Về mối quan hệ giữa lợi ích vật chất và lợi ích tinh thần trong sự phát triển của xã hội ta hiện nay

08:16 CH @ Thứ Hai - 17 Tháng Tư, 2006

Con người là một sinh vật - xã hội, do đó để tồn tại và phát triển con người không những phải thực hiện những nhu cầu vật chất mà cả những nhu cầu tinh thần. Lợi ích là những phương thức hướng vào sự thỏa mãn các nhu cầu của con người trong đời sống xã hội. Vì thế, tương ứng với những nhu cầu là những lợi ích vật chất và lợi ích tinh thần. Và, chúng cũng gắn bó với nhau hết sức chặt chẽ trong quá trình hình thành và phát triển của con người.

Hai mặt sinh học và xã hội là thống nhất trong bản thân con người, vì thế chúng ta không thể khẳng định một cách chung chung rằng lợi ích vặt chất hay lợi ích tinh thần, cái nào quan trọng hơn cái nào, cũng như lợi ích nào có ý nghĩa động lực mạnh mẽ hơn lợi ích nào. Để khẳng định được những điều đó, cần phải xem xét tương quan giữa chúng trong sự tồn tại hiện thực ở những hoàn cảnh cụ thể. Lợi ích nào đang hướng vào sự thỏa mãn những nhu cầu cấp bách nhất của chủ thể hoạt động thì nó trở thành quan trọng nhất và cũng đang đóng vai trò động lực mạnh mẽ hơn cả.

Về mặt lịch sử ta thấy, mục đích giải phóng dân tộc và thống nhất đất nướcđã lôi cuốn cả dân tộc ta hành động. Mục đích ấy là sự phản ánh những nhu cầu và lợi ích cấp bách của cả dân tộc suốt thời gian lịch sử ấy. Về mặt xã hội, những nhu cầu và lợi ích này rõ ràng được biểu hiện là một lý tưởng chung, mang tính chất trừu tượng - lợi ích tinh thần. Nhưng như lịch sử đã chứng minh, nó đã trở thành một động lực vô cùng mạnh mẽ tạo nên một sức mạnh tổng hợp bách chiến bách thắng của dân tộc. Khi đó mạng sống của từng cá nhân không còn ý nghĩa gì trước lý tưởng giải phóng dân tộc, đó là lẽ sống tự nguyện của mọi người - thà hy sinh tất cả chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ.

Sau năm 1975, những nhu cầu và lợi ích cấp bách ấy đã được thỏa mãn. Lịch sử đã thay đổi, và những lợi ích của con người trước đây ở vị trí thứ yếu bị lu mờ thì nay nổi lên là cấp bách và ở vị trí số một. Và, những chuẩn mực giá trị của xã hội cũng thay đổi theo. Nếu trước đây những giá trị đạo đức - tinh thần, những giá trị tập thể và phẩm chất tập thể được tôn trọng và đề cao thì dần dần trong cơ chế mới, nhất là từ khi chuyển sang cơ chế thị trường, những giá trị vật chất, những phẩm chất cá nhân lại chi phối mọi người.

Cuộc sống như một dòng chảy diễn ra chứng theo ý chí của một cá nhân riêng lẻ nào, nhưng hầu như lại phù hợp với đa số. Cứ thế mà các quan hệ tất yếu quy định đời sống con người, dẫu nó chính là sản phẩm của sự hoạt động của mọi người. Trong quá trình sinh sống của xã hội loài người, sự chuyển đổi vị trí các lợi ích của con người có lẽ là một sự biến thiên không ngừng.

Dĩ nhiên, trong tính tổng thể của sự tồn tại của con người và xã hội loài người, lợi ích vật chất bao giờ cũng quan trọng hơn lợi ích tinh thần. Bởi lẽ nó trực tiếp hướng vào thực hiện các nhu cầu mang tính quyết định sự tồn tại cái thể xác - cái cơ chất mà trên cơ sở đó cái tinh thần nảy nở và phát triển. Tục ngữ có câu: "dân dĩ thực vi thiên", "có thực mời vực được đạo". Cảm nhận dân gian ấy cũng rất phù hợp với ý kiến của C.Mác: "Con người trước hết cần phải ăn, uống, ở và mặc đã, rồi mới có thể làm chính trị, khoa học, nghệ thuật, tôn giáo...". Như thế, lợi ích vật chất là tiền đề quyết định lợi ích tinh thần và cũng là cơ sở để thực hiện các lợi ích tinh thần.

