳ trước hết phải bắt đầu bằng việc tổ chức lại nền kinh tế tài chính của Hoa Kỳ, việc này không chỉ đơn thuần là xây dựng lại một số chính sách trước mắt." - Ông Nguyễn Trần Bạt trả lời phỏng vấn của báo Vietnamnet ngày 6/11/2008
  • Mô thức mới cho thị trường tài chính

    11/11/2008Tác giả George Soros đã dùng kinh nghiệm và lý luận của mình để phân tích một cách sâu sắc và thẳng thừng về cuộc khủng hoảng hiện tại. Đồng thời dự đoán cả nền tài chính trong tương lai. Thông qua cuốn sách này, George giúp các nhà kinh tế, nhà quản lý, lãnh đạo... hiểu rõ về cuộc khủng hoảng tín dụng và ảnh hưởng của nó đến kinh tế toàn cầu. Sách do NXB Tri Thức ấn hành...
  • Chiến tranh tiền tệ

    27/06/2008Minh Bùi (sưu tầm)Chủ đề cuốn sách là nói về sự ra đời của tư bản tài chính thế giới và quá trình bành trướng ra toàn cầu, thao túng và ảnh hưởng đến tất cả các nền kinh tế. "Chiến tranh tiền tệ" là khái niệm chỉ cách thức bí ẩn và tinh vi mà giới tư bản tài chính ngân hàng đó dùng các công cụ tiền tệ lũng loạn các nền kinh tế nhằm mục đích kiếm những món lời khổng lồ. Chiến tranh tiền tệ là cội nguồn của mọi cuộc chiến tranh trong lịch sử hiện đại...
  • Vượt qua khủng hoảng tài chính & suy thoái kinh tế

    25/06/2008Linh VũLàm thế nào để vượt qua khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế, như đã từng xảy ra ở các nước Châu Á thời điểm 1997-1999 và hiện đang xảy ra tại Mỹ? Trong phạm vi bài báo này người viết sẽ điểm qua bài học kinh nghiệm của một số quốc gia trong việc vượt qua khủng hoảng và suy thoái trên con đường phục hồi kinh tế...
  • Một Cấu trúc Tài chính Toàn cầu Mới

    13/11/2007SorosĐộ dài của khủng hoảng đã ngắn hơn nhiều và sự sa sút về hoạt động kinh tế nông hơn có thể dự kiến lúc đó. Điều này được coi như bằng chứng rằng các thị trường tài chính có cách tự hiệu chỉnh và rằng hệ thống tư bản toàn cầu như được cấu tạo hiện nay là cơ bản lành mạnh. Theo lẽ phải thông thường, các thiếu sót đã là ở các nước vấp phải khủng hoảng, chứ không phải ở bản thân hệ thống. Các thiếu sót đang trong quá trình sửa...
  • Khủng hoảng Tài chính 1997-1999

    13/11/2007SorosKhủng hoảng tài chính khởi đầu ở Thái Lan năm 1997 đã đặc biệt làm bực mình vì qui mô và tính khốc liệt của nó. Ở Soros Fund Management chúng tôi đã có thể thấy một khủng hoảng đến sáu tháng trước như những người khác, nhưng mức độ trục trặc làm cho mọi người ngạc nhiên...
  • Hệ thống Tư bản Chủ nghĩa Toàn cầu

    13/11/2007SorosLuận điểm của tôi là hệ thống tư bản chủ nghĩa toàn cầu thịnh hành ngày nay là một dạng bị bóp méo của xã hội mở. Nó tin quá nhiều vào động cơ lợi nhuận và cạnh tranh và không bảo vệ lợi ích chung thông qua ra quyết định hợp tác. Đồng thời, nó để quá nhiều quyền lực vào tay các nhà nước có chủ quyền, thường vượt quá sự kiểm soát dân sự...
  • xem toàn bộ