Bức xúc bậy và phẫn nộ ngược

10:46 SA @ Thứ Năm - 11 Tháng Giêng, 2018

Sau 22 năm lê la cõi mạng, mình đã học được nhiều bài học, rút được nhiều kinh nghiệm. Nhân vụ Nhà báo Đào Tuấn mắng hoa hậu H'Hen Niê (tên nàng là cả một bài thơ) và những lùm xùm quanh đó, mình xin chia sẻ với các bạn một vài lời khuyên biết đâu các bạn có thể dùng để giúp cải thiện các trải nghiệm mạng. Đời mạng ngày nay đối với nhiều người quan trọng không kém gì đời thực nên một đời mạng vui vẻ hạnh phúc cũng là một điều đáng quý.

Các tình huống trên mạng là những tình huống đời thực đã được "làm gầy" đi. Ở trên mạng, người ta ít chịu bó buộc hơn bởi các quy tắc hành xử ngoài đời do mỗi người vẫn có tính vô/ẩn danh tương đối. Hơn nữa, những ranh giới xã hội như giới tính, tuổi tác, địa vị xã hội, hình thức xấu đẹp, vị thế kinh tế, vv dường như bị cào bằng khiến cho việc tiếp xúc với nhau trở nên dễ dàng hơn ngoài đời thực rất nhiều. Người ta đến với nhau vì những gì người ta viết ra, và do câu chữ mất nhiều công sức hơn để nghĩ và viết xuống, và khó bị xóa bỏ đi hơn lời nói, có thể coi như lời viết xuống bao hàm nhiều giá trị sự thật hơn lời nói gió bay. Những lời viết tốt đẹp vì thế có lẽ tốt đẹp hơn lời nói tốt đẹp tương tự; đồng thời những lời lẽ tức giận, nặng nề vì thế có lẽ cũng nghiêm trọng và dễ gây tổn thương hơn nhiều lời nói bực giận tương tự.

Một đặc điểm khác nữa của đời mạng là nó cho phép người ta dễ dàng tham gia "nhúng mũi" vào nhiều chuyện cùng lúc. Người ta có thể bày tỏ thái độ về rất nhiều vấn đề, không bị tốn kém mấy về thời gian, danh tiếng, danh tính, hay tiền bạc. Mặt tích cực của đặc điểm "không tốn kém" này là nó cho phép những người có những điều đáng nói được nói ra để người khác nghe. Điểm tiêu cực là những người chỉ biết nói mà không biết nghe trở nên giống như đám trẻ con được thả vào thế giới kẹo.

Trong môi trường với những đặc điểm phác họa ở trên chúng ta nên hành xử thế nào khi đối mặt với mâu thuẫn.

1. Đừng miệt thị, xúc phạm, mạt sát ai

Chúng ta có thời gian để nghĩ trước khi viết xuống. Nên suy nghĩ kỹ trước khi xúc phạm ai đó vì bất kỳ lý do gì. Nên tự hỏi mình nếu họ xúc phạm lại mình như mình xúc phạm họ thì cảm giác của mình ra sao và mình sẽ phản ứng lại thế nào. Chúng ta ai cũng sống trong nhà kính trong môi trường mạng và vì thế nên cẩn thận trước khi ném đá vào nhà người khác.

Nếu bị xúc phạm, miệt thị, mạt sát - hãy phản ứng chậm lại để hiểu tại sao người ta lại làm thế với mình. Nếu cần, hãy xin lỗi. Nếu xin lỗi rồi mà họ vẫn tiếp tục làm vậy, hãy tránh xa họ ra.

2. Đừng leo thang, thổi phồng, chạy đua vũ trang

Nếu phải đáp trả bằng lời lẽ nặng nề, xin lưu ý tránh dùng lời lẽ nặng nề hơn lời lẽ người ta dùng với mình. Nếu bênh vực người khác, xin lưu ý đừng đánh trả bằng lời lẽ nặng nề hơn lời lẽ người mình bênh vực bị tấn công.