Về mặt xã hội, những tiến bộ về cơ sở vật chất - kỹ thuật hạ tầng sẽ quyết định thượng tầng kiến trúc. Thế nhưng, sự phát triển của thượng tầng kiến trúc như thế nào lại có tác động trở lại (có ý nghĩa thúc đẩy hay kìm hãm) sự vận động của hạ tầng cơ sở. Chẳng hạn, ta thấy trong giai đoạn chúng ta thực hiện tập thể hóa, nhất là các năm từ 1975-1985, do cơ chế quản lý chỉ huy quan liêu bao cấp do quan hệ sản xuất không phù hợp với tính chất và trình độ của lực lượng sản xuất, đã kìm hãm sức sản xuất của xã hội ta. Thời kỳ đó, do sản xuất đình đốn mà đời sống của nhân dân ta đã bị rơi vào tình trạng hết sức khó khăn.

Lợi ích vật chất do hướng vào sự thỏa mãn các nhu cầu tồn tại thiết yếu của con người, nên đối với những xã hội mới phát triển (đang phát triển) bao giờ nó cũng có ý nghĩa động lực mạnh mẽ nhất. Nhưng một khi xã hội đã phát triển, thoát ra khỏi tình trạng nghèo khổ đời sống vật chất của các gia đình và xã hội nhìn chung đã ở mức cao thì lợi ích tinh thần sẽ ngày càng trở nên quan trọng hơn.

Bởi lẽ, nó hướng vào xây dựng một xã hội văn hóa cao và phát triển những phẩm chất nhân tính đặc trưng của con người và xã hội loài người. Về điều này ta thấy khá rõ trong sự quan tâm của các gia đình ở xã hội ta trong giai đoạn hiện nay. Đối với một gia đình cụ thể, khi đời sống kinh tế đã ổn định, đủ ăn và có một chút dư thừa thì ngoài phần đầu tư cho sản xuất, họ thường đầu tư cho con cái học hành cũng như mua sắm các phương tiện nghe nhìn (tivi, radio, casstte...) nhằm thỏa mãn đời sống tinh thần của các thành viên gia đình.

Trong lịch sử phát triển của xã hội loài người, ta có thể thấy quá trình thực hiện các lợi ích vặt chất là từng bước tạo cơ sở và điều kiện để thực hiện các lợi ích tinh thần. Nhưng như đã chỉ rõ, các lợi ích tinh thần có một ý nghĩa vô cùng căn bản trong sự phát triển xã hội của con người. Chính nó tạo nên môi trường sinh sống lành mạnh, con người được bình yên lao động và hưởng thụ nhằm thỏa mãn các nhu cầu của mình. Hẳn là không ai có thể sống vinh hoa phú quý và hạnh phúc trong một môi trường bất ổn và tính mạng luôn luôn bị đe dọa.

Ở một khía cạnh khác ta thấy, thỏa mãn lợi ích tinh thần ở những trình độ nhất định sẽ có tác động đến chủ thể trong việc hạn chế hay tăng cường những ham muốn vật chất theo những chuẩn mực giá trị tiến bộ của xã hội. Nghĩa là, thực hiện các lợi ích tinh thần, nâng cao đời sống văn hóa sẽ tác động một cách tích cực đến quá trình này sinh và thực hiện các lợi ích vật chất theo xu hướng tiến bộ và phát triển xã hội văn minh. Như vậy, trong sự tồn tại và phát triển của mỗi cá nhân cũng như của cả xã hội, lợi ích vật chất và lợi ích tinh thần gắn bó với nhau hết sức chặt chẽ. Có thể nói, lợi ích vật chất hướng vào thỏa mãn các nhu cầu về cuộc sống đầy đủ và ấm no của con người, còn các lợi ích tinh thần lại hướng vào xây dựng một cuộc sống phong phú, lành mạnh và hạnh phúc của họ.

Dĩ nhiên, nếu xét đến cùng thì các lợi ích vật chất đóng vai trò quyết định và là tiền đề, là cơ sở để thực hiện các lợi ích tinh thần. Và, thực hiện các lợi ích tinh thần sẽ tạo ra những khả năng mới trong sự nảy sinh cũng như làm xuất hiện những phương thức mới để thực hiện các lợi ích vật chất mới.

