Giá của tri thức

02:44 CH @ Thứ Năm - 28 Tháng Giêng, 2016

“Tri thức, bao gồm cả tri thức về phát triển là hàng hóa công cộng toàn cầu” (J.Stiglitz), nhưng các quốc gia giàu có đang sử dụng quyền sở hữu trí tuệ để ngăn cản sự truyền bá tri thức cho sự phát triển chung cứu thế giới...

Nếu tri thức sớm được công nhận là hàng hoá công cộng toàn chữ sẽ đáp ứng yêu cầu của một nền kinh tế tri thức toàn cầu hoá.

Chúng ta từ lâu đã quen với châm ngôn "Tri thức là sức mạnh", nhưng vẫn chưa thế quen với "Giá của tri thức" mặc dù đều hiểu rằng tri thức nói chung có giá trị rất lớn. Nói giá của tri thức là ý muốn nói đến giá trị trao đổi của tri thức để tiện việc mua, bán tri thức trên thị trường.

Bởi vì ngày nay tri thức đã trở thành nguồn lực chủ yếu, hàng đầu của sản xuất, nếu không tính được giá của tri thức một cách khoa học, rõ ràng thì thị trường không thoát được rối ren to. Năm nào cũng có một, hai nhà kinh tế đoạt giải Nobel về kinh tế, nhưng cho đến đầu thế kỷ 21 này vẫn chưa có thiên tài kinh tế nào tính được rành mạch giá của tri thức. Giới kinh tế học, kể cả các bậc hàng đầu thế giới về lĩnh vực này, ngẩn ngơ cả ra, và "Hội thảo bao phen đều tắc tị, mô hình đủ kiểu vẫn mơ hồ”.

Trước khi trở lại bế tắc trên đây xin có vài nhận xét về loại hàng hoá tri thức kỳ lạ này. Thông thường người ta đều hiểu tri thức là hiểu biết của con người về sự vật, hiện tượng của tự nhiên hoặc xã hội. Nhờ có tri thức nên con người biết lao động, khác hẳn với tất cả các động vật khác. Mỗi sản phẩm của lao động sản xuất đều là kết quả vật hoá của tri thức.

Có ba nguồn để tiếp nhận tri thức. Một là tiếp thu các tri thức của tổ tiên truyền lại, từ sách vở, từ các nguồn truyền bá tri thức các nơi khác v.v... Hai là từ các thực nghiệm khoa học có được các dữ liệu, thông tin rồi đùng tư duy nhận thức xử lý chúng để đạt được các tri thức mới. Ba là suy luận lý thuyết từ các tri thức đã có để đạt được các tri thức sáng tạo. Ngày nay nhờ mạng Intemet, mạng viễn thông toàn cầu, những tri thức mới được tiếp nhận vô cùng phong phú và nhanh chóng với khối lượng cực lớn so với trước đây và ngày càng tăng.

Có hai loại tri thức là tri thức hiện đại và tri thức ẩn. Tri thức hiện đại là loại tri thức có thể mô tả bằng văn bản, bằng hình vẽ, âm thanh, nghĩa là có thể truyền bá nhanh chóng trong điều kiện ngày nay. Tri thức ẩn thường phong phú và đa dạng nhưng nó không mô tả được bằng văn bản, hình vẽ, âm thanh mà chỉ có thể diễn tả trực tiếp bằng hành động và thao tác của chính người sở hữu nó, ví dụ như các nghệ nhân, các thợ có tay nghề cao v.v. . . Như vậy tri thức ẩn tồn tại ở trong bộ não của chủ nhân, không thể truyền đi xa được, chỉ có thể truyền cho người đến học bằng kiểu bắt chước hoặc "cầm tay chỉ việc”.

Từ ngày máy tính điện tử (còn gọi là máy điện toán, ở Pháp gọi là bộ não điện tử) ra đời khoảng giữa thế kỷ 20, nhân loại giao ngay cho nó một số chức năng trí tuệ như: biết nhớ lâu, biết tính toán, biết thực hiện theo lệnh….

Nhờ đó, nhất là từ sau khi có mạng Intemet, tri thức được sản sinh ra rất nhanh, rất nhiều và ngày càng siêu việt, đồng thời các tri thức mới sáng tạo ra được lan truyền rất nhanh chóng. Cũng từ đó nhân loại có bước tiến nhảy vọt trong sản xuất: Hiệu quả tăng hàng chục thậm chí hàng trăm lần so với trước, chất lượng cao không thể chê được mà lại rất rẻ. Nhân loại đã tiến vào loại hình kinh tế mới, gọi là kinh tế tri thức, một loại hình kinh tế chưa từng có vì nó là loại hình kinh tế không khan hiếm. Chỉ một nước Trung Quốc có thể sản xuất quần áo, giầy dép, đồ chơi trẻ em đủ để cung cấp cho toàn cầu.

