Suy nghĩ nông nổi, tính khí thất thường

07:05 CH @ Thứ Bảy - 15 Tháng Chín, 2018
Cuộc sống đô thị con người đô thị ở nước Việt Nam khi mới bước sang thời hiện đại là phần nội dung chính được miêu tả trong truyện dài "Thiếu quê hương" (1940) của Nguyễn Tuân.
Nhưng chương cuối sách lại có đoạn tác giả cho nhân vật chính về một làng quê là làng Xuân Phả, Thanh Hóa, bàn chuyện đưa một đoàn người làng này qua San Francisco bên Mỹ múa tuồng.

Chúng ta bắt gặp ở đây hình ảnh người Việt trong cái làng quê cố hữu của họ, cả người lẫn cảnh không khỏi có phần lèm nhèm nhếch nhác, và khi bước vào sinh hoạt chốn công cộng thì cách cư xử của cá nhân thay đổi thất thường rất khó xác định.

Bảo rằng con người có ý thức về mình ư, đúng lắm?Trước mặt nhân vật từ trên tỉnh về, một người làng có tài làm nghề và đang được gọi để cùng đi theo đoàn múa tuồng lên tiếng đầu tiên.

Ông ta ra vẻ hùng hổ, muốn nhân chuyện người ta cần đến mình mà lên mặt với đời:
- Đi một chuyến cho biết đó biết đây, và chuyến này chúng ông đi Hoa Kỳ về mà đứa nào ở làng này còn giở lối hà hiếp tranh chỗ ngồi ngoài đình với chúng ông, ông đánh tan xương cho mà xem.

Ông ta vừa nói xong, mấy người chung quanh hoa chân múa tay dấm dẳn phụ họa.

Thế nhưng chỉ cần các cố lão lên tiếng đe “ Đừng có mượn chén mà nói láo “ là ông ta xun vòi ngay. Lại còn không biết xấu hổ, bưng mặt khóc hu hu:
- Lạy các cụ con khổ lắm !‘

Cái chất nông nổi thất thường này của người Việt từng được nhiều người nước ngoài nêu lên, như một đặc tính cản trở họ trong bước đầu đến gặp gỡ giao thiệp, cũng như quan hệ lâu dài.

Dùng xung điện đánh bắt cá tận diệt các loại cá lớn nhỏ

Theo trích dẫn của Hữu Ngọc trong một bài viết in trong sách "Về giá trị văn hóa tinh thần Việt Nam" ( Hà Nội 1963 ), một sĩ quan Pháp từng nhận xét “Họ hiền lành vô tư lự, nhút nhát thích khoe khoang, dễ bốc mà xỉu cũng nhanh, thường có tâm lý ăn may của người chơi bạc, nhiều khi biến thành lập lờ hai mặt “.
Một nhà văn là Jean Hougron cho rằng người Việt “nhu nhược không có cá tính, biển lận, thích tố giác“.

Một người khác là Palazzoli thì chỉ ra hàng loạt những đặc tính mâu thuẫn:
- một đằng là lịch thiệp tế nhị, lãng mạn và đa cảm;
- mặt khác là nửa kín nửa hở, dè dặt, dò xét. Mở rộng hơn là “một thiên hướng đa nghi, mưu mẹo, một thói quen lúc nào cũng thích chống đối, rồi lại nhanh chóng buông trôi chấp nhận“.

Tạp chí Bách Khoa số 73 ra ở Sài gòn 1960, từng trích dẫn nhiều ý kiến sâu sắc của linh mục F Parrel về Thanh niên Việt Nam hiện nay. Theo ông, ở họ có mấy đặc tính:
  • Trực giác lấn suy tưởng trừu tượng, chủ quan lấn khách quan …
  • Tâm hồn ít xúc động về vật và người.
  • Chiến tranh làm cho người ta không biết tới người khác. Họ phải tự động tạo ra mọi phương tiện tự vệ.
  • Tâm hồn họ khô rắn lại vì đời sống bất trắc.

Trong "Văn minh Việt Nam" 1944, Nguyễn Văn Huyên cũng đã ghi nhận đặc tính đó của người Việt, và ông lý giải thêm ở đây có vai trò của một đời sống quá gian khổ mà luôn luôn bấp bênh; hơn thế nữa, ở đây có cả vai trò của yếu tố thời tiết.

Điểm qua báo chí đương thời. Trên báo Tiền phong số ra 1-2006, bạn Nguyễn Tất Thịnh nêu lên hàng loạt nhược điểm có tính chất nông nổi thất thường của người mình kéo dài từ xưa và đến nay chưa dứt:
  • Chưa đỗ ông nghè đã đe hàng tổng – vừa đe hàng tổng đã sợ thằng mõ
  • Chưa biết nghề đã dạy thợ, vừa dạy thợ đã chán nghề
  • Chưa làm đã mệt vừa mệt đã kêu
  • Chưa vui đã cười vừa cười đã khóc
  • Chưa đói đã ăn, vừa ăn đã bỏ dở
  • Chưa tỉnh đã say, vừa say đã làm càn
  • Chưa có tài đã đánh mất tâm, vừa có chút tâm đã bài xích tài
  • v.v..

Theo bạn Nguyễn Tất Thịnh lối cư xử này có nguy cơ trở thành tập tính của cộng đồng.Tức là một nếp sống nếp nghĩ ổn định, khó thay đổi.
LinkedInPinterestCập nhật lúc:

Nội dung liên quan

  • Mạnh ai nấy sống... và kiếm sống với bất cứ giá nào!

    12/03/2019Vương Trí NhànThử tìm một triết lý toát ra trong cách đi lại của hiện thời. "Trong ý nghĩa tượng trưng của chúng, các xe cộ, cổ cũng như hiện đại, là những hình tượng của cái tôi. Chúng phản ánh các mặt khác nhau của đời sống nội tâm và có quan hệ với các vấn đề phát triển của nhân cách".
  • Thói hư tật xấu của người Việt: Nông nổi, hời hợt, tín ngưỡng xen hoài nghi

    01/12/2018Vương Trí NhànNhững phong trào ở nước ta, bất cứ phong trào gì, đều có một tính chung là nông nổi, hời hợt bề ngoài. Cái mà chúng ta thiếu nhất là sự sâu sắc. Bởi ta không chịu phân tích và suy xét kỹ nên bất cứ vấn đề gì chúng ta cũng không biết được rõ ràng và chu đáo, biết một cách thấu suốt...
  • Điều tâm niệm thứ năm. Luyện tính khí

    24/11/2015Hoàng ĐạoTính khí phải luyện nên cương cường quả quyết. Phải tập ý chí cho mạnh mẽ linh hồn thành rắn rỏi. Ta phải tự sai khiến được thân thể ta, định được dục vọng của ta, chỉnh được tâm ta, rồi mới có thể sai khiến được người khác, cải tạo được xã hội...
  • Nhân dân rụt cổ và hai tên tội phạm “thời tiết thất thường” và “lỗi kỹ thuật”

    27/03/2010Trực NgônĐùa dai với dân là hiện tượng tưởng phải là chuyện cũ rồi hoá ra vẫn mới nguyên hôm nay; còn những văn bản luật cũ giờ đều không xử được hai tên tội phạm mới xuất hiện.