Công cuộc đổi mới ở nước ta trong thời gian qua đã làm tăng mức sống của hầu hết các gia đình, nhưng với thực trạng số hộ giầu ở nông thôn ước chừng 12-20% và số hộ nghèo ước chừng 10-25%, số còn lại mới chỉ đủ ăn, thì rõ ràng là đa số nông dân của ta thuộc diện nghèo đói và đủ ăn (hơn 80% dân số cả nước sống ở nông thôn).Đủ ăn nghĩa là đời sống kinh tế của các gia đình này cũng còn hết sức bấp bênh, chưa có tích lũy, chỉ cần một sự rủi ro nhỏ các gia đình đủ ăn này có thể sẽ rơi ngay xuống nghèo đói. Vì thế các lợi ích vật chất đang đóng vai trò quan trọng nhất, bởi lẽ các nhu cầu tồn tại tối thiểu đang là những nhu cầu cấp bách nhất của các cá nhân, của mỗi gia đình cũng như của cả xã hội.

Do đó, lợi ích vật chất, lợi ích kinh tế của các cá nhân, của các gia đình cũng như của cả xã hội đang trở thành động lực mạnh mẽ nhất thôi thúc mọi người hoạt động. Sự hoạt động của mỗi cá nhân, mỗi gia đình vì một mục đích hết sức cụ thể là làm sao nhanh chóng thoát khỏi được sự nghèo khổ của bản thân mình, song nó cũng tạo nên những xu hướng vận động của xã hội. Rõ ràng, trong giai đoạn hiện nay, mục đích của mỗi cá nhân, mồi gia đình cũng phù hợp với mục đích chung của đất nước. Nghĩa là các hoạt động đều tập trung nhằm đưa đất nước thoát khỏi tình trạng nghèo nàn và lạc hậu hiện tại để thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh.

Thực tế cuộc sống cho thấy, các lợi ích kinh tế, các lợi ích vật chất đang chi phối hết sức mạnh mẽ cả nhận thức và hành động của các cá nhân và cộng đồng. Điều này hoàn toàn phù hợp với hoạt động căn bản của xã hội ta trong giai đoạn hiện nay là lao động sản xuất và kinh doanh. Sự thay đổi nhu cầu và lợi ích đã dẫn đến sự thay đổi hoạt động, và ngược lại.

Mục đích của chúng ta không phải chỉ là dân giầu, nước mạnh, mà là mong muốn xây dựng một chế độ xã hội xã hội chủ nghĩa hiện thực. Đó là một xã hội dân giàu, nước mạnh, công bằng, văn minh và gia đình hạnh phúc. Do đó, trong giai đoạn hiện nay, mặc dù tính tất yếu kinh tế đang chi phối mạnh mẽ nhận thức và hành động của các cá nhân cũng như toàn xã hội, nhưng Đảng và Chính phủ ta chủ trương không chỉ tập trung phát triển kinh tế mà còn phải tập trung đầu tư phát triển văn hóa-xã hội. Điều này cũng rất phù hợp với truyền thống văn hóa của dân tộc ta, bởi khác với con người của các xã hội phương Tây, nơi chủ nghĩa cá nhân được đề cao, nơi lợi ích vật chất của các cá nhân luôn luôn là tối thượng, cơn người Việt Nam cùng với khao khát cuộc sống vật chất đầy đủ là khát khao về quan hệ gia đình đầm ấm, anh em và cộng đồng hòa thuận, thân ái. Nhân tố tình cảm cộng đồng, tinh thần cộng đồng chi phối hết sức mạnh mẽ các ham muốn cũng như các hành vi ứng xử của con người Việt Nam.

Hơn thế, kinh nghiệm lịch sử cho thấy, con đường mà các nước tư bản phát triển đã đi qua, mặc dù hiện tại về mặt kinh tế, về đời sống vật chất họ đã đạt tới đỉnh cao, nhưng các vấn đề hôn nhân và gia đình, vấn đề người già, mại dâm, tội phạm, các vấn đề môi trường... nhìn chung là các vấn đề văn hóa - xã hội ở nhiều nước đang lâm vào tình trạng khủng hoảng gay gắt. Trong giai đoạn hiện nay, cơ chế kinh tế thi trường và mở cửa đang tác động mạnh mẽ đến mọi mặt của đời sống xã hội. Về mặt kinh tế, sự tác động ấy đang từng ngày từng giờ làm thay đổi mức sống và đời sống kinh tế của đất nước và tạo ra một sự tăng trưởng kinh tế rất đáng phấn khởi (mức độ tăng trưởng kinh tế các năm: 1991: 6%, 1992: 8,6%, 1993: 8,1% và 994: 8,8%).