Thông thường nghiên cứu về tăng trưởng kinh tế, các nhà kinh tế học thường xem xét các nhân tố quan trọng nhất quyết định cho phát triển kinh tế, thể hiện trong tăng trưởng của tổng sản phẩm quốc dân (GNP).

Trong thời kỳ kinh tế công nghiệp, tức là làn sóng thứ hai theo nhà tương lai học nổi tiếng người Mỹ Alvin Tofler, sự phát triển kinh tế dưới chủ nghĩa tư bản chỉ quyết định bởi hai nhân tố là vốn hay tư bản và lao động, chủ yếu dựa vào khai thác tài nguyên và luôn luôn là kinh tế khan hiếm.

Từ nửa cuối thế kỷ 20, loài người đã bắt đầu từ bỏ làn sóng thứ hai với kinh tế công nghiệp cổ điển và chủ nhân của nó, cũng theo ông Alvin Toner, để tiến vào làn sóng thứ ba với nền kinh tế mới, kinh tế tri thức.

Trong nền kinh tế mới này, những nhân tố quyết định phát triển lại gồm: nhân tố tri thức; nhân tố vốn (tư bản), nhân tố lao động; và nhân tố vốn con người. Trong bốn nhân tố này thì tri thức có vai trò hàng đầu bao gồm cả thông tin, tri thức khoa học và công nghệ, nhất là tri thức về công nghệ cao, tri thức về quá trình sản xuất, tri thức về xã hội và vốn xã hội, về tổ chức và vốn tổ chức. Nhân tố vốn hay tư bản trước đây đứng hàng thứ nhất, bây giờ chỉ đứng thứ hai, bao gồm tiền và tài sản dùng để mua trang thiết bị, vật tư, công nghệ, lao động và các nhu cầu khác cho sản xuất. Trong nhân tố này cũng cần các tri thức về quản lý tư bản sao cho việc sử dụng có hiệu quả.

Nhân tố thứ ba là lao động bao gồm chất lượng và số lượng lao động, số lượng thường giảm mạnh để chuyển sang dịch vụ nhưng chất lượng lao động thì đòi hỏi ngày càng cao, cụ thể là tay nghề và trình độ nghề nghiệp phải được rèn luyện ngày càng siêu. Muốn vậy thì lao động phải thường xuyên được tiếp nhận tri thức tay nghề và nghề nghiệp.

Nhân tố thứ tư là vốn con người. Vốn con người thường được tính bằng số người có tuổi từ 15 tuổi đến 65 tuổi đem nhân với số năm mà mỗi người được học ở nhà trường. Vốn con người có ý nghĩa quan trọng cho việc bổ sung lao động mới đạt trình độ ngày càng cao, tay nghề ngày càng thuần thục, tiếp thu được nhanh các tri thức mới đem sử dụng trong sản xuất.

Như vậy mức độ tăng trưởng của kinh tế một quốc gia trong một năm sẽ là tổng đóng góp của tăng trưởng bốn nhân tố nói trên cũng trong năm đó. Thế nhưng mức gia tăng trong một năm tính được thành tiền chỉ là 2 nhân tố tư bản và lao động, còn mức gia tăng của tri thức và vốn con người trong năm thì chỉ mô tả được mà không tính được thành tiền một cách khoa học, rõ ràng, nếu có tính ra thì chỉ là áp đặt, không logic.

Vì khó khăn trên đây, người ta cho rằng muốn tính được giá của tri thức một cách khoa học thì phải nghiên cứu sâu sắc những tính chất đặc thù của loại sản phẩm này. Trước hết người ta phải làm rõ những tính chất điển hình về mặt kinh tế xã hội của hàng hoá bình thường. Trong thị trường, hàng hoá bình thường bao giờ cũng có ba đặc tính. Đó là: Tính đối kháng, tính loại trừ, tính chất giá biên tế cao hơn giá bình thường.

Ví dụ xét một ngôi nhà, nếu có hai người cùng muốn mua ngôi nhà đó thì cuối cùng chỉ một người mua được mà thôi, nghĩa là giữa hai khách hàng luôn có sự đối kháng nhau tranh mua. Khi một người đã mua được thì người đó có quyền sở hữu bao gồm quyền sử dụng ngôi nhà đó. Một người khác sẽ bị loại trừ việc sử dụng ngôi nhà đó. Để làm thêm vài chiếc ô tô sau khi dây chuyền đã hoàn thành trọn vẹn số ô tô phải lắp ráp trong một ca thì tất nhiên mấy chiếc ô tô làm thêm này đòi hỏi chi phí cao hơn, do đó giá cũng cao hơn. Giá của những sản phẩm làm thêm này gọi là giá biên tế. Và chúng ta thấy ngay rằng đối với hàng hoá thông thường giá biên tế cao hơn là hợp lý.