Nhà báo Đào Tuấn tấn công em Honey bằng những lời lẽ tục tằn, xúc phạm - nhiều người khác phẫn nộ thay cho em và vào chửi bới Đào Tuấn bằng những lời lẽ rác rưởi, bẩn thỉu còn hơn nhiều những lời Đào Tuấn dùng. Họ bênh vực hoa hậu do Đào Tuấn đã vi phạm một nguyên tắc nào đó có vẻ rất quan trọng đối với họ - nhưng khi bảo vệ nguyên tắc đó họ lại vi phạm chính nguyên tắc đó. Những người này không đáng tin và mình đừng hành xử như họ. Xin tránh hành động BỨC XÚC BẬY kiểu này.

3. Đừng vận hết mọi sự vào mình

Những người mới chơi mạng chưa có nhiều kinh nghiệm tranh luận trong môi trường ẩn danh thường bị sốc nặng khi người khác viết rõ ràng những lời lẽ xúc phạm đích danh tới mình. Dần dần khi đã có nhiều kinh nghiệm, người ta sẽ nhận ra là những lời xúc phạm trực tiếp tới cá nhân thường đến từ những nguồn phát biểu chất lượng tồi và vì thế không cần phải để tâm. Cũng như trong đời thật không nên mất công cãi lộn vì mấy câu đ. mẹ, đ. cha, trong đời mạng cũng không cần phải vận những thứ chửi bới bậy bạ, tục tĩu vào mình cho nặng đầu.

Nguồn cơn của nhiều bức xúc trên mạng lại đến từ việc nhiều điều người ta tin bị tấn công. Nếu chúng ta tin anh Thăng, cụ 3X, cụ Trọng, anh Lái Gió vv là người tốt, chúng ta sẵn sàng tung hoành chiến đấu bảo vệ họ khi họ bị kẻ khác tấn công. Hoặc giả có đứa chửi người Nam người Bắc, người Thanh Hóa, người Nghệ An, người miền Tây vv chúng ta đều có thể vận vào mình để chửi lại cho chúng nó chết. Hai bên chửi nhau theo kiểu tấn công này thường không dẫn đến một kết cục tốt.

Cách tốt nhất theo mình là trước khi phẫn nộ cần xác định rõ ràng một nguyên tắc chung, phổ biến nào đó đã bị vi phạm. Đừng phẫn nộ chỉ đơn giản vì mình bị xúc phạm. Hãy tìm cách xác định nguyên tắc căn bản, nền tảng nào đã bị người ta vi phạm ngay cả khi đối tượng bị tấn công là mình. Tôi phẫn nộ vì tôi tin vào nguyên tắc không ai đáng bị kỳ thị bởi mầu da, giới tính, chủng tộc, xuất thân, niềm tin vv chứ không phải chỉ vì anh mắng tôi là con khỉ không đuôi da đen như bìu dái. Nếu không xác định được nguyên tắc bị vi phạm chúng ta dễ phản ứng lại bằng cách xúc phạm người ta theo cách tương tự người ta xúc phạm mình (hay người khác). Nếu xác định được, chúng ta có sẵn vũ khí là lẽ phải sẽ có cách hóa giải bạo lực lời lẽ một cách cao thượng và thông minh hơn.

Trong mọi trường hợp, hãy vận dụng lẽ phải và biến chính nghĩa thành đồng minh của mình, đừng cô độc chiến đấu với cái ngu, cái ác.

4. Có thể làm bồi thẩm viên nhân dân để luận tội nhưng đừng làm quan tòa áp đặt sự trừng phạt

Ở diễn đàn Thanh niên xa mẹ tathy nhiều năm trước có người tên Nguyễn Đức Quý Ziên thì phải tới post những lời kỳ quái và thách thức các bạn chơi diễn đàn, bỏ cả số điện thoại lên thách người ta gọi đến để đàm luận về Phật pháp. Một cậu nào đó trên diễn đàn gọi đến số này và gặp người nhà cậu kia xong bảo người ta con nhà người ta bị điên, vv và vv xong lên diễn đàn khoe chiến tích. Mình có nói là làm thế là sai. Dù người ta có để số điện thoại lại, mình cũng không có quyền dùng số đó để gọi đến làm hại người ta, là cách dùng vượt quá thẩm quyền mà người ta cho phép mình làm. Trong trường hợp đó, người gọi điện đã tự cho mình đóng vai trò quan tòa và đao phủ, quyết định và thực hiện sự trừng phạt.

Hoa hậu Honey phát biểu gì đó về đời mạng, vi phạm nguyên tắc nào đó của Đào Tuấn; Đào Tuấn bức xúc tự cho mình quyền phán xử, áp đặt lệnh trừng phạt lên em Honey, và tự xử luôn. Tội/lỗi nếu có là nhỏ nhưng biện pháp trừng phạt lại rất nghiêm khắc. Môi trường mạng tốt đẹp vì mang lại hiểu biết, kiến thức cho Đào Tuấn nên Đào Tuấn thấy cần chiến đấu bảo vệ, nhưng khi bảo vệ cái tốt Đào Tuấn lại hành xử như người chưa lên mạng bao giờ, chưa từng được hưởng những điều tốt đẹp mà môi trường mạng mang lại.

Nếu thấy điều gì bức xúc, hãy đưa ra thảo luận với mọi người và cùng tìm cách giải quyết tốt. Nếu bức xúc với một thứ tuyên truyền bịa đặt, hãy thông minh nghĩ ra cách hóa giải tuyên truyền đó bằng phản tuyên truyền. Ở trên mạng có thể làm chỉ điểm nhưng xin tránh làm quan tòa hay/và đao phủ.

5. Đừng phẫn nộ ngược.

Trong mọi trường hợp dư luận xã hội bất bình với một ai đó, luôn có những tiếng nói phẫn nộ với sự bất bình của xã hội. Vụ Khải Silk, vụ Đào Tuấn, vụ anh Trịnh Xuân Thanh, vv luôn luôn có những người đi chửi những người đi chửi.

Cho phép người ta có tiếng nói phản biện mà không sợ bị trừng phạt là một ưu điểm của môi trường mạng. Lội ngược dòng nếu đi đúng đường thì là việc rất tốt, đáng làm. Tuy thế, rất nhiều người phẫn nộ ngược dường như bỏ qua hẳn việc người bị phê bình đã có lỗi để đáng bị phê bình và chỉ tập trung phản bác việc người khác phê bình người đó là quá nặng nề. Chính việc họ cư xử có phần thiên lệch này mà đa số các tiếng nói phản biện này trở nên các nhà đạo đức hành xử cao đạo từ tháp ngà tư tưởng hơn là những người quan sát thông thái, gần gũi với công luận, nắm bắt được bản chất giản dị của vấn đề đang gây bức xúc. Họ hay tỏ ra ghê sợ hội chứng đám đông, sợ bọn ném đá, nhậu nhân phẩm, vv. Những tiếng nói phẫn nộ ngược này mang đến một khía cạnh giải trí cho thảo luận xã hội nhất là khi họ bảo vệ những người đáng bị phê bình bằng cách vận dụng hay vi phạm chính những nguyên tắc đã bị vi phạm hay đang được vận dụng.

Theo mình, nếu cần phản biện nên nói ngắn, ít, đủ và cũng không leo thang. Giống như cô bồ đi đánh ghen ngược với bà vợ, đa phần kết quả của việc này chẳng ra cái gì.

6. Luôn tìm kiếm khía cạnh hài hước, con người trong mọi tình huống

Bao nhiêu năm chơi mạng, bao nhiêu năm đọc sách, bao nhiêu năm suy nghĩ và quan sát con người và các hoàn cảnh con người ở mọi nơi, mình nhận ra một điều là gần như luôn tồn tại một giác độ hài hước, giải trí thân thiện, không ác ý trong mọi tình huống dù đau khổ, tuyệt vọng đến đâu. Hiểu được điều đó mình luôn cố tìm ra và khai thác khía cạnh gây cười đó. Cái cười này không phải thứ cười vô duyên trong đám ma mà là cái cười lạc quan trước những thứ trớ trêu, mỉa mai, ngớ ngẩn của bản tính và giao tiếp con người. Tìm ra được khía cạnh đó khiến chúng ta không tuyệt vọng, không cay đắng, và cũng miễn thù hằn. Lợi ích của tâm thế này là gì có lẽ không cần phải nói rõ ra.

Đời đã nhiều điều buồn, điều khổ, hãy cố cười lên khi có thể và cả khi không thể.

7. Thước đo xấu tốt đáng tin cậy

Khi còn trẻ lúc mới ra đời sống còn thiếu kiến thức, thiếu kim chỉ nam, thiếu phương châm, lý tưởng, kinh nghiệm, thiếu tất cả mọi thứ - câu hỏi lớn nhất mình nghĩ đến là làm sao phân định được tốt với xấu. Bao năm trôi qua, mình dường như đã có câu trả lời. Câu trả lời có thể đúng, có thể sai mình có lẽ không bao giờ biết nhưng cho đến giờ câu trả lời này đã cung cấp cho mình hướng đi đúng đắn.

Khi nghĩ về những con người mình quý mến, kính trọng; những con người được cuộc đời quý mến, kính trọng, và dùng làm ví dụ răn dạy cho người sau mình thấy một điểm chung là họ có một thái độ tích cực với con người. Nói một cách đơn giản, một người chỉ là người tốt nếu người đó sống tốt với người khác. Hiểu ra được điều này, mình tránh được những lỗi lầm của nhiều người đi trước. Mình không tìm đến những người bạn thành đạt về vị trí hay tiền bạc hay sự nổi tiếng vv mà dùng thước đo kín đáo xem họ cư xử với người khác ra sao. Người khác đây cũng không phải chỉ là cách họ cư xử với mình hay với gia đình họ mà là cách họ cư xử với người đời, người dưng nước lã, hay cách họ đúc rút những bài học đối nhân xử thế trong cuộc sống, cách họ rung động trước hoàn cảnh của đồng bào và đồng loại, cách họ hào phóng chia sẻ những gì họ có, cách họ khuyến khích và tạo điều kiện cho người khác cùng phát triển, cách họ bày tỏ lòng biết ơn, vv - tóm lại tức là liệu họ có phải là con người hào hiệp, cao thượng hay không. Địa vị, tiền tài, danh vọng ở một người đàn ông cũng giống như sắc đẹp ở một người phụ nữ là thứ dễ lôi cuốn người khác đến nhưng cái giữ người khác ở lại lại là lòng tốt với con người, một nhân sinh quan tiến bộ, nuôi dưỡng, hỗ trợ tha nhân. Gặp những người tốt quanh mình thì dù vị trí họ có khiêm tốn ra sao, hình thức họ có xấu xí thế nào mình cũng ghi nhận và ở lại quanh họ. Ngược lại những người giầu có, địa vị cao vời đến đâu mà có cách hành xử không ra gì mình cũng không rung động mảy may.

Cách nghĩ này áp dụng trong đời mạng lại càng hiệu quả do những thứ hình thức bề ngoài lên mạng đã bị giảm tác dụng đi nhiều phần, chỉ có tâm tư sâu xa người ta phản ánh qua những điều người ta viết ra. Có thể có người viết ngày một ngày hai vài điều giả tạo nhưng người ta không thể làm thế trong suốt 10 năm mình quen người ta chỉ ở trên mạng. Tình bạn trên mạng xuất phát từ những điểm tâm giao đấy mà thành ra lâu dài và bền vững không cần gặp mặt nhau.

Khi bức xúc lúc phẫn nộ, hãy tìm cách quy đồng những thứ làm mình bực bội về một thước đo nguyên tắc con người phổ quát nào đó. Nếu làm được vậy, mình không mất thời gian chê bai một người không biết cách cài khuy áo complet hay đi tất trắng với giầy đen vì những việc tương tự thế không vi phạm nguyên tắc con người nào cả. Mình nhờ thế sẽ bao dung hơn, bỏ qua được những tiểu khuyết trong người khác và cả trong mình. Và khi mình đã thật tâm bức xúc và phẫn nộ, mình đã nhận thức được là có những nguyên tắc con người nền tảng căn bản bị vi phạm. Lúc đó chùm nho trong mình tím đen đi vì phẫn nộ, trông thâm nho chẳng khác gì cái ấy của anh Đào Tuấn. Ít khi cần phải bực nhưng đã bực thì phải thế mới oai.

Chúc mừng Năm mới và cảm ơn các bạn đã dành thời gian đọc bài dài mình viết.

Nguồn:FB cá nhân
LinkedInPinterestCập nhật lúc:

Nội dung liên quan

  • ​Không thể né tránh mạng xã hội

    09/08/2019Lê Quốc MinhTôi còn nhớ vụ rơi máy bay quân sự cách đây nhiều năm. Một tai nạn thảm khốc! Khi đó, mạng xã hội chưa phát triển như bây giờ nhưng thông tin râm ran khắp nơi, cho dù có chỉ đạo không đưa tin về vụ này.
  • Facebook chuyển đổi sứ mệnh, hướng tới xây dựng cộng đồng

    28/06/2017Trung HiếuMạng xã hội Facebook không còn dừng lại ở chỗ kết nối con người mà bắt đầu hướng tới sứ mệnh xây dựng cộng đồng, xây dựng thế giới...
  • Mark Zuckerberg khẳng định sẽ thay đổi sứ mệnh từng được vạch ra cách đây 5 năm cho Facebook

    21/02/2017Hoàng YếnFacebook đóng vai trò như một cơ quan thông tin. "Đó là trách nhiệm của chúng tôi để giúp mọi người lan truyền những điều tích cực và giảm thiểu tiêu cực", Mark Zuckerberg một lần nữa khẳng định sẽ bài trừ tận gốc nạn tin tức giả mạo.
  • Trong khi người lớn Việt chăm chỉ lướt facebook, thì bố mẹ Do Thái dạy con biết quý thời gian thế này đây

    09/02/2017Thảo NguyênTrong xã hội hiện đại, kỹ năng quản lý là một loại kỹ năng không thể thiếu của những cá nhân tài năng trong môi trường quốc tế hóa. Và người Do Thái có kỹ năng quản lý cao hơn so với mặt bằng chung của thế giới một bậc...
  • Mạng xã hội lượng nhiều, chất ít

    02/04/2016Hải AnhSinh vội vã, sống vật vờ - các mạng xã hội Việt Nam đang loay hoay tồn tại, phát triển và nỗ lực tìm hướng đi riêng để thoát khỏi tình trạng ảm đạm, nhất là trước động thái cạnh tranh mạnh mẽ sắp tới đây của Yahoo! (nâng cấp dịch vụ Yahoo!360o)...
  • Mạng xã hội đang chôn vùi ký ức

    03/03/2016Sacha SeganCác dịch vụ mạng xã hội đang tách rời chúng ta bằng cách phân tán cuộc đời chúng ta thành những ngăn nhỏ. Năm tháng trôi qua, chúng ta sẽ hối tiếc khi cố gắng tìm tòi trong những chiếc hộp kỷ niệm ảo và thấy chúng không có ở đó...
  • Bạn và tôi đã trở thành nô lệ cấp cao cho Facebook như thế nào?

    28/02/2016Facebook của anh đang giết thời gian của rất nhiều người, khiến người ta ngày càng trở nên lười đọc. Bản thân tôi một ngày lướt qua newsfeed, đọc hàng loạt status rồi các link đi kèm cũng không còn thời gian để đọc thêm nhiều sách. Viết xong bài cho báo là đã mệt nhoài, nhìn chữ đã muốn nôn ngược trở ra. Bây giờ, Mark nghĩ ra cách biến nút like thành một loạt cảm xúc...
  • Cách để không bao giờ bị mất tài khoản Facebook

    22/01/2016Minh HoàngDạo gần đây có khá nhiều người than phiền về việc bị mất tài khoản Facebook chỉ một vài phút ngay sau khi vừa đăng nhập để nhận quà tặng, xem video hoặc nạp thẻ cào nhân 10 lần...
  • Facebook đang khiến chúng ta suy nghĩ một cách thiển cận

    06/01/2016Theo Daily MailCác khoa học gia cảnh báo rằng Facebook - trang mạng xã hội rất quen thuộc đang mang nguy cơ khiến cả xã hội hỗn loạn...
  • Mark Zuckerberg: Đọc sách nhiều hơn thay vì lướt Facebook

    09/01/2015Nguyễn Thảo (Theo BBC)Một câu lạc bộ đọc sách được khởi xướng bởi ông chủ Facebook Mark Zuckerberg đã nhận được gần 140.000 lượt “like”...
  • Mạng xã hội - kết nối hay chia rẽ con người?

    19/07/2011Vương ĐỗNhững mạng xã hội như Twitter hay Facebook không giúp kết nối người ta với nhau – thay vào đó chúng cách ly con người với thế giới thực. Đây là lời cảnh báo mới nhất từ giới học giả về trào lưu sử dụng mạng xã hội hiện nay...
  • Facebook: một thế giới khác

    15/04/2014Nguyễn Hưng QuốcThế là tôi đã rong chơi trên facebook được ba tuần. Trong ba tuần ấy, tôi thấy gì?
  • Hiện tượng “thùng rác văn hóa” trên facebook

    14/01/2014Thùy Ân“Phây” (facebook) đang thống soái, mang niềm vui, nỗi thống khổ, sự bực bõ cho những cá nhân đang hoạt động trong mảng giải trí và những tay viết quanh mảng giải trí, đang ngụp lặn trong “phây”...
  • “Văn hóa chợ” trên Facebook

    12/06/2013Tiểu QuyênMạng xã hội đang tồn tại, phát triển cùng với những biến tướng đầy hệ lụy đã phơi bày một “bộ mặt xấu thời đại” đáng báo động..
  • Thuyết âm mưu và Facebook

    03/03/2011Nguyễn Văn PhúThuyết âm mưu (conspiracy theories) là cách lý giải những vấn đề chính trị, kinh tế, xã hội theo hướng gán cho chúng những âm mưu bí mật của các thế lực ngầm đứng đằng sau. Ví dụ, giới theo thuyết âm mưu cho rằng Tổng thống Kennedy bị ám sát là do có bàn tay của CIA hay Mafia Mỹ đứng đằng sau. Danh sách những thuyết âm mưu hấp dẫn rất dài...
  • Mạng xã hội Việt Nam: Cờ đã đến tay

    29/05/2010Hà CúcCó cả sự định hướng của Chính phủ, quyết tâm của doanh nghiệp và sự sa sút của các đối thủ nước ngoài, bức tranh về các mạng xã hội “made in Việt Nam” phần nào rõ nét hơn...
  • Sức mạnh đáng kinh ngạc của mạng xã hội

    22/12/2009Hoàng Giáp (lược dịch từ City-Journal)Trước khi mạng xã hội xuất hiện thì rất ít người trong số chúng ta từng muốn có một người bạn như vậy.
  • Các mạng xã hội ảo lý tưởng dành cho giới trẻ

    22/04/2009Phạm Thế Quang HuyGiới trẻ có lẽ không còn lạ lẫm gì với mạng xã hội ảo và tác động của nó đến xã hội thực tại. Tuy nhiên, trong khi các mạng xã hội ảo ngày càng phát triển, nhiều sinh viên lại không biết cách khai thác nguồn tài nguyên thông tin từ các mạng xã hội này.
  • Ai sẽ cứu những mạng xã hội tiên phong?

    26/10/2008Nguyễn Ngọc PhươngĐại đa số mạng xã hội mở rộng hệ thống để thu hút người dùng nói chung, nhưng những người này, những tính năng đó có bao nhiêu phần trăm đóng góp vào lợi nhuận của hệ thống thì mù mờ hơn cả đỉnh núi Pan xi phăng, nơi mây vờn núi, mây bay ngang trời...
  • Tìm hiểu chiến lược của các mạng xã hội ảo

    13/09/2008Hàm ý của câu chuyện này có lẽ ai cũng nhận ra, đó là sự tự do bày tỏ quan điểm trên mạng Internet đã giúp xóa đi những khác biệt văn hóa. Nhưng có một hàm ý khác, đó là Facebook đang được sử dụng ở Lebanon. Trên thực tế, Facebook đang phát triển rất nhanh chóng ở nhiều khu vực...
  • Mạng xã hội Việt Nam

    15/07/2008Ngọc AnhRa đời giữa lúc các mạng xã hội nước ngoài đang chiếm lĩnh thị phần, các mạng xã hội Việt Nam (MXHVN) phải tạo dựng cho mình một hướng đi, một phong cách riêng nếu muốn thu hút ngày càng nhiều thành viên...
  • xem toàn bộ