Gustav Klimt - Hội hè của sắc màu
Trước đây đúng 100 năm tại Kunstschau – Triển lãm nghệ thuật lần thứ nhất ở Vienna – thủ đô nước Áo, họa sĩ Gustav Klimt (1862-1918) đã trưng bày bức Nụ Hôn. Bức tranh này trở thành một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất của thế kỷ. Không thể đếm xuể số phiên bản, bản sao, các bài viết, sách báo cũng như số người yêu thích bức tranh quá dễ hiểu và quá bí ẩn này.
Trên một cái giường trải thảm hoa sặc sỡ, lộng lẫy là một đôi trai gái quỳ ôm hôn nhau. Hai thân thể gói trong hình oval vàng son còn lộng lẫy hơn cả khung cảnh nền đầy ắp sắc màu, với các hoa văn trang trí từ những đường lượn mềm mại, những đường tròn gợi cảm bên phía người nữ. Phía sau họ là lấp lánh bầu trời sao bao la và ấm áp. Toàn bộ bức tranh được thể hiện bằng những đường cắt và hình khối của ngôn ngữ trừu tượng, nhưng những chi tiết của gương mặt và tay chân hé lộ ra lại được miêu tả rất hiện thực. Sự ham muốn nhục cảm, sự đê mê tê dại của hai người yêu nhau được biểu tượng hóa qua nét bút uốn lượn run rẩy, những co quắp của chân và tay, đầu và cổ cùng gương mặt thấm đẫm hoan lạc của cô gái…Bỗng nhớ tới hai câu thơ của Hàn Mặc Tử: “Chúng tôi nói chuyện bằng hơi thở/ Dần dần hoa cỏ hóa ra thơ”. Cũng nhớ tới những bức tranh yêu đương sặc sỡ kimono của các họa sĩ Nhật. Cùng là ngôn ngữ biểu tượng, cách điệu, gợi nhiều hơn tả, mà cảm xúc cứ dâng lên đầy ắp và thật đến mức không gian run rẩy như hơi thở gấp, cỏ cây cũng phong tình và sắc màu kimono hòa quyện hòa đắm đuối giao tình.
Nụ hôn 1907- 1908 (180x180cm)
Ở Nụ Hôn, Klimt đã lấy lại và đẩy sâu hơn nũa motif ôm hôn nhau vốn là một chi tiết trong một tổng thể đồ sộ các tranh trang trí trên tường của Triển lãm ca ngợi Beethoven được tổ chức sáu năm trước đó và vấp phải sự phản đối kịch liệt của công chúng. Họ cho rằng hình ảnh yêu đương này và sự đắm say nhục cảm của hai nhân vật đã đi quá giới hạn đạo đức sang phía dâm loạn. Ngày nay những đôi tình nhân, những cặp vợ chồng mới cưới thường chọn những phiên bản của Nụ Hôn để làm điểm nhấn lãng mạn cho phòng khách và cho phòng ngủ. Trong không gian của những “nhà lành” ấy, tinh thần và những sắc màu thắm thiết của bức tranh đã trở thành biểu tượng của tình yêu trong sáng, thiêng liêng, lý tưởng… Từ một “kẻ đầu têu phá rối, nổi loạn, suy đồi” trở thành một bậc thầy kinh điển là con đường của Klimt và không ít thiên tài nghệ thuật khác.
Chân dung Adele Bloch- Bauer 1907 (138x138cm)
Gustav Klimt sinh năm 1862 ở ngoại ô thành Vienna. Cha ông là một họa sĩ trag trí và ông cũng theo học Trường nghệ thuật trang trí Vienna từ năm 1876 đến năm 1893. Những tác phẩm đầu tiên của Klimt là các tranh trang trí lớn mang tính ẩn dụ: Triết học, Luật sư, Y học cho đại sảnh Đại học Vienna về năm 1896 và bị gỡ bỏ hai năm sau đó. Lúc này ông đã là chủ tịch hội Họa sĩ Ly khai Vienna(Wiener Secession) với những chủ trương chống lại hội họa hàn lâm khô cứng, xa rời đời sống xã hội. Klimt sớm trở nên một đại diện tiêu biểu của trường phái Jugendstil – Phong cách trẻ mà tiếng Pháp gọi là Art Nouveau, còn tiếng Anh là Modern Style - ảnh hưởng rất sau rộng trong hội họa, điêu khắc, kiến trúc và tạo ra cả một trào lưu nghệ thuật ứng dụng, thiết kế hết sức uyển nhã, thiết lập vẻ đẹp mới cho thế giới đồ vật thời đại công nghiệp trên toàn thế giới. Ở Việt Nam cũng có một số tòa nhà đẹp theo phong cách này với các hoa văn trang trí bằng vữa, kính màu, gốm màu và sắt uốn…