Ngược hẳn 180 độ so với sản phẩm thông thường, các sản phẩm tri thức hoàn toàn không có ba tính chất đặc thù nói trên, nghĩa là hàng hoá tri thức không có tính đối kháng, tính loại trừ và giá biên tế rất thấp. Có thể coi như bằng không. Để làm sáng tỏ ta hãy xét một phần mềm máy tính, đó là một sản phẩm tri thức điển hình.

Giả dụ công ty phần mềm tổ chức nghiên cứu và sản xuất một phần mềm máy tính đang có nhu cầu lớn. Tập hợp nhiều chuyên gia giỏi được trả lương cao, một thời gian sau thì hoàn thành, đem thử nghiệm nhiều lần để hoàn chỉnh và đưa vào sản xuất đợt đầu hơn 1 triệu bộ phần mềm này và đưa vào thị trường. Tất cả mọi chi phí mà công ty bỏ ra khoảng 10 triệu USD, giá bán một bộ phần mềm này dự kiến là 200 USD. Chỉ vài tháng sau các bộ phần mềm được tiêu thụ hết, công ty thu về khoảng 200 triệu USD với vốn bỏ ra là 10 triệu USD, nghĩa là lãi khoảng 20 lần vốn. Ở đây không có đối kháng vì ai cũng mua được một bộ phần mềm như nhau, cũng không có loại trừ vì ai cũng được sử đụng một bộ phần mềm như nhau, giá biên tế thì coi như bằng không vì đem bộ phần mềm này đi nhân bản thì có ngay bộ mới với chi phí rất nhỏ hầu như không đáng gì.

Bên cạnh sự khác biệt hẳn với hàng hoá thông thường trên đây còn nổi bật lên câu hỏi vì sao công ty lãi to như thế Câu trả lời vẫn là vì chưa tính được chính xác giá của tri thức, ở đây có thể là tiền trả công cho các chuyên gia giỏi này tuy cao nhưng chưa đủ và cũng có thể là giá bán bộ phần mềm này là giá đặc quyền.

Vì những đặc điểm trên đây nên nhà kinh tế học nổi tiếng đã nhận giải Nobel J.Stiglitz đưa ra quan điểm cho rằng: "Tri thức, bao gồm cả tri thức về phát triển là hàng hoá công cộng toàn cầu (global public goods)" (Tư duy mới về phát triển cho thế kỷ 21, NXB chính trị Quốc gia, H.2000, tr.83). Hàng hoá công cộng toàn cầu có nghĩa là Liên Hiệp Quốc (hoặc Ngân hàng thế giới WB) phải được chuyển nhượng các tri thức sáng tạo hoặc đầu tư để sản xuất ra chúng, sau đó cung cấp miễn phí cho toàn cầu sử dụng. Như vậy vừa đảm bảo được quyền lợi của người sáng tạo vừa truyền bá được nhanh.

Tất nhiên các thành viên LHQ mà trước hết là các nước giàu phải góp vốn để các tổ chức này có thể thực hiện được. Hiện nay, rất đáng tiếc, những nước giàu vẫn chưa chịu xét sản phẩm tri thức là hàng hoá công cộng toàn cầu mà vẫn dùng gọng kìm của quyền sở hữu trí tuệ để xiết các nước nghèo. Chính J.Stiglitz, vốn là Trưởng kinh tế gia của Ngân hàng thế giới, cũng rất lo ngại rằng áp lực quá đáng của quyền sở hữu sở hữu trí tuệ sẽ ngăn cản sự truyền bá tri thức cho sự phát triển chung của thế giới.

Cơ chế và quan hệ sản xuất cũ rõ ràng là không phù hợp với trình độ và tính chất của lực lượng sản xuất mới dựa chủ yếu trên tri thức. Mâu thuẫn này chỉ có thể giải được bằng cơ chế và quan hệ sản xuất hoàn toàn mới. Hy vọng rằng tri thức sẽ sớm được công nhận là hàng hoá công cộng toàn cầu đáp ứng những yêu cầu của một nền kinh tế tri thức toàn cầu hoá.

Nguồn:
LinkedInPinterestCập nhật lúc:

Nội dung liên quan

  • Tri thức có thúc đẩy quá trình tiến hóa hay không?

    26/07/2006Đỗ Kiên CườngChâu Hồng Lĩnh, chuyên viên tin học tại Boston có bài viết: “Tri thức thúc đẩy quá trình tiến hóa?” với nhiều nhận định gây tranh cãi về thuyết tiến hóa, một trong những thành tựut rí tuệ sáng chói nhất của nhân loại. Để góp phần làm sáng tỏ vấn đề, tôi xin góp đôi lời bàn luận với tác giả, mong nhận được ý kiến của bạn đọc xa gần...
  • Trí tuệ cộng đồng: Chìa khoá vào kinh tế tri thức

    19/07/2019Hoàng TuỵĐứng trước một thế giới đang chuyển mạnh sang kinh tế tri thức, nhiều người lạc quan tin tưởng như thể chúng ta sắp bức vào một sân chơi mới, ở đó tài trí người Việt Nam sẽ phát huy được hết ưu thế. Ngược với xu hướng này cũng có ý kiến dè dặt, cảnh báo rằng sự hăng hái đặt cược quá cao vào kinh tế tri thức...
  • Đừng thu nhận tri thức kiểu... “văn hoá quà vặt”

    14/06/2019Vân LongThời gian cho mỗi người như một tấm vải, nếu tập trung ta có thể may được vài bộ áo quần tử tế. Nếu thu nhận tri thức theo kiểu “văn hoá quà vặt” “kiến thức quà vặt”, ta sẽ chỉ có được những “chiếc khăn tay sặc sỡ vụn vặt mà thôi.
  • Tri thức – Tư tưởng

    09/04/2019Nguyễn Trần BạtSự nâng cao dân trí, sự tiến bộ của nhân dân là thước đo trình độ phát triển của các quốc gia, đồng thời cũng là nguồn gốc của những đòi hỏi ngày càng cao, ngày càng khắt khe hơn đối với những nhà chính trị. Họ buộc phải có những phẩm chất cao hơn, đặc biệt là phải có trí tuệ cao hơn. Thời đại của những phương pháp cai trị ngu dân đã qua...
  • Từ Hệ tư tưởng đến Hệ giá trị

    09/06/2018Nguyễn Trần BạtGiá trị của các hệ tư tưởng chỉ có tính chất tương đối, mang tính lịch sử. Tư tưởng và hệ tư tưởng không phải là những giá trị bất biến, càng không phải là những tín điều để tôn thờ, nó đang và sẽ bị thay thế bởi hệ giá trị, là một hệ thống các tiêu chuẩn để quy định, định hướng và tổ chức hành vi của con người trên phạm vi toàn cầu...
  • Xã hội tri thức và vài suy nghĩ về con đường hội nhập

    15/05/2018Phan Đình DiệuSinh thời, Norbert Wiener, cha đẻ của Điều khiển học (Cybernetics) đã dự báo: "Chúng ta đang làm biến đổi môi trường của ta tận gốc rễ đến mức rồi ta phải tự biến đổi chính mình để tồn tại được trong môi trường mới đó".
  • Sự phát triển của nhân loại trong quan hệ với tri thức

    07/10/2016Bùi Quang MinhBài viết này mô tả sự kiến tạo kiến thức của loài người trong ngữ cảnh "chuỗi" biến đổi lớn về văn hoá và nhận thức xảy ra trong quá khứ và dự báo tương lai...
  • Phan Châu Trinh và lòng tin vào sức mạnh của tri thức văn hóa

    17/03/2016Nguyên NgọcNgày 24/3 vừa qua, chúng ta có một kỷ niệm lớn: 80 năm ngày mất của Phan Châu Trinh và sau đó mấy hôm, ngày 4/4 kỷ niệm 80 năm đám tang vĩ đại của ông mà Nguyễn Ái Quốc trong báo cáo gửi Quốc tế cộng sản hồi đó đã viết: “trong lịch sử người An nam chưa hề được chứng kiến một sự kiện to lớn như vậy bao giờ”...
  • Tinh thần mở, tri thức mở

    31/01/2016TS. Ngô Quang Hưng (Giảng viên ĐH New York)Tinh thần mở chính là sự chuyển dịch mẫu hình của khoa học và công nghệ thế giới trong hơn 30 năm bùng nổ CNTT vừa qua. Tự do tí toáy đang dần san phẳng bao nhiêu rào cản. biên giới địa - chính trị, kinh tế, văn hóa tri thức… tạo nên một "thế giới phẳng"...
  • Thói hư tật xấu của người Việt: Thiếu tri thức, học vụ lợi, dễ tầm thường

    23/08/2015Vương Trí NhànTôi thường thấy ở mình kẻ nào khôn hơn chút đỉnh, giao thiệp với người kém hơn chút đỉnh, thuần chỉ nói dối. Đứa “ăn cắp có giấy”, đứa ăn cắp chưa có cấp bằng cũng đều một mực như thế cả...
  • Để Việt Nam cất cánh

    21/02/2015Nguyễn Trần BạtHội nhập quốc tế là một cơ hội để Việt Nam có thể cất cánh. Nhưng để cất cánh chúng ta đang phải đứng trước những sự lựa chọn rất quan trọng. Chọn lối đi nào cho đất nước để cất cánh?
  • Xuất khẩu tri thức