Vềmặt văn hóa - tinh thần cũng đang diễn ra một sự chuyển đổi không chỉ phương thức sinh hoạt mà cả nội dung sinh hoạt văn hóa tinh thần theo cơ chế mới, mang tính chất tự phát. Đó trước hết là sự thay đổi phương thức sinh hoạt văn hóa tinh thần theo mô hình hành chính tập thể sang phương thức sinh hoạt mang tính hộ gia đình, tầng lớp xã hội (giàu-nghèo) và mang tính cộng đồng. Sở dĩ có sự thay đồi này là do mô hình sinh hoạt văn hóa tinh thần theo cơ chế hành chính bao cấp trước đây đã tan rã và sự phục hồi các sinh hoạt theo mô hình cộng đồng làng xã truyền thống cũng như sự phát triển mạnh mẽ các phương tiện nghe nhìn điện tử. Một thực tế đáng lo ngại là cơ chế thị trường và mở cửa đã tạo ra trong lòng xã hội ta một sự chuyển đổi hết sức mạnh mẽ các chuẩn mực giá trị xã hội, và có thể nói, đã diễn ra một sự khủng hoảng giá trị nào đó, nhất là đối với lớp trẻ. Tình hình này đã làm này sinh nhiều hiện tượng thuộc về tệ nạn xã hội mà nhiều chục năm qua ta đã khắc phục được như: trẻ em lang thang, mại dâm, nghiện hút, cờ bạc, tội phạm, buôn lậu...những hiện tượng này đang ngày càng nảy nở như nạn dịch làm vẩn đục và ô nhiễm đời sống của xã hội ta.

Với thực tế nêu trên, cuộc sống đang đòi hỏi Đảng và Nhà nước ta cùng với các chính sách kinh tế mới cần sớm có một chiến lược phát triển văn hóa - xã hội phù hợp với cơ chế mới. Cần có một chiến lược phát triển văn hóa - xã hội mang tính chất định hướng, điều chỉnh và hạn chế những lệch lạc và tiêu cực mà cơ chế thị trường mới làm nảy sinh.

Có như thế chúng ta mới đạt được, cùng với sự tăng trường mạnh mẽ của kinh tế là sự phát triển tiến bộ, lành mạnh và đúng hướng của đời sống văn hóa tinh thần đất nước. Đó là một xã hội phát triển hài hòa, cân đối và toàn diện, dồi dào về vật chất, phong phú đa dạng và lành mạnh về tinh thần. Đó mới thực sự là sự phát triển bền vững. Nghĩa là từng bước chúng ta xây dựng được một xã hội mà Đảng và nhân dân ta mong muốn - một xã hội theo lý tưởng của chủ nghĩa xã hội.

Nguồn:
LinkedInPinterestCập nhật lúc:

Nội dung liên quan

  • Gia tài văn hóa của Việt Nam

    05/04/2019Phan NgọcTại sao có một bề dày văn hóa mà Việt Nam chưa bao giờ giàu có cả? Bởi vì, bề dày văn hóa như một kho vàng, tuy nhiên phải vất vả đào bới mới có được và từng cá nhân một phải làm cho chính minh. Nhưng trước hết phải có người chỉ cho anh ta thấy kho vàng đã. Do đó, phải có một chính trị sáng suốt của anh ta, cho anh ta và vì anh ta. Và xây dựng những tổ chức để cùng nhau dào bới...
  • Từ Hệ tư tưởng đến Hệ giá trị

    09/06/2018Nguyễn Trần BạtGiá trị của các hệ tư tưởng chỉ có tính chất tương đối, mang tính lịch sử. Tư tưởng và hệ tư tưởng không phải là những giá trị bất biến, càng không phải là những tín điều để tôn thờ, nó đang và sẽ bị thay thế bởi hệ giá trị, là một hệ thống các tiêu chuẩn để quy định, định hướng và tổ chức hành vi của con người trên phạm vi toàn cầu...
  • Các giá trị Đạo đức

    21/05/2018Nguyễn Trần BạtVai trò định hướng cho các ứng xử của con người và cộng đồng người thuộc về đạo đức, mà cái gốc của nó là cái thiện, một trong ba giá trị phổ quát nhất trong đời sống tinh thần của nhân loại: chân, thiện, mỹ...
  • Văn hóa và Tăng trưởng

    25/11/2016Nguyễn Trần BạtỞ đâu con người có năng lực nhận thức tốt hơn, có năng lực và điều kiện hưởng thụ tốt hơn, có điều kiện để tư duy một cách tự do và sáng tạo hơn, có sức cạnh tranh tốt hơn, tóm lại, ở đâu con người cảm thấy hạnh phúc thì ở đó có sự phát triển....
  • Vai trò của nhân tố văn hoá trong nền văn minh

    26/05/2016TS. Hồ Sĩ QuýTới tận hôm nay, những định nghĩa về văn hóa được coi là có giá trị nhất vẫn chưa làm thỏa mãn giới nghiên cứu. Vì thế việc định nghĩa khái niệm này còn đang được xem như một điều thách thức - những định nghĩa mới, xuất phát từ những cách hiểu khác nhau tiếp tục xuất hiện...
  • Tính lạc hậu tương đối của Văn hoá

    25/05/2016Nguyễn Trần BạtTrong số những cuộc xung đột, những xung đột về văn hóa tuy không phải luôn hữu hình và quyết liệt, nhưng âm thầm, bền bỉ, dai dẳng và có sức cản rất lớn đối với tiến trình phát triển chung của nhân loại. Nghiên cứu về tính lạc hậu tương đối của văn hóa với tư cách một thuộc tính tự nhiên của văn hóa và ảnh hưởng của nó đối với tiến trình phát triển và toàn cầu hóa là việc làm rất quan trọng, bởi nó sẽ giúp các dân tộc hạn chế khả năng xảy ra xung đột trên cơ sở đó, khai thác những ảnh hưởng tích cực của văn hóa...
  • Đời sống tinh thần người Việt trong xã hội hiện đại

    04/04/2016Quỳnh Nhi thực hiệnĐời sống tinh thần người Việt trong xã hội hiện đại là một vấn đề đang thu hút sự chú ý của toàn xã hội, đặc biệt là các nhà văn, nhà thơ. Những năm gần đây, làn sóng toàn cầu hóa và xu thế hội nhập quốc tế đã khiến cho nhiều dân tộc, trong đó có người Việt chúng ta, đôi khi đứng trước những lựa chọn khá nan giải. Hình ảnh người Việt sẽ như thế nào sau vài ba chục năm nữa đi theo tiến trình toàn cầu hóa?
  • Văn hoá và Hiện tại

    26/08/2015Nguyễn Trần BạtToàn bộ đời sống tinh thần của chúng ta hiện nay là gì, nếu không phải là sản phẩm của văn hoá?
  • Lý tưởng xã hội và người viết trẻ

    25/01/2015Hồ Sĩ VịnhTrong xã hội ta hôm nay, thường có một thiên kiến dai dẳng: Tuổi trẻ đồng nghĩa với sự non dại, non dại đến độ vấp ngã. Một bộ phận cha anh thường nhìn họ với cặp mắt hoài nghi và tâm trạng bất an. Đó là một sự thật, dù nghiệt ngã. Thế mà trong văn học, tình hình lại khác. Hầu hết các tác phẩm của các nhà văn bậc thầy đều được sáng tạo ở tuổi 25-35. Ma lực sáng tạo, điện năng văn chương của họ hình như được tích tụ và phát sáng ở thập niên đầu tiên của nghề cầm bút ở nước ta cũng có tình hình tương tự...
  • Văn hoá và Quá khứ

    26/11/2014Nguyễn Trần BạtVăn hoá là sản phẩm của quá khứ. Nhưng không phải bất cứ điều gì xảy ra trong quá khứ, bất cứ cái gì từng xuất hiện trong quá khứ đều thuộc về văn hoá, mà chỉ có những gì mang tính kế thừa một cách có hệ thống mới trở thành văn hoá. Quá khứ càng dài, càng phong phú thì vốn văn hoá càng lớn, càng đa dạng...
  • Nhận diện những hiện tượng phản văn hóa

    27/10/2014Phùng HiểnỞ nước ta, nhiều năm gần đây cùng với sự xuất hiện các giá trị văn hóa mới, những hiện tượng phản văn hóa ngày một gia tăng. Nhận định và đấu tranh với các phản văn hóa không phải một việc đơn giản. Có những phản văn hoá lại nhân danh văn hóa, nhân danh chủ nghĩa nhân đạo tồn tại như những mẫu mực sống của một cộng đồng người nhất định...
  • "Phát triển bền vững" nhìn từ góc độ xã hội và văn hóa

    25/09/2014Trần Hữu DũngTừ giữa thập niên 80 đến nay, "phát triển bền vững" đã trở thành một ý niệm thời thượng. Nó là khẩu hiệu của hàng trăm tổ chức quốc tế, đề tài của mấy cuộc hội nghị, hội thảo toàn cầu, và một tiêu chuẩn quan trọng trong chiến lược phát triển của hầu hết mọi nước...
  • Văn hoá và Tương lai

    17/05/2014Nguyễn Trần BạtTương lai không phải là của văn hoá, tương lai là của con người với tư cách là một thực thể văn hoá. Trình độ nhận thức của con người đã đạt đến mức con người nhận thấy văn hoá trở thành quan trọng....
  • Về khái niệm tiến bộ xã hội

    04/04/2006Phó TS, GS. Hồ Sĩ QuýXung quanh khái niệm tiến bộ xã hội, xưa nay trong thảo luận, vấn đề định nghĩa tiến bộ xã hội, trên thực tế không được đặt ra. Người ta không thấy cần thiết phải thảo luận tiến bộ xã hội là gì? Cái mà các cuộc thảo luận thường quan tâm là tiến bộ xã hộ, được biểu hiện như thế nào? Nó (cần phải) bao gồm những phẩm chất gì?
  • “Chỉ gìn giữ văn hóa không đủ, còn phải phát triển văn hóa”

    24/03/2006Thạch LựuNgười phụ nữ giữ trọng trách Phó chủ nhiệm Ủy ban đối ngoại Quốc Hội gọi công việc của mình là làm PR cho nước Việt Nam. Trong suốt quá trình đi giới thiệu Việt Nam, văn hóa là lĩnh vực mà bà Ninh chú trọng và có ý thức gạn đục khơi trong những đóng góp của người ngoài để làm quà cho những người làm văn hóa trong nước. Đôi khi món quà ấy không phải lúc nào cũng ngọt ngào…
  • Giá trị đạo đức- giá trị bản thân và giá trị xã hội

    11/03/2006Ngô ToànĐạo đức là một hệ thống giá trị, một hiện tượng xã hội mang tính chuẩn mực, thể hiện mệnh lệnh, đánh giá rõ rệt...
  • Văn hoá là sự kết tinh của những sáng tạo

    09/03/2006Trương Gia BìnhSự khác nhau của các thời đại văn minh đó dựa trên những căn bản nào? Các nguồn lực quyết định sự tiến bộ trong mỗi thời đại văn minh là gì? Động lực thúc đẩy các quốc gia phát triển trong mỗi thời đại văn minh ở đâu?
  • Định hướng giá trị và sự phát triển của thế hệ trẻ

    03/03/2006Phó GS. TS. Đỗ LongGiá trị bao giờ cũng đóng một là vai trò chỉ đạo và định hướng cho xã hội theo những mục tiêu to lớn được coi là có ý nghĩa cho sự tồn tại và phát triển. Quá trình phát triển của xã hội nhanh hay chậm tùy thuộc ở chỗ giá trị được định hướng có phù hợp với quy luật khách quan hay không, phù hợp nhiều hay ít, có tương ứng với giá trị của cộng đồng, của cá nhân hay không và sự tương ứng ấy ở mức độ nào...
  • Xây dựng chính sách văn hóa cần cụ thể và thiết thực

    24/02/2006Nguyễn HòaTừ luận điểm “xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc vừa là mục tiêu vừa là động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội” của Đại hội IX đến luận điểm: “phát triển văn hóa để thực sự trở thành nền tảng tinh thần của xã hội” của Dự thảo Báo cáo Chính trị Đại hội X, có thể thấy một vấn đề đặt ra đối với văn hóa Việt Nam trong những năm tháng trước mắt là yêu cầu về tính cụ thể và thiết thực...
  • Giá trị và tầm nhìn

    04/02/2006Hoàng Quỳnh LiênGiá trị tạo ra nền tảng của hình thức quản lý trong một doanh nghiệp. Giá trị cung cấp bằng chứng về thói quen, và do đó, có ảnh hưởng đáng kể tới các quyết định marketing...
  • Nghĩ về nền văn hóa mới và cơ hội mới

    28/01/2006Phan NgọcChúng ta đang bước vào thời đại mới của nền văn hóa mới, với sự phát triển nhanh chóng của văn minh, của kỹ thuật, công nghệ. Bản thân kỹ thuật, công nghệ là biểu hiện, là tài sản chung cho trí tuệ loài người, không phụ thuộc riêng vào một dân tộc nào, và theo phép biện chứng của C.Mác, thì khi kỹ thuật sản xuất thay đổi, đời sống tinh thần cũng thay đổi...
  • Cấu trúc lưỡng hợp trong bản sắc văn hóa Việt Nam

    27/12/2005TS. Nguyễn Thành Bang
  • Thanh niên Việt Nam đã sẵn sàng đối thoại văn hoá?

    25/12/2005Đình NamLàm thế nào để đối thoại văn hoá trở thành công cụ tăng cường hoà bình và an ninh, thúc đẩy phát triển bền vững là những vấn đề cơ bản được thảo luận tại Hội nghị "Đối thoại giữa các nền văn hóa và văn minh vì hòa bình và phát triển bền vững". Trong đó không ít nhà nghiên cứu đã đặt câu hỏi về mức độ sẵn sàng của thanh niên Việt Nam trong tiến trình đối thoại văn hoá, văn minh...
  • Một vài suy nghĩ về văn hóa Việt Nam

    10/12/2005Là một nhà nghiên cứu văn học, GS Hà Minh Đức rất quan tâm đến sự phát triển của nền văn hoá dân tộc vì theo ông văn hoá gắn với sự phát triển chung của đất nước, với mỗi con người, mỗi cuộc đời. Dưới đây, Tạp chí xin giới thiệu đôi điều suy nghĩ của GS về văn hoá Việt Nam.
  • Tản mạn về một số hiện tượng văn hóa Việt Nam đương đại trong quan hệ với quá trình “đứt gãy văn hóa”

    06/12/2005Nguyễn HoàMột hệ thống giá trị văn hóa - văn minh lạ lẫm được du nhập... đã gây nên một cuộc đảo lộn và một quá trình “đứt gãy văn hóa” xuất hiện. Nhưng quá trình du nhập ấy, sự “đứt gãy văn hóa” ấy dẫu mạnh mẽ đến đâu vẫn không thể nhanh chóng thay thế tất thảy mọi hành vi ứng xử, mọi thói quen, nền nếp văn hoá... có tuổi đời đã hàng nghìn năm. Nó phải chấp nhận một tình trạng “lưỡng phân"...
  • Khía cạnh triết học trong các giá trị phổ quát của dân chủ

    24/11/2005Đỗ Trung HiếuTất cả những chủ thuyết và lý tưởng Sống chỉ đáng theo, đáng thực hành khi chúng nhân danh con người và phụng sự con người, khi chúng hợp lý, hợp quy luật, hợp với lẽ phải (chân), hợp với nhân tính (thiện), hợp với khát vọng về sự hài hoà và những tình cảm cao thượng của con người (mỹ). Dân chủ chính là một học thuyết đáp ứng được các tiêu chí đó. Nó chẳng những cổ vũ cho những giá trị chân, thiện, mỹ trong đời sống cá nhân và cộng đồng, mà còn chỉ ra những cách thức thực hành những giá trị đó...
  • Ý thức đạo đức phản ánh lĩnh vực nào của đời sống xã hội

    18/11/2005Trịnh Minh HổTrong những năm gần đây, vấn đề đạo đức với tư cách là đối tượng nghiên cứu của đạo đức học đã được bàn đến trên nhiều công trình bài viết chuyên khảo cúng như từ nhiều chuyên ngành liên quan. Mặc dù vậy không ít các vấn đề lý luận của đạo đức, trong đó có những vấn đề hết sức cơ bản vẫn tồn đọng và chưa được quan tâm giải quyết.
  • Nhà nước pháp quyền và xã hội dân sự

    11/11/2005GS. Tương LaiKhát vọng về dân chủ và công bằng vốn nung nấu từ lâu trong lịch sử loài người. Có dân chủ mới thực hiện được công bằng, đồng thời công bằng là thước đo của dân chủ và tiến bộ xã hội. Điểm quy chiếu để kiểm nhận về công bằng và dân chủ mà một xã hội đạt được thường tìm thấy dễ dàng trong pháp luật...
  • Thử lý giải một vài nguyên nhân của hiện tượng Hội nhập văn hoá trong lịch sử dân tộc

    11/11/2005GS. Nguyễn Huệ ChiĐề tài hội nhập văn hóa như một quy luật sống còn của lịch sử dân tộc được chúng tôi đeo đuổi từ thập kỷ 80 thế kỷ XX đến nay, dưới nhiều khía cạnh, trong nhiều bài viết từng công bố đây đó. Lần này, trong khuôn khổ một hội thảo, chúng tôi chỉ tóm lược lại một vài điểm nổi nhất về hiện tượng này tại chùa Quỳnh Lâm, mong từ góc nhìn hiện đại cập nhật hóa một câu chuyện tưởng như đã là chuyện của quá vãng, và trong con mắt thông tục chỉ còn là đối tượng của nhà “khảo cổ”.
  • Cải cách văn hóa

    17/09/2005Nguyễn Trần BạtVăn hóa hình thành một cách khách quan, tự nhiên và mang trong mình tính lạc hậu tương đối. Cải cách văn hóa là giải pháp duy nhất để ngăn chặn những yếu tố lạc hậu tương đối của văn hóa xâm nhập và ảnh hưởng tiêu cực đến mọi lĩnh vực của đời sống....
  • Giá trị đích thực của lẽ sống tuổi trẻ VN

    07/09/2005Nguyên Tổng bí thư Lê Khả PhiêuNguyên Tổng bí thư LÊ KHẢ PHIÊU cho biết: "Khi trên báo Tuổi Trẻ trích đăng nhật ký của liệt sĩ Đặng Thùy Trâm, tôi đã đọc, cắt và đóng lại theo tập. Sau đó, tôi chuyển cho vợ, các con và các cháu tôi cùng đọc. Vợ tôi nói “hay quá, cảm động quá”. Chuẩn bị chuyến đi công tác miền Trung khá dài ngày, tôi cứ Io sẽ không được đọc tiếp.Nhưng trước khi đi, tôi được tin nhà xuất bản đã cho in cả hai tập nhật ký của hai liệt sĩ Đặng Thùy Trâm và Nguyễn Văn Thạc...
  • Để chống lại sự "hạ cấp và phàm tục" trong đời sống văn hóa

    17/08/2005Tương LaiKhi đòi hỏi cần tạo cho được thật nhiều “mô hình thuyết phục”, những mô hình về đạo đức và văn hóa (*), tôi muốn nói thêm về “trách nhiệm nắm chắc các chuẩn mực văn hóa và điều chỉnh nó trong đời sống xã hội bằng các mô hình thuyết phục”...
  • Văn hoá là nền tảng tinh thần của xã hội

    19/07/2005Nguyễn Khoa ĐiềmBước vào thời kỳ đổi mới, xây dựng kinh tế trở thành nhiệm vụ trung tâm. Tiếp đó, nhiệm vụ xây dựng Đảng được khẳng định là then chốt việc xác lập nhiệm vụ trung tâm và then chốt trở thành yêu cầu khách quan của sự nghiệp xây dựng đất nước, bảo vệ Tổ Quốc. Tuy nhiên hơn 10 năm lại đây, phát triển Văn hoá, xây dựng nền tảng tinh thần của xã hội đã trở thành mệnh lệnh cấp thiết của cuộc sống.
  • Giá trị sống

    09/07/2005Nguyễn Thị OanhVài thập kỷ nay trong giáo dục đạo đức cho tuổi trẻ trên thế giới người ta dùng hai khái niệm mới là giáo dục kỹ năng sống (KNS-life skills) và giá trị sống (GTS - living values).
  • Tự nhiên lấn át xã hội

    11/01/2004Lan Hương80/20 là tỷ lệ học sinh theo học tại ban KHTN và ban KHXH tại hầu hết các trường phân ban. Trong 100 học sinh có tới 80 em chọn học ban KHTN.
  • xem toàn bộ