Ngoài các tranh tường lớn, Klimt vẽ nhiều chân dung, phong cảnh, các tác phẩm mang tính tượng trưng. Kỷ lục giá tranh hiện vẫn thuộc về một bức chân dung do Klimt vẽ một thiếu phụ quý phái được bán với giá 145 triệu USD. Các chân dung thường tràn ngập màu sắc và hoa văn. Phần cơ thể để trần hết sức gợi tình có khi dạn dĩ, lả lơi và mang tính nhục cảm kiểu libido của học thuyết S.Freud. Có lẽ vì thế mà bức chân dung nói trên lúc đầu đã bị người đặt vẽ khước từ. Các hoa văn, màu sắc viễn dị là một ham thích đặc biệt của họa sĩ. Hoa văn sóng nước, mây, chim thú, hình nhân Á Đông, tranh tết của Trung Hoa, tranh khắc gỗ màu sặc sỡ của Nhật Bản, tranh ghép gốm thời Byzantine… là những lễ hội, tiệc tùng của màu sắc mà Klimt đắm chìm trong đó. Dưới chân là một nền gạch vàng có khung hồng cánh sen, với các họa tiết xanh nõn chuối, cổ vịt, vàng cam, trắng bạc… Trên tường màu lam là các nhân vật muôn màu của tranh tết, áo váy của người thiếu nữ cũng trùng điệp các hoa văn, mây, nước, hoa cỏ như một tấm hoàng bào phương Đông. Klimt đặc biệt thích dùng lá vàng thật dán lên tranh gây hiệu quả lóng lánh, chói mắt. Chiếc đũa nhạc trưởng của bản hòa tấu màu sắc ấy là hệ thống đường nét vô cùng tinh nhã mảnh mai, chắt lọc. Song hiệu quả chói lọi, lóa mắt của trang trí chỉ nhằm nhấn mạnh, đề cao chủ đề chính, nhân vật chính. Điều này thoạt đầu người ta không hiểu và khó tha chứ cho Klimt. Ở các tranh phong cảnh, dù âm u nhất cũng là một bữa tiệc màu sắc thịnh soạn dành cho con mắt thèm cái đẹp, ta dường như thấy sự “lạm phát” các hoa văn trang trí trừu tượng. Thế nên phải mất gần một trăm năm để người hậu thế hiểu Gustav Klimt là một triết gia, một nhà phân tâm học, một thi sĩ vĩ đại hơn là một họa sĩ trang trí có bàn tay vàng.
Mỗi thành phố, mỗi quốc gia cs những kỳ quan của mình. Vienna va nước Áo có niềm kiêu hãnh mang tên Âm nhạc, Kiến trúc và Hội họa.
Cùng với O. Kokoschka (1888-1980) và E. Schieler(1890-1918), Gustav Slimt – họa sĩ thiên tài qua đời cùng năm với Schieler và cùng với sự cáo chung của đế quốc Áo Hung, đã tạo nên một kỳ quan cho quê hương, tổ quốc mình. Đó là Trường phái Vienna đang ngày càng được sùng mộ hơn bao giờ hết. Schieler thì chết quá trẻ. O. Kokoschka thiên về chủ nghĩa biểu hiện và lang bạt khắp thế giới. Nên tòa tháp chính giữa của Trường phái Vienna chính là Klimt. Ông chính là tượng đài tiêu biểu nhất cho cả hai khái niệm hội họa Vienna và Jugendstil.
Nếu có dịp đứng trước một họa phẩm của Gustav Klimt, xin bạn đừng bỏ lỡ một bữa tiệc mỹ thuật “ngon” nhất đời mình, cho cảm xúc dâng tràn hòa quyện với những sắc màu lộng lẫy đến đắm đuối, như hạnh phúc ngợp hồn khi tình yêu cuộc sống thăng hoa trong lễ hội của sáng tạo và niềm đam mê.
Nội dung khác
7 phát hiện bất ngờ sau khi đọc nguyên tác "Hành trình về phương Đông"
03/08/2023Thái Đức PhươngNói với các doanh nhân: "Đỉnh của bạn đâu" để có được...
03/08/2023Nguyễn Tất ThịnhThiên thần” vỗ về những đêm dài thao thức.
03/08/2023Tiểu Mai"Đỉnh Ngu" từ Hiệu ứng Dunning & Kruger
05/06/2022Ngọc HiếuHoài cổ là đi tìm vẻ đẹp trót bỏ quên
08/06/2019Linh HanyiBệnh sùng bái thần tượng và sự rối loạn của giáo dục
05/04/2019Tản mạn nghịch lý và tại sao???
29/12/2007Linh LinhToàn cầu hoá và chuyện thịnh suy của môn văn học
31/01/2006Ngô Tự LậpTương lai trong lòng quá khứ
06/02/2009Nguyễn QuânKế thừa tinh thần yêu nước truyền thống của dân tộc ta trong bối cảnh toàn cầu hóa
02/02/2010Mai Thị QuýBóng đá: trò chơi cũ kỹ theo một trật tự cũ kỹ và trong một thế giới cũ kỹ
22/06/2006Trà ĐoáBàn về Nguyên khí, Dương khí & Âm khí
08/12/2009Nguyễn Tất Thịnh