    27/11/2014Gần như trùng với các trận bóng đá Cup Tiger, có một người Việt nam lặng lẽ lấy taxi ra sân bay để đi Singapore dạy phương pháp luận sáng tạo và đổi mới. Người đó là tiến sĩ khoa học Phan Dũng, giám đốc Trung tâm Sáng tạo khoa học - kỹ thuật, Trường đại học Khoa học tự nhiên, Đại học Quốc gia tp. HCM. Cuộc trò chuyện giữa Tuổi trẻ Chủ nhật và tiến sĩ Phan Dũng (Số 2-2003)
  • Nhận diện nền kinh tế tri thức

    10/01/2014Gần đây, kinh tế tri thức được bàn luận sôi nổi khắp nơi. Nhiều người rất hăng hái xem đây là cơ hội nghìn vàng cho đất nước ta nhanh chóng bứt ra khỏi nghèo nàn lạc hậu. Nhưng cũng có ý kiến cảnh báo rằng đặt cược quá cao vào kinh tế tri thức có thể làm chúng ta xao lãng những vấn đề cấp bách nhất của nền kinh tế đang còn quá thấp kém...
  • Tri thức hóa công nhân Việt Nam

    26/03/2007Phạm Ngọc DũngTác động về mặt xã hội thể hiện sự xoá bỏ dần khoảng cách giữa lao động chân tay và lao động trí óc, xoá bỏ dần lao động sản xuất trực tiếp với lao động lãnh đạo quản lý đội ngũ công nhân đang vươn lên trở thành - giai cấp vô sản trí thức hay công nhân trí thức hóa, làm mất dần sự khác biệt giữa thành thị và nông thôn
  • Ta cần biết ta hơn nữa

    16/02/2007Trần Hữu Dũng, DaytonTrước một tương lai đầy hứa hẹn mà cũng nhiều thử thách, nhà kinh tế thấy chúng ta cần chuẩn bị để ra luật lệ, lập chính sách, đối phó với mọi tình huống, lấp những lỗ hổng trong cơ cấu... Anh ta muốn hình dung khuôn mặt đất nước trong 10-20 năm sắp đến, và xa hơn nếu có thể. Nhà kinh tế nhìn lại các tài liệu, sách báo, báo cáo, phúc trình trong nước mà anh ta đã đọc nhiều năm qua, anh ta lên web, vào thư viện nhiều trường đại học hàng đầu trên thế giới. Và anh ta bỗng “ngộ” ra một điều: Ta cần biết ta hơn nữa!
  • Đọc sách thời hội nhập

    20/12/2006Ngọc Diệp (thực hiện)Giản Tư Trung (chủ tịch hội đồng quản trị Trường Doanh nhân và giám đốc PACE) bằng kinh nghiệm của mình sẽ chia sẻ với bạn đọc về một “chuỗi sách” về toàn cầu hóa. Nghệ thuật đọc sách cũng là câu chuyện anh muốn gửi gắm trong cuộc trò chuyện của mình...
  • Kinh tế tri thức - xét từ giác độ lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất

    08/10/2006Phạm Ngọc QuangCùng với sự phát triển của xã hội, đặc biệt là sự phát triển của cách mạng công nghiệp, cách mạng khoa học-kỹ thuật rồi của cách mạng khoa học-công nghệ, cũng như để sử dụng có hiệu quả những thành tựu do các cuộc cách mạng đó mang lại, năng lực trí tuệ của người lao động không ngừng được nâng cao, phần giá trị do lao động trí tuệ của họ tạo ra trong quá trình sản xuất và được kết tinh ở sản phẩm ngày càng tăng...
  • Quan điểm của C.Mác về sự phát triển của hệ thống máy móc và ý nghĩa của nó đối với nền kinh tế tri thức

    30/09/2006Đỗ Thế TùngVào thời đại của C.Mác, mới chỉ cómột vài nước đang xây dựng nền kinh tế công nghiệp, chưa xuất hiện kinh tế tri thức. Nhưng những điểm mà C.Mác rút ra từ việc phân tích sự phát triển của hệ thống máy móc rất phù hợp với những đặc trưng cơ bản của kinh tế tri thức hiện nay...
  • Thế giới phẳng - Tóm lược lịch sử thế giới thế kỷ XXI

    27/08/2006Nguyên NgọcThomas L. Friedman là người giữ chuyên mục đối ngoại của tờ The New York Times, ba lần đoạt giải thưởng Pulitzer, tác giả cuốn sách nổi tiếng Chiếc Lexus và cây ôliu viết về toàn cầu hóa - mà bây giờ ta đã biết đấy là cuộc toàn cầu hóa lần thứ hai, từ khoảng năm 1800 đến năm 2000, theo như cách phân chia của ông...
  • Cách mạng khoa học - công nghệ và nền kinh tế tri thức

    03/08/2006TS. Nguyễn Cảnh Hồ... nếu cơ sở kỹ thuật của nền kinh tế công nghiệp là công cụ cơ khí, thì của nền kinh tế tri thức là máy điều khiển tự động, với hai công nghệ cơ bản là công nghệ tự động hoá và công nghệ thông tin cho phép tự động hoá cả các quá trình sản xuất vật chất và phi vật chất.
  • Luận bàn về Tri thức

    26/07/2006Châu Hồng LĩnhKhi luận bàn về một sự vật hay hiện tượng, trước hết chúng ta phải xác định một định nghĩa cho nó. Vậy Tri thức là gì ? "Tri thức" có vai trò như là một từ của một ngôn ngữ, đồng thời, "Tri thức" cũng có vai trò là sự diễn tả nguồn gốc, sự phát triển và các mối quan hệ của các sự vật, hiện tượng trong vũ trụ.
  • Người đàn ông gồ ghề trong "thế giới phẳng"

    19/06/2006Lưu Quang ĐịnhThế giới phẳng là tên cuốn sách thứ 13 trong tủ sách SOS2 mà TS.Nguyễn Quang A vừa dịch xong, sắp xuất bản. Tác giả sách là Thomas Friedman, một nhà báo nổi tiếng của tờ New York Times. Sách nói về toàn cầu hoá và công nghệ thông tin, về cuộc tấn công của "bầy thú điện tử" - những tập đoàn đa quốc gia - cùng cơ hội và thách thức của mỗi con người, doanh nghiệp, quốc gia trước cuộc tấn công đó...
  • "Trí thức không được phép thiếu tri thức"

    05/06/2006Trịnh TúKhi còn là Thứ trưởng Bộ Khoa học - Công nghệ, có một dịp được trò chuyện với ông, tôi thực sự ngạc nhiên khi nghe ông tâm sự: "Vốn liếng tri thức của mình chẳng được là bao, ngày càng thấy mình nhiều lỗ hổng quá!". Khi đó ông đang được đánh giá như một người tiên phong trong lĩnh vực khoa học công nghệ VN. Bây giờ nghe nói ông làm Giám đốc - Tổng Biên tập Nhà XB Tri Thức, tôi lại tìm đến ông để được nghe ông nói tiếp câu chuyện này.
  • Sự thay đổi phương thức quản lý trong nền kinh tế tri thức

    25/03/2006Nguyễn Vĩnh - Đỗ Phương (tổng thuật từ bài viết của Don Tapscott, Chủ tịch Alliance for Converging Technologies, tác giả của nhiều cuốn sách viết về nền kinh tế kỹ thuật số)“Sáng kiến và sáng tạo không ngừng”là đặc điểm lớn nhất của nền kinh tế tri thức. Quản lý đương nhiên phải có bước thay đổi cơ bản.
  • Cách mạng khoa học – công nghệ và nền kinh tế tri thức

    15/03/2006TS. Lê Thị Kim ChiMọi nền kinh tế đều có các lĩnh vực sản xuất, lưu thông và tiêu dùng. Các lĩnh vực đó hợp thành một hệ thống thống nhất, có sự tác động qua lại, trong đó lĩnh vực sản xuất đóng vai trò quan trọng nhất. Do đó, đánh giá trình độ phát triển của một nền kinh tế, trước hết phải căn cứ vào trình độ phát triển của lĩnh vực sản xuất, trong đó yếu tố có tính cách mạng nhất là công cụ sản xuất...
  • Tri thức về tri thức

    01/03/2006Phạm Khiêm ÍchVấn đề tri thức cũng lâu đời như chính con người. Thời nào cũng thế và ở đâu cũng vậy, con người không thể sống được nếu không có tri thức. Đúng như Francis Bacon nói, tri thức là sức mạnh, là quyền lực của con người. Và những bước tiến khổng lồ về tri thức chỉ có thể thực hiện được trong sự thử thách khắc nghiệt của thực tiễn và sự tự nhận thức lại rất nghiêm khắc của con người...
  • Cái nết, cái đẹp trong nền kinh tế tri thức

    31/01/2006GS. Tương laiTừ Tây sang Đông, tư duy của loài người đâu có đối lập giữa đẹp và nết, sự hài hòa giữa cái đẹp thể hình với cái đẹp tinh thần, giữa “sắc đẹp” quan sát được bằng mắt với phẩm chất, nhân cách của con người được cảm thụ không chỉ bằng mắt, đều là thuộc tính của con người.
  • Minh bạch và công khai

    14/01/2006Đậu Anh Tuấn - Ban Pháp chế, VCCIMinh bạch là một khái niệm khá trừu tượng. Để đo lường tính minh bạch là một công việc hết sức khó khăn. Nhiều người vẫn thường hiểu minh bạch đồng nghĩa với công khai. Thực ra, khái niệm minh bạch là khái niệm rộng hơn, nó bao gồm cả cơ hội, tính bình đẳng trong tiếp cận thông tin, tính tin cậy, nhất quán của thông tin, tính dự đoán trước được và sự cởi mở của cơ quan cung cấp thông tin...
  • Nhu cầu về tri thức: vấn đề lớn ở Việt Nam

    03/01/2006Biên dịch: Minh Sơn"Nếu là bạn tốt của VN thì phải phê phán VN. Tôi tin có rất ít sự phê bình mang tính xây dựng liên quan tới chính sách và thành tựu kinh tế xã hội của VN, cả ở trong nước lẫn nước ngoài", Trên tinh thần đó, ông Thomas Vallely, Giám đốc chương trình Việt Nam của ĐH Harvard đã "xin trình bày bài phê bình dưới đây" tại phiên thảo luận có nội dung "Giáo dục ĐH Việt Nam: Nguồn lực và cơ hội" trong khuôn khổ hội nghị khoa học của các nghiên cứu sinh VN tại Mỹ...
  • Ra mắt Tủ sách Tinh hoa tri thức thế giới

    22/12/2005Kiều MinhSáng nay (19/12) tại Hà Nội, NXB Tri thức vừa công bố 3 tác phẩm đầu tiên được dịch và xuất bản trong Tủ sách tinh hoa thế giới tại Việt Nam. Gồm cuốn: Những cuộc đời song hành của Plutarque; Bàn về tự do của John Stuart Mill và Thế giới như tôi thấy của Albert Einstein...
  • Về nhân cách lý tưởng của thời đại kinh tế tri thức

    20/12/2005Viễn Phố dịch từ tài liệu tiếng TrungBài viết nói về nhân cách lý tưởng trong thời đại kinh tế tri thức, trong đó vạch rõ nhân cách đó do nguyên tắc sản xuất xã hội của thời đại kinh tế tri thức quyết định và thể hiện yêu cầu của nguyên tắc đó. Do vậy nhân cách lý tưởng của thời đại kinh tế tri thức phải vừa đề cao lý tính lại vừa thấm đượm tinh thần nhân văn.
  • Có chăng nền kinh tế tri thức?

    19/12/2005Đoàn Tiểu LongKinh tế tri thức chỉ là một phần của xã hội tri thức, trong đó mọi người đều có khả năng tiếp cận và sử dụng các tri thức chung của toàn nhân loại để phục vụ cho công việc và cuộc sống của mình...
  • Xã hội học: Vấn đề nâng cấp và nguyên lý phát triển tri thức

    16/12/2005Lê Ngọc HùngVấn đề hiện nay của sự phát triển tri thức xã hội học không phải là ở chỗ nghiên cứu trên cấp độ này mạnh hơn trên cấp độ kia mà ở chỗ khoảng cách ngày càng dãn sâu giữa hai thái cực – cấp độ "lý thuyết và thực nghiệm”, "cơ bản và ứng dụng”, "đại cương và chuyên ngành". Mối liên hệ giữa “nghiên cứu lý thuyết và nghiên cứu quan sát thực nghiệm "còn rất lỏng lẻo và nhiều khi thiếu chuẩn xác"2. Từ đó nảy sinh nhu cầu nâng cấp trí thức xã hội học ngang tầm đổi mới kinh tế - xã hội đất nước ta trên đường công nghiệp hoá, hiện đại hoá.
  • Tổ chức tri thức

    02/12/2005Nguyễn Thúy HằngCông việc có thể là thú vui và là sự thoả mãn. Đó là lời khẳng định chắc nịch cho một thế hệ trưởng thành cùng với lời triết lý “đó là lý do tại sao họ gọi là công việc”. Khi chúng ta vượt qua ngưỡng để bước vào thế giới phồn hoa sắp tới, “công việc” sẽ đảm nhận một tiêu điểm mới vượt xa những hệ thống kinh doanh truyền thống. ...
  • Kinh tế tri thức cần Ý tưởng sáng tạo

    06/10/2005Hiện nay, nhiều nhà chính trị, kinh tế, văn hóa, khoa học kỹ thuật nước ta đang sôi nổi luận bàn về kinh tế tri thức và hiện cũng có một xu hướng xem kinh tế tri thức là một mục tiêu vươn tới, là chiếc đũa thần đưa con thuyền kinh tế ốm yếu Việt Nam vượt lên. Trong khái niệm "vươn tới" người ta dễ dàng hình dung đến một tiến trình học tập, chiếm lĩnh kho tri thức quý báu của nhân loại tiên tiến làm vốn tri thức cho mình, cho nền kinh tế tri thức của mình. Thật đơn giản. Nhưng nếu sự việc đơn giản như vậy, trong bối cảnh cả thế giới cũng chen tay nhau rướn lên, xây dựng nền kinh tế tri thức cho quốc gia mình, thì vị trí Việt Nam có gì khác so với cuộc chạy đua khoa học, công nghệ hiện đại?
  • Tri thức quản lý tài chính – Phần quan trọng nhất trong tri thức cơ bản về đầu tư.

    24/10/2005Trong thực tế cũng có không ít người, họ hoàn toàn không được học hành đến nơi đến chốn, thậm chí không hề biết gì về Marketing, những lý luận về kinh tế nhưng họ vẫn trở thành những nhà doanh nghiệp giỏi, những nhà đầu tư thành công. ...
  • Tri thức là gì?

    06/07/2005Phan Đình Diệu, Đại học Quốc gia Hà NộiThế giới đang chuyển biến tới một nền “kinh tế tri thức”, một “xã hội tri thức”, và với xu thế toàn cầu hoá hiện nay, điều đó cũng tác động rất lớn đến các nước đang phát triển như nước ta với không khi ít các cơ hội và đầy rẫy những thách thức. Nhưng, tri thức là gì? làm sao để có được sự giàu có tri thức tạo cơ sở cho một nền kinh tế và xã hội tri thức giàu có trong tương lai?...
  • Phần linh hồn quan trọng nhất để vận hành xã hội

    07/07/2005Thực ra tên đầy đủ của tủ sách là SOS2. Tôi đã không nói rõ SOS2 nghĩa là gì nên nó gây tò mò. Có người nghĩ là khẩn cấp bình phương, tức là rất khẩn cấp. Và hiểu như thế cũng được. Cái tên cũng có cuộc sống riêng của nó, chưa chắc đã như chủ ý ban đầu của người đặt tên... Tôi coi mỗi xã hội là một hệ thống, một hệ thống rất phức tạp... Mục đích của tủ sách muốn giới thiệu các tác phẩm chọn lọc, có thể được coi là phần linh hồn quan trọng nhất để vận hành xã hội...
  • Mô hình Kornai về các hệ thống kinh tế

    07/07/2005Tác phẩm Hệ thống xã hội chủ nghĩa. Chính trị kinh tế học phê phán và Con đường dẫn đến kinh tế thị trườngcủa Kornai János, nhà kinh tế học người Hung, giáo sư Harvard (Mỹ), đều do Nguyễn Quang A dịch, Nhà xuất bản Văn hoá Thông tin, vừa ra mắt đã lập tức được coi là những cuốn sách quan trọng nhất năm 2002 ở Việt Nam. Để bạn đọc có thể dễ dàng tiếp cận với hơn 1000 trang sách ấy, chúng tôi xin giới thiệu bài viết của dịch giả Nguyễn Quang A sau đây.
  • Giao phó trách nhiệm để vận dụng tri thức tập thể

    07/07/2005Ở cương vị giám đốc, một trong những nhiệm vụ quan trọng của bạn là giúp đỡ nhân viên phát triển kỹ năng chuyên môn - trong đó có việc chuyển giao cho họ quyền giải quyết vấn đề và ra quyết định.
  • Đến 2020: 50% GDP sẽ do kinh tế tri thức tạo ra

    12/02/2004Phương ThanhĐại hội 9 của Đảng xác định đến năm 2020 phấn đấu đưa nước ta trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại, 50% GDP do tri thức tạo ra. Bộ Khoa học và Công nghệ cũng đang chủ trì Đề án ''Xây dựng khung kinh tế tri thức ở Việt Nam''. Đường tới nền kinh tế tri thức còn dài và nhiều chông gai nhưng là con đường Việt Nam không thể không tiến vào...
  • Hãy "thực dụng" hơn với tri thức

    06/02/2004SV dùng Internet để làm gì, nếu không phải đến 90% chỉ để chat? Nếu ở KTX có 2 TV, một phát thời sự, một chiếu phim chưởng dài tập, chưa biết TV nào "ăn khách" hơn... Thế mà đến đâu cũng thấy SV kêu "đói" thông tin, "khát" tivi. Quả thực, tình trạng này cũng nhìn rộng, hoá ra không phải thế...
  • Làm giàu tri thức của bạn

    29/06/2003Nguyễn Quang ChiểuSinh viên không dễ có ngay thu hoạch của mình nếu chỉ bằng lòng với “cua” tài liệu mình có, hoặc những gì các giáo sư giảng, mà càng cần phải suy nghĩ, so sánh, suy xét xa hơn để tìm ra thực chất vấn đề cần nghiên cứu. Chính vì lẽ đó, điều trước hết phải biết cách đọc sách có hệ thống...
  • Đổi mới giáo dục hướng tới một xã hội tri thức trong thế kỷ 21

    04/05/2003(Tuổi Trẻ CN) Tại hội nghị giáo giới ASEAN lần 19 vừa được tổ chức ở Hà Nội từ ngày 5 đến 8.12, tham luận của GSTS Phan Đình Diệu với tựa đề "Đổi mới giáo dục hướng tới một xã hội tri thức trong thế kỷ 21" đã gây sự chú ý đặc biệt. Trích đăng.
  • xem toàn